دعای 31 ( دعا در توبه و بازگشت ) ترجمه علی نقی فيض الاسلام اصفهانی

(1) بار خدايا اى كسى كه وصف وصف‌كنندگان او را نمى‌ستايد (زيرا نمى‌شود كسى احاطه به كنه و حقيقت صفات خداى تعالى داشته باشد، چنانكه احاطه به كنه ذات او ندارد، پس وصف عقلاء او را به اندازه‌ى فهم و توانائيشان است و او را مى‌ستايند به صفاتى كه در خود ديده و كمال مى‌دانند)

(2) و اى كسى كه اميد اميدواران از او نمى‌گذرد (پايان هر اميدى است و برتر از او كسى نيست كه به او اميدوارى باشد)

(3) و اى كسى كه پاداش نيكوكاران نزد او تباه نمى‌گردد (زيرا تباه كردن پاداش يا از روى ناتوانى است يا از روى نادانى، يا از روى بخل و زفتى و خداوند متعال از اين صفات منزه و مبرى است)

(4) و اى كسى كه پايان ترس عبادت‌كنندگان او است‌

(5) و اى كسى كه منتهى بيم پرهيزكاران او است (زيرا بنده‌ى با ايمان و پرهيزكار كه به كمال معرفت به خداى تعالى برسد ترس و بيم او از هر چه هست پايان مى‌يابد)

(6) اين جاى كسى است كه دستهاى گناهان او را دست به دست داده‌اند، و مهارهاى خطاها او را كشيده‌اند، و شيطان بر او غلبه و چيرگى نموده، پس از آنچه تو به آن امر نموده‌اى از روى تجاوز از حد كوتاهى كرده، و آنچه نهى كرده‌اى از روى غرور و فريفتن انجام داده‌

(7) مانند كسى كه به قدرت و توانائى تو بر خود نادان، يا بسيارى احسان تو را به خود انكار كرده باشد (چون جاهل و منكر در اوامر او كوتاهى كرده و نواهيش را انجام مى‌دهد ولى عالم و داناى به حق او اگر چنين كند كار نادان و منكر كرده است) تا چون ديده‌ى هدايت و رستگارى براى او گشوده و ابرهاى كورى (گمراهى) از پيش او باز شد، آنچه به آن خود را ستم نموده شمرده، و در آنچه به آن پروردگارش را مخالفت كرده انديشيده، پس گناه بزرگش را بزرگ و مخالفت عظيمش را عظيم ديده

(8) پس در حالى كه به تو اميد دارد و از تو شرمنده است به سوى تو روآورده، و با اعتماد به تو خواهشش را به تو متوجه گردانيده، پس از روى يقين با طمع خود قصد تو كرده، و از روى پاكى با ترسش آهنگ تو نموده، در حالى كه به هر كس به او طمع دارند جز تو طمع نداشته و از هر چه از او مى‌ترسند جز تو نمى‌ترسد

(9) پس با زارى در برابر تو ايستاده، و با فروتنى ديده به زمين انداخته، و براى عزت و بزرگواريت با خوارى سر به زير افكنده، و با خضوع از راز خود آنچه تو به آن از او داناترى برايت آشكار نموده، و با فروتنى از گناهانش آنچه تو حساب آن را بهتر مى‌دانى شمرده، و از بزرگى گناهانى كه در علم تو او را تباه ساخته (و خود آگاه نيست) و زشتى گناهانى كه در حكم و فرمان تو او را رسوا گردانيده از تو استغاثه و فريادرسى خواسته، همان گناهانى كه خوشيهاى آن سپرى گشته گرفتاريهايش بجا مانده است

(10) اى خداى من اگر او را كيفر نمائى عدل و داد تو را انكار نمى‌نمايد (زيرا از روى ظلم و ستم نيست) و اگر او را ببخشى و مهربانى كنى عفو تو را (نسبت به سعه‌ى رحمتت) بزرگ نشمارد، زيرا تو پروردگار كريم و بزرگوارى هستى كه آمرزش گناه بزرگ نزد او بزرگ نيست‌

