دعای 45 ( دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان ) ترجمه ابوالحسن شعرانی

(1) اى خداوند! اى كه بر عطا عوض نمى‌طلبى.

(2) و از بخشش پشيمان نمى‌شوى.

(3) و با بنده‌ى خود به مانند او رفتار نمى‌كنى‌

(4) بى‌سبب مى‌بخشى و بى‌استحقاق عفو مى‌كنى. عقوبت تو عدلست و حكم تو خير و مصلحت.

(5) اگر ببخشى عطاى تو آميخته با منت نيست و اگر منع كنى ستم نكرده‌اى.

(6) هر كه سپاس تو گزارد جزاى وافر مى‌دهى، با آنكه تو خود سپاسگزارى را به او الهام كرده‌اى.

(7) و هر كه حمد تو گويد پاداش وى را كامل عطا مى‌كنى با آنكه تو خود به او حمد آموخته‌اى.

(8) عيب كسى را مى‌پوشى كه شايسته رسوائى است و اگر مى‌خواستى رسوايش مى‌كردى. و بر كسى بخشش مى‌فرمائى كه سزاوار حرمان است و اگر مى‌خواستى محرومش مى‌ساختى. اما تو بناى خويش بر تفضل نهاده و قدرت خود را در تجاوز و عفو بكار مى‌برى.

(9) آن را كه نافرمانى كند به حلم فرا پيش آئى و آنكه بر خويش ستم كند مهلت دهى شايد فرصت يابند و بازگردند. و در عقوبت شتاب نمى‌فرمائى تا توبه كنند. كسى هلاك نشود از جهت تو و بدبخت نگردد. مگر دير زمانى تو او را مهلت داده و حجت بر وى تمام كرده‌اى. اى خداى كريم! اين همه بزرگوارى و بخشندگى و مهربانى و بنده‌نوازى تست اى پروردگار حليم!

(10) براى بندگان درى سوى آمرزش خود گشودى و آن را توبه نام نهادى، دليلى از قرآن آوردى كه بندگانت آن در را گم نكنند. فرخنده باد نام تو! گفتى: «سوى خدا توبه كنيد توبه خالص شايد پروردگار شما گناهان شما را محو كند و به باغهائى درآورد كه از زير درختان آن جويها روان است».

(11) روزى كه خداوند پيغمبر و مومنين با او را رسوا نكند روشنائى در پيشاپيش و از دست راست آنها مى‌رود، مى‌گويند اى پروردگار ما نور ما را كامل كن و ما را بيامرز كه تو بر هر چيز قادرى». بهانه‌ى آن كسى كه پس از گشودن اين در و گماشتن اين راهنما به خانه درنيايد چيست؟

(12) و تو در اين سودا از خود بر سود بندگان افزودى خواستى در اين بازرگانى نفع بسيار برند و از رسيدن خدمت تو رستگار شوند و فزونى يابند، پس تو، كه نامت فرخنده و بلند باد، گفتى «هر كس عملى نيكو بجاى آرد ده برابر آن عوض گيرد و هر كس يك كردار زشت بجاى آرد جز به اندازه همان يكى كيفر نبيند».

(13) و گفتى «مثل آنها كه مال خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند مثل دانه است كه هفت خوشه از آن رويد و در هر خوشه صد دانه بود و خداى براى هر كس خواهد چند برابر افزون كند». و گفتى «كيست به خدا قرض نيكو دهد و خداوند آن را چندين برابر گرداند» و مانند اين در قرآن بسيار فرستادى و نويد تضاعف حسنات دادى.

(14) و تو به سخن خود و از باطن علم خويش براى ترغيب آنان به چيزى كه سود آنها است، بر رازى آگاهشان كردى كه اگر پنهان كرده بودى به چشم نمى‌ديدند و به گوش نمى‌شنيدند و انديشه آنها به آن نمى‌رسيد گفتى «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و مرا شكر گوئيد و ناسپاسى مكنيد» و گفتى «اگر مرا سپاس گزاريد نعمت شما را افزون كنم و اگر ناسپاسى كنيد عذاب من سخت است».

(15) و گفتى «مرا بخوانيد تا من اجابت شما كنم و اگر سركش باشيد و بندگى من نكنيد زود باشد كه به دوزخ درآئيد» پس دعاى خود را بندگى خواندى و ترك آن را سركشى نام نهادى كه اگر ترك دعا كنند به خوارى در جهنم روند.

(16) پس بندگان تو نعمت تو را ياد كردند و فضل تو را سپاس گفتند و مطابق فرمان تو تو را خواندند و در راه تو صدقه دادند تا نعمت آنها را افزايش دهى و بدين سبب از خشم تو رهائى يافتند و به خشنودى تو رستگار شدند.

(17) و اگر يكى از آفريدگان تو ديگرى را رهنمائى كرده بود به مانند آنچه تو آنان را ره نمودى سزاوار ستايش بسيار بود و او را به نيكى ياد مى‌كردند و منت داشتند و به هر زبان ثنا مى‌گفتند. پس سپاس تو را به هر طريقى كه توان سپاس تو گفت و به هر لفظى كه شكر تو توان گذارد و به هر معنى كه انديشه بدان راه يابد.

(18) اى كه به احسان و فضل سزاوار ستايش بندگان گشتى و آنان را به نعمت و بخشش فرا گرفتى، چه بسيار نعمتهاى تو بر ظاهر حال ما پيدا است و عطاى تو بر ما وافر و به احسان خاص تو سرافرازيم.

