دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه غلامعلی صفايی

(1) خدايا،اى كه در عوض احسان پاداش نخواهى.

(2) و هرگز از بخشش و دهش پشيمان نباشى.

(3) اى كه به بنده‌ات به برابر مزد ندهى و پيش از آن كه سزد در كفش نهى.

(4) احسانت بى سابقه و عفوت از سر تفضل بود، كيفرت عين عدل، و تقديرت همى نيك باشد.

(5) اگر عطا كنى تحفه‌ات به منت نيالايى. و اگر محروم نمايى حرمانت جور به شمار نيايد.

(6) هر كه تو را شكر كند پاداشش دهى با آن كه تواش سپاس الهام نموده‌اى.

(7) هر كه تو را ستايد جزاى خيرش دهى با آن كه تو خود تعليمش داده‌اى.

(8) عيب كسان را مى‌پوشانى و اگر مى‌خواستى رسوايش مى‌كردى و بر آنان عطا مى‌كنى كه اگر اراده مى‌كردى محرومش مى‌ساختى؛ با آن كه هر دو سزاوار و حرمانند. ولى تو اى خدا كردارت بر پايه تفضل بنا نهادى و قدرتت را بر اساس عفو جارى ساخته‌اى.

(9) با گنه پيشگان به بردبارى روبه‌رو شوى، و به كسانى كه سر آن دارند كه به خويش ستم كنند مهلت دهى باشد كه با اين مدارا به سويت بازگردند و در مؤاخذشان نمى‌شتابى بادا كه روى به تو آرند. تا آن كه لايق هلاك است گرفتار عذاب نگردد، و آن كه سزاوار فلاكت است به آن دچار نشود، مگر پس از اين كه عذر بسيار به او داده باشى و حجت بى‌شمار بر او داشته باشى، كه اين لطفى از سرچشمه عفو تو باشد اى بخشنده بزرگوار و تحفه‌اى است از گنج عطوفتت اى بردبار.

(10) تو همانى كه براى بندگانت درى به سوى عفوت برگشوده‌اى، و توبه‌اش ناميدى و بر آن از قرآنت آياتى برنهاده‌اى تا كسى آن در را گم نكند و فرموده‌اى كه خجسته باد نامت: «به سوى خدا توبه‌اى پاك و خالص كنيد باشد كه پروردگار گناهانتان را ناديده انگارد و شما را به بهشتى كه جوى‌ها در آن جارى است داخل نمايد.»؛

(11) روزى كه خداوند، پيامبرش و مؤمنانى كه با اويند خوار نكند؛ آنان كه نور ايمانشان از پيش رو و سمت راستشان درخشان است و يك صدا مى‌گويند: پروردگارا نور ما را كامل گردان و ما را ببخشاى كه بى گمان تو بر همه چيز توانايى». پس آن كه از ورود به چنين سرايى پس از برگشودن آن و نشان نهادن بر آن غفلت ورزد چه عذرى تواند آورد؟

(12) خدايا، تويى كه در معامله با بندگانت سود كردنشان را بر خود بايسته كرده‌اى و به گاه روى آورد به آستانت كاميابى‌شان و افزون به بهره‌شان اراده نموده‌اى، و فرموده‌اى كه فرخنده و فرهمند باد نامت: «هر كه نيكى كند مزدش ده برابر بود و آن كه بدى مرتكب شود كيفرش تنها همانند آن باشد».

(13) و نيز فرموده‌اى: «داستان كسانى كه اموالشان در راه خدا انفاق مى‌كنند مانند دانه‌اى است كه هفت خوشه به بار آورد كه هر كدام داراى صد دانه باشد. خداوند به هر كه بخواهد پاداش دو چندان مى‌دهد» و هم چنين فرموده‌اى: «كيست كه به خداوند وام نيكويى دهد تا خداوند آن را به چندين برابر به او بازگرداند». و مانند اين آيات كه در قرآن درباره دو چندانى پاداش نيكوكاران نازل كرده‌اى.

(14) خدايا، تو آنى كه بندگانت را از پرده غيب، پيام فروفرستادى، و با دعوت خود كه سود آنان را دربردارد بر امورى هدايت كردى كه اگر از آنان پنهان مى‌داشتى ديدگانشان آن را نمى‌ديد و گوش‌هايشان آن را نمى‌شنيد و خردهايشان هرگز به آن نمى‌رسيد. فرموده‌اى «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و شكر مرا به جاى آوريد و ناسپاسى مكنيد» و فرموده‌اى «سوگند كه اگر شكر كنيد بركت همى افزايم و اگر ناسپاسى كنيد عذابم سخت گران بود».