(11) بار خدايا پس اينك منم كه به درگاه تو آمده‌ام در حالى كه فرمانبرم فرمان تو را در دعائى كه به آن امر فرموده‌اى، و خواهانم وفاى به وعده‌ات را در اجابتى كه به آن وعده داده‌اى، آنجا كه مى‌فرمائى (س 40 ى 60»: ادعونى استجب لكم يعنى) مرا بخوانيد براى شما روا مى‌سازم‌

(12) بار خدايا پس بر محمد و آل او درود فرست، و با آمرزش خود به من روآور (مرا مشمول رحمتت گردان و بيامرز) چنانكه من با اعتراف خويش به (درگاه) تو روآوردم، و مرا از افتادنگاهها (جاها)ى گناهان بردار (حفظ فرما) چنانكه خود را براى تو پست ساخته‌ام (با فروتنى به پيشگاهت به تو پناه برده‌ام) و مرا در پرده‌ى (رحمت) خود بپوشان (بيامرز) چنانكه در انتقام و به كيفر رساندن من درنگ نمودى‌

(13) بار خدايا قصد مرا در فرمانبريت پابرجا گردان (كه هميشه در طاعت تو به كار رفته به غير آن رو نياورد) و بينائيم را در بندگيت استوار ساز، و مرا توفيق ده به كارهائى (عبادت از روى اخلاص) كه به وسيله‌ى آن چركى (آثار) گناهان را از من بشوئى (آنها را نابود كرده مرا بيامرزى) و هنگام مرگ مرا بر دين خود و آئين پيغمبرت محمد- عليه‌السلام- بميران‌

(14) بار خدايا من در اينجا به سوى تو، توبه و بازگشت مى‌نمايم از گناهان بزرگ و كوچك خويش و از گناهان پوشيده و آشكارم و از لغزشهاى گذشته و تازه‌ام، توبه و بازگشت كسى كه گناهى (از گناهان) را با خود نگويد و در دل نگذراند كه به گناهى بازگردد (دوباره بجا آورد)

(15) و تو اى خداى من در كتاب محكم و استوار خود (قرآن مجيد كه باطل و نادرستى در آن راه ندارد) فرموده‌اى كه تو، توبه و بازگشت را از بندگانت مى‌پذيرى و از گناهان درمى‌گذرى (اشاره به س 42 ى 25: و هو الذى يقبل التوبه عن عباده و يعفوا عن السيئات و يعلم ما تفعلون يعنى و او است خدائى كه توبه را از بندگانش مى‌پذيرد و از گناهان درمى‌گذرد و مى‌داند آنچه را كه بجا مى‌آوريد) و آنان را كه پيوسته توبه مى‌كنند (از نظر كميت و اندازه يا كسانى را كه پس از توبه گناهى بجا نمى‌آورند از نظر كيفيت و چگونگى) دوست مى‌دارى (اشاره به س 2 ى 222: ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين يعنى همانا خداوند آنان را كه پيوسته توبه مى‌كنند و پاكيزگان را دوست مى‌دارد) پس چنانكه وعده فرموده‌اى توبه‌ى مرا بپذير، و چنانكه ضمانت نموده‌اى از گناهانم درگذر، و چنانكه شرط كرده‌اى محبت و دوستى خود را براى من لازم گردان (حضرت صادق- عليه‌السلام- فرموده: هرگاه بنده از روى راستى توبه نمايد خداوند او را دوست و در دنيا و آخرت گناهانش را پنهان مى‌نمايد «راوى مى‌گويد:» گفتم: چگونه بر او پنهان مى‌نمايد؟ فرمود: گناهانى را كه دو فرشته بر او مى‌نويسند از يادشان مى‌برد و به اندامش وحى مى‌فرمايد كه گناهان او را بپوشانيد، و به جاهائى كه گناه كرده وحى مى‌نمايد گناهانى را كه به روى شما بجا آورده پنهان كنيد، پس در پيشگاه خدا مى‌آيد هنگامى كه چيزى نيست كه به گناهى از گناهان او گواهى دهد)

(16) و شرط و قرار من با تو- اى پروردگارم- آنست كه به ناپسند تو بازنگردم، و ضمانتم آنست كه در نكوهيده‌ى تو رجوع ننمايم (دوباره گناهى بجا نياورم) و پيمانم آنست كه از همه‌ى گناهان تو دورى نمايم‌

(17) بار خدايا تو به آنچه كرده‌ام داناترى پس بيامرز براى من آنچه را كه مى‌دانى، و به قدرت و توانائى خود مرا بازگردان به آنچه (اطاعت و فرمانبرى كه) دوست دارى‌

(18) بار خدايا مرا گرفتاريهائى است كه آنها را ياد دارم، و گرفتاريهائى كه فراموش كرده‌ام، و همه‌ى آنها جلو چشم تو است كه به خواب نمى‌رود، و در علم تو است كه فراموش نمى‌نمايد (تو به همه‌ى آنها آگاهى و چيزى از آنها نزد تو پوشيده نيست) پس در برابر آن گرفتاريها به صاحبانش (كسانى كه درباره‌ى آنها بدى كرده و نمى‌توانم رضايتشان را به دست آورم، يا بدى درباره‌ى آنها را فراموش كرده‌ام) عوض ده، و گرانى آنها را از من بيافكن، و سنگينيش را از من سبك گردان، و مرا نگاهدار از اينكه نزديك مانند آنها روم (مانند آنها را بجا آورم)

(19) بار خدايا براى من وفاى به توبه و به سر رساندن آن نيست جز به نگهدارى تو، و خوددارى از گناهان) به توانائى بى‌نيازكننده توانا گردان، و به نگهدارى بازدارنده‌ى (از گناهان) همراهى فرما

(20) بار خدايا هر بنده‌اى كه به درگاه تو، توبه نموده بازگردد و او در علم غيب نزد تو (علم به نهانيها كه مختص به تو است، و اخبار انبياء و ائمه- عليهم‌السلام- از مغيبات و پنهانيها به وحى و الهام از جانب تو است) توبه شكننده و به گناه و خطاى خويش بازگردنده باشد، پس من به تو پناه مى‌برم از اينكه چنين (مانند او) باشم، پس اين توبه‌ى مرا توبه‌اى قرار ده كه پس از آن (هنگام تذكر و ياد آوردن گناه) به توبه‌اى نيازمند نباشم (از اين جمله استفاده مى‌شود كه هنگام تذكر گناه تجديد توبه واجب نيست) توبه‌اى كه باعث نابود شدن (گذشت) آنچه (گناهان) گذشته و سلامتى (از معاصى) در آنچه (از زندگى) باقى و مانده است باشد

(21) بار خدايا من از جهل و نادانى خود (به پايان كار از كيفر درباره‌ى گناهان) به درگاه تو عذر مى‌خواهم، و بخشش بدى كردارم را درخواست مى‌نمايم، پس از روى احسان مرا به پناه رحمت و مهربانيت درآور، و به فضل و بخشش به پرده‌ى عافيتت (به از بين بردن ناپسنديها) مرا بپوشان (گناهانم را در دنيا و آخرت آشكار مفرما)

(22) بار خدايا از انديشه‌هاى دل و نگاههاى زيرچشمى (مانند نگاه به حرام و اشاره به كسى تا به او بخندند يا ستم روا دارند) و گفتگوهاى (بيجاى) زبانم كه مخالف خواسته (رضا و خشنودى) تو يا بيرون از دوستى (پاداش دادن) تو باشد به سوى تو، توبه مى‌كنم، توبه‌اى كه با آن هر اندامى جداگانه از كيفرهاى تو سالم ماند، و از قهرها و سختگيريهاى دردناكت كه بيدادگران مى‌ترسند آسوده باشد