(15) و فرموده‌اى: «مرا بخوانيد تا اجابت كنم شما را، آنان كه از عبادتم روى برتابند به زودى ذليلانه به جهنم رهسپار شوند». پس نيايشت را عبادت و ترك آن را سركشى ناميده‌اى و مردمان را در صورت ترك آن به سقوط ذلت بار در جهنم تهديد كرده‌اى.

(16) پس خدايا آنان تو را به نعمتت ياد كردند و بر احسانت سپاس گزاردند، و به فرمانت تو را خواندند و براى دستيابى به احسان بيشتر در راه تو صدقه دادند تا اين كار مايه نجاتشان از خشمت و سبب نيل به خشنودى‌ات باشد.

(17) خدايا، اگر آفريده‌اى ديگرى را آن سان كه تو بندگانت را راه مى‌نمايى راه مى‌نمود از او به نيكوكارى ياد مى‌كردند و به ولى نعمتى آفرين مى‌گفتند و به هر زبانش مى‌ستودند. پس خدايا، ستايش تنها تو را سزد تا آن گاه كه راهى براى ستودنت باشد، و لطفى براى ستايشت برجاى ماند، و در خور بيان آن معنايى تواند.

(18) خداوندا، اى كه با احسان خويش بندگان را توفيق ستودنت داده‌اى و آنان را غرقه درياى نعمتت ساخته‌اى، شگفتا! چه آشكار است نعمتت در ميان ما، و چه سرشار است احسانت بر ما، و چه ممتاز است نيكى‌ات به ما.

(19) خدايا، ما را به دينت كه برگزيده‌اى، و آيينت كه پسنديده‌اى ره نمودى، و به طريق بندگى‌ات كه آسانش نموده‌اى هدايت فرمودى، و ما را به راه تقرب به درگاهت و رسيدن به گنج كرامتت بينا ساختى.

(20) بار خدايا، تو ماه رمضان را از تكاليف ممتاز و از واجبات ويژه قرار دادى و آن ماهى است كه در ميان ماه‌ها ويژگى ديگرى بخشيده‌اى، و از تمامى اوقات و زمان‌ها آن را برگزيده‌اى، و بر همه ايام سال برترش ساخته‌اى زيرا كه در آن قرآن و نور فروفرستادى، و بر ايمان مردم درش چند برابر افزودى، و روزه‌دارى را در آن واجب كردى، و خواهان برپاى داشتن عبادتت شدى، و شب قدرش را كه برتر از هزار ماه است گرامى داشتى.

(21) سپس با عبادت اين ماه، ما را بر ديگر امت‌ها برترى بخشيدى و به فضل و كرمت تنها ما را از ميان اقوام براى اين ماه برگزيدى، پس ما به فرمانت روزهايش را روزه گرفتيم و به يارى‌ات شب‌هايش به عبادت برخاستيم، و با روزه و نمازش به دنبال رحمتت كه برايمان منظور داشته‌اى بوديم و آن را وسيله‌اى براى كسب پاداشت ساختيم، خداى من، تو به دادن آنچه از آستانت تمنا شود توانايى و آنچه از گنج كرمت تقاضا شود بخشاينده‌اى، و به آن كه تقربت جويد همى نزديكى.

(22) خدايا، اين ماه در ميان ما بس ستودنى زيست و با ما به نيكويى بسيار همرهى كرد، و ما را به گران بهاترين سود جهانيان بهره‌مند نمود سپس با پايان يافتن و به سر آمدن زمانش و برچيده شدن بساط ايامش از ما جدا شد.

(23) و ما او را بدرود مى‌گوييم بسان بدرود كسى كه فراقش بر ما بس گران است و هجرانش مايه وحشت اندوه بيكران است؛ مانند وداع با كسى كه برايش بر عهده ما پيمانى است كه بايد نگاه داريم و حرمتى كه بايد رعايت نماييم، و حقى كه بايد ادايش كنيم. و اينك ما اين گونه او را وداع مى‌گوييم: بدرود اى ماه بزرگ خداوند، و اى عيد دوستان پروردگار.

(24) بدرود اى ارزشمندترين زمان براى همراهى، و اى بهترين ماه در تمامى دوران.

(25) بدرود اى ماهى كه در آن آرزوها دست يافتنى گردد، و اعمال شايسته در آن گسترده شود.

(26) بدرود اى همدمى كه تا هستى ارج و ارزشت بسيار است، و جدايى‌ات برايمان فاجعه بار، و مايه اميدى هستى كه هجرانش بسى ناگوار.

(27) بدرود اى هم نفسى كه به گاه آمدن انس و شادى آفريدى و به هنگام رفتن هراسانمان ساختى.

(28) بدرود اى هم‌سايه‌اى كه در كنارت قلب‌هايمان رقت آورد، و گناهانمان كاهش يافت.

(29) بدرود اى ياورى كه ما را در نبرد با شيطان يارى داد، و اى همراهى كه راه‌هاى نيكى را هموار ساخت.

(30) بدرود اى كه در تو آزادگان از عذاب الهى چه بى‌شمارند، و آنانى كه حريم حرمتت را پاس مى‌دارند چه خوشبختند.

(31) بدرود كه چه بسيار گناهان را كه زدودى، و چه پرشمار عيب‌ها را كه پوشاندى.

(32) بدرود اى ماهى كه چه دير باز و پردرنگ بودى بر تبهكاران، و چه پرشكوهى در دل مؤمنان.

(33) بدرود اى ماهى كه هيچ زمانى همتايش نباشد.

(34) بدرود اى كه از هر نظر مايه سلامت بودى.

(35) بدرود اى كه نه در مصاحبت تو ناخوشايندى بود، و نه در معاشرتت ناپسندى.

(36) بدرود اى ماهى كه با بركات بر ما درآمدى و از ما زنگاره‌هاى پليدى گناهان پيراستى.

(37) بدرود اى ماهى كه وداع با تو نه از سر انزجار است و ترك روزه‌ات نه از روى ملال.

(38) بدرود اى كه پيش از آمدنت دل در آرزويت بستيم و اينك در اندوه فراقت نشستيم.

(39) بدرود كه چه بسيار بدى‌ها كه به بركت تو از ما دور شد و چه بى‌شمار خوبى‌ها كه به واسطه تو بر ما ارزانى شد.

(40) بدرود تو را و شب قدر را كه از هزار ماه برتر است.

(41) بدرود اى كه ديروز چقدر به تو دل بسته بوديم و فردا چقدر در آرزويت نشينيم.

(42) بدرود تو را و فضيلت را كه از آن محروم گشتيم و آن نعمت‌هايت كه ديگر تمام شد و ما به سادگى از كنارشان گذشتيم.

(43) بار خدايا، ما اهل اين ماهيم كه بدان شرافتمان بخشيدى، و به فضلت ما را در آن توفيق درك آن دادى آن گاه كه تيره‌بختان قدرش ندانستند و از فضيلتش با شقاوتشان محروم شدند.

(44) خدايا، اين تويى كه معرفت اين ماه را به عهده گرفتى و ما را برايش برگزيدى و به آيين آن هدايت نمودى. ما به يارى تو به روزه‌اش و عبادتش برخاستيم، با آن كه به كوتاهى در آن اقرار داريم و اندكى از بسيار به جا آورديم.

(45) بار خدايا، ستايش تنها تو را سزد، اينك اقرار به بدكردارى و اعتراف به كاهلى خويش داريم، و تنها به درگه تو از كرده‌مان پشيمانى آريم، و پوزش راستينى بر زبان رانيم پس تو خود به جاى كاهلى‌مان در اين ماه اجرى عطايمان نما تا فضيلت گرانبهاى اين ماه را كاملا دريابيم، انواع گنج‌هايى كه آرزويش را داريم پاداش گيريم.

(46) خدايم، عذر ما را بر كوتاهى در اداى حقت در اين ماه جامه قبول بپوشان، و عمرى كه در پيش روى داريم به ماه رمضان آينده برسان، و آن گاه ما را در به جاى آوردن عبادتت آن سان كه مى‌سزد موفق گردان، و ما را آن چنان كه سزاوارى به طاعتت بگمار، و به اعمال شايسته كه جبران بايسته‌هاى اين ماه رمضان و آن ديگر كند موفق دار.

(47) خداوندا، در اين ماه اگر لحظه‌اى لغزش يا خطا كرديم، يا به ورطه گناهى درافتاديم يا در اين ماه خواسته يا ناخواسته مرتكب خطايى شديم، و ستمى بر خود روا داشتيم يا حرمت ديگرى شكستيم، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و با ستاريتت عيب‌هاى ما را بپوشان، و با عفوت گناهان ما را ببخشاى، ما را در برابر ديدگان ملامت گران مگذار، و زبان نكوهش كنندگان بر ما مگشاى، ما را به كارى گمار كه مايه زدودن آنچه در اين ماه از ما نپسنديده‌اى شود و كفاره آن گردد؛ به مهربانى‌ات كه پايانى ندارد و احسانت كه هرگز كاستى نشايد.