(23) بار خدايا به تنهائيم در برابر تو و طپيدن دلم از ترس تو و لرزه‌ى اندامم از هيبت و بزرگوارى تو رحم فرما، زيرا- اى پروردگار من- گناهانم در درگاه تو مرا در جاى رسوائى برپا داشته پس اگر خاموش گردم كسى درباره‌ام سخن نمى‌گويد، و اگر شفيع و ميانجى بطلبم (كه مرا شفاعت كند بر اثر معصيت و نافرمانى) سزاوار شفاعت نيستم

(24) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، و كرم خود را در گناهانم شفيع و ميانجى گردان، و به عفو و گذشت خود گناهانم را ببخش، و مرا (در برابر آنها) به جزائى كه (از روى عدل) سزاوارم و آن عذاب تو است جزا مده (بلكه به فضل و كرمت با من رفتار فرما) و احسان خود را بر من بگستر، و مرا به پرده‌ى (عفو و گذشت) خويش بپوشان، و با من رفتار كن رفتار نيرومندى كه بنده‌ى خوارى پيش او زارى كرده و آن نيرومند به او مهربانى نموده، يا رفتار توانگرى كه بنده‌ى بى‌چيز نزد او رفته و آن توانگر او را بى‌نياز كرده‌

(25) بار خدايا (بر اثر بسيارى گناه و شرمندگى) از تو براى من پناه دهنده‌اى نيست پس بايد قدرت و توانائيت مرا پناه دهد، و شفيعى (كه درخواست گذشت از گناه كند) براى من بسوى تو نيست پس بايد احسان تو مرا شفاعت نمايد، و گناهانم مرا ترسانيده (نمى‌دانم در برابر عذاب و كيفر آنها چكنم) پس بايد گذشتت مرا ايمن گرداند

(26) پس (هرگاه چگونگى‌ام چنين است) آنچه گفتم از روى نادانى به بدى كردار و از روى فراموشى كار ناپسنديده‌ام كه گذشته نيست، بلكه براى آنست كه آسمان تو و هر كه در آن است و زمين تو و هر كه بر روى آنست پشيمانى را كه به تو آشكار ساختم و توبه‌اى را كه در آن به تو پناه بردم بشنوند

(27) تا شايد برخى از آنان به رحمت و مهربانيت بر بدى جايگاهم به من رحم نمايد، يا براى بدى حالم بر من رقت و مهربانى كند، پس از جانب او دعا و درخواستى به من رسد (براى من آمرزش بخواهد) كه از دعاى من نزد تو شنيدنى‌تر باشد (زودتر از دعاى من روا گردد) يا از او شفاعتى به من رسد كه نزد تو از شفاعت من استوارتر باشد كه رهائى از خشم تو و رستگاريم به خشنوديت به وسيله‌ى آن باشد

(28) بار خدايا اگر پشيمانى به سوى تو توبه است پس من پشيمانترين پشيمانهايم، و اگر به جا نياوردن گناه تو، توبه و بازگشت (به سوى تو) است پس من نخستين توبه‌كنندگانم، و اگر درخواست آمرزش سبب ريختن گناهان است پس من به درگاه تو از درخواست‌كنندگان آمرزشم

(29) بار خدايا چنانكه به توبه فرمان دادى و پذيرفتن (آن) را ضمانت كردى و بر دعا ترغيب نمودى و وعده‌ى روا ساختن دادى، پس بر محمد و آل او درود فرست، و توبه‌ام را بپذير، و مرا به نوميدى از رحمتت بازمگردان، زيرا تو بر گنهكاران آمرزنده‌اى، و بر خطاءكاران توبه‌كنندگان مهربانى

(30) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، چنانكه ما را به سبب او (به راه حق) راه نمودى، و بر محمد و آل او درود فرست، چنانكه ما را به وسيله‌ى آن حضرت (از جهل و نادانى) رهانيدى، و بر محمد و آل او درود فرست، درودى كه ما را روز رستاخيز و روز نيازمندى به تو (از عذاب و كيفر جاويد) شفاعت نمايد، زيرا تو بر هر چيز توانائى (قدير هر چه را بخواهد انجام مى‌دهد از اين رو جز خداى تعالى به اين صفت وصف نمى‌شود) و آن (درخواست من) بر تو آسان است.