(48) بار خدايا، بر محمد و خاندانش درود فرست و خسران رفتن ماه رمضان را برايمان جبران نماى، و روز عيد فطر را بر ما مبارك فرماى، و آن را از بهترين روزهاى زندگانى‌مان كه بر ما گذشته و عفو تو را برايمان به ارمغان آورده و مايه زدودن گناهمان گشته ساز. و گناهان پنهان و آشكار ما را بيامرز.

(49) پروردگارا، با پايان يافتن اين ماه، گناهكارى ما را ديگر پايانى ده، و با رفتن آن ما را از ورطه خطاكارى از اين پس رهايى ده. ما را از نيك‌بخت‌ترين اهل اين ماه، و پرنصيب‌ترين آنان، بهره‌مندترين ايشان گردان.

(50) خدايا، هر كه حق اين ماه را به نيكى رعايت كرد، و حرمتش را به خوبى پاس داشت و به احكامش چنان كه شايسته است پرداخت و از گناهان به خوبى خود را دور ساخت و به اعمالى كه مايه قربت و سبب خشنودى‌ات، و موجب نزول رحمت توست تقرب جست، همانند آنچه به او بخشيده‌اى از كرمت به ما نيز عطا فرماى و چندين برابرش از كان فضل و نعمتت به ما ارزانى نماى، كه فضل تو هرگز كاستى نيابد و گنجينه‌هاى دارايى‌ات بى‌گمان پايانى ندارد بلكه همى افزون و سرشار شود؛ چون گنج‌خانه‌هاى احسانت دستخوش فنا نشود و داد و دهشت پيوسته مهيا و گوارا بود.

(51) خداوندا، بر محمد و خاندانش درود فرست و براى ما پاداشى به سان پاداش روزه داران و عابدان درگاهت در اين ماه تا جهان باقى است در نظر گير و ثبت فرماى.

(52) خدايا، ما در اين روز عيد فطر كه آن را براى مؤمنان عيد و مايه سرور قرار داده‌اى و براى اهل دينت روز همايش و هم يارى گردانيده‌اى از هر گناهى كه مرتكب شده‌ايم، يا كار بدى كه پيش‌تر كرده‌ايم، يا انديشه بدى كه در دل داشته‌ايم، به سوى تو توبه مى‌كنيم به سان توبه كسى كه آهنگ بازگشت به گناه در دل ندارد، و بعد از آن ديگر هرگز به خطاكارى دست نيازد، توبه‌اى كه خالص و پاك از هر شك و ترديدى باشد، پس خدايا توبه‌مان بپذير، و از ما خشنود باش و ما را بر آن ثابت قدم دار.

(53) خداوندا، بيمناكى از عذابت كه به آن تهديد كرده‌اى و دل خوشى به ثوابت را كه به آن بشارت داده‌اى چنان نصيبمان نماى تا از هم اينك لذت آنچه از تو خواسته‌هايم و اندوه آنچه از آن به تو پناه آورده دريابيم.

(54) ما را در آستانت از توبه كاران گردان كه بر خود محبت و مهرورزى‌ات به ايشان لازم كرده‌اى، و از آنان بازگشت به بندگى‌ات پذيرفته‌اى اى خدايى كه از همه دادگران دادگرترى.

(55) بار خدايا، پدران و مادران و هم كيشان ما را هر كه در گذشته و هر كه در آينده تا روز قيامت آيد بيامرز.

(56) خداوندا، بر محمد، پيامبرمان، و خاندانش درود فرست آن سان كه بر فرشتگان آستانت درود فرستادى. بر او و خاندانش درود فرست آن چنان كه بر ديگر پيامبرانت درود فرستادى و بر او و خاندانش درود فرست آن گونه كه بر بندگان شايسته‌ات درود فرستاده‌اى، بلكه برتر از آن درودها، اى پروردگار جهانيان، درودى كه بركتش به ما نيز رسد و سودش شامل حالمان گردد، و در پرتوش دعايمان اجابت شود كه بى گمان تو كريم‌ترين كسى باشى كه به سويش روى آورند و بى نيازترين كه به او توكل شود و بخشنده‌ترين كه از وى درخواستى شود و تو بر هر كارى توانايى.