(19) ما را سوى دين برگزيده‌ى خود هدايت فرمودى و به شريعت پسنديده‌ات راه نمودى و در راه هموار سالك گردانيدى و ما را بينا كردى تا به تو تقرب جوئيم و به كرامت تو رسيم.

(20) خدايا! تو ماه رمضان را از بزرگترين تكاليف و عظيمترين واجبات قرار دادى و از ماههاى ديگر به بركتش مخصوص داشتى و از ساير اوقات برگزيدى و بر همه‌ى ازمنه برترى دادى، چون قرآن و نور هدايت را در اين ماه فرستادى، ثواب ايمان را در آن چند برابر كردى و روزه را فريضه گردانيده و شب زنده‌دارى را مرغوب شمردى و شب قدر را بزرگ داشتى كه بهتر از هزار ماه است.

(21) و ما را بر امم ديگر برگزيدى و رمضان را مخصوص ما گردانيدى و فضل اين ماه را به ما عنايت كردى نه به اصحاب شرايع ديگر، پس به فرمان تو روز آن را روزه گرفتيم و به يارى تو شب بپا خاستيم، بدين روزه و شب زنده‌دارى ما را در معرض بخشايش خويش آوردى و ما به ريسمان ثواب تو چنگ فرا برديم، هر كس روى سوى تو آرد اميدش را بر مى‌آورى و آنكه از فضل تو چيزى خواهد بى‌دريغ مى‌بخشى و هر كس به تو تقرب جويد تو هم بدو نزديك شوى.

(22) اين ماه در ميان ما چندى بماند و خوب همنشينى بود و بهترين سودهاى جهان را براى ما آورد و چون وقت او بسر آمد و مدتش به انجام رسيد و شماره‌ى روزهايش پايان يافت آهنگ جدائى كرد.

(23) پس او را بدرود گوئيم اما جدائى او بر ما سخت ناگوار است، بازگشتن او ما را اندوهگين ساخت و به وحشت افكند، حق صحبت او بر عهده‌ى ما بماند و رعايت حرمتش واجب آمد و اداى حقش لازم. پس گوئيم سلام بر تو باد اى ماه بزرگ خداى و جشن دوستان او.

(24) سلام بر تو اى كه در زمانه بهترين همنشين بودى و روز و ساعتهاى تو بهتر از هر ماه ديگر بود.

(25) سلام بر تو! ماهى بودى كه آرزوها نزديك شد و اعمال خير روائى يافت.

(26) سلام بر تو! چه ارجمند همدمى بودى تا بودى، و چه غم‌انگيز است فراق تو چون از ما جدا شوى. چه مايه‌ى اميدى تو كه فرقتت اين همه دردناك است.

(27) سلام بر تو! كه يار مونس ما بودى، آنگاه كه آمدى ما را شاد كردى و اكنون كه مى‌روى رفتن تو سهمگين و دلخراش است.

(28) سلام بر تو كه در مجاورت تو دلها نرم شد و گناهان كاهش يافت.

(29) سلام بر تو! اى ياورى كه ما را بر شيطان چيره كردى، و رفيقى كه راههاى خير را هموار ساختى.

(30) سلام بر تو! چه بسيارند آزادشدگان خداوند در تو، و چه نيكبخت است به سبب تو آنكه رعايت حرمت تو كرد.

(31) سلام بر تو! چه بسيار زنگ گناهان را از صفحه‌ى جانها زدودى و عيبهاى گوناگون را فرو پوشيدى.

(32) سلام بر تو! گناهكاران را ماندن تو دراز كشيد و در سينه مومنان شكوه تو بسيار ماند.

(33) سلام بر تو! چه ماهى تو كه روزگار با تو دعوى برابرى نكند.

(34) سلام بر تو! ماهى بودى از هر جهت بى‌گزند و آزار.

(35) سلام بر تو! صحبت تو را ناخوش نداشتيم و از همنشينى با تو ناراضى نبوديم.

(36) سلام بر تو كه با بركت بسيار آمدى و چرك گناهان را از ما شستى.

(37) سلام بر تو! تو را بدرود كنيم با آنكه از تو ملول نيستيم، روزه‌ى تو را ترك گوئيم اما از آن تنگدل نباشيم.

(38) سلام بر تو! كه پيش از آمدن آرزوى تو را داشتيم و پيش از رفتن از مفارقت تو اندوهگين بوديم.

(39) سلام بر تو! چه بديها كه به يمن تو از ما گذشت و چه نيكيها كه به بركت تو بر ما ريزان شد.

(40) سلام بر تو و بر شب قدر كه از هزار ماه بهتر است.

(41) سلام بر تو كه ديروز به تو مشتاق بوديم و فردا آرزوى تو را مى‌كشيم.

(42) سلام بر تو و بر آن نعمتها كه از آن محروم گشتيم و بركتهاى گذشته كه از ما گرفته شد

(43) خداوندا ما اهل اين ماهيم، ما را بدين شرف لايق دانستى و توفيق ادراك آن دادى، در زمانى كه بدبختان قدر آن را نشناختند و به بدبختى از فضيلت آن محروم گشتند.

(44) توئى كه معرفت آن را مخصوص ما گردانيدى و به سنن آن ما را هدايت فرمودى، با آنكه كوتاهى كرديم اما به توفيق تو روزه گرفتيم و شبها به عبادت برخاستيم و اندكى از بسيار حق آن را ادا كرديم.

(45) خدايا تو را حمد گوئيم و به بدكردارى خود اقرار كنيم و به تباهكارى اعتراف داريم و در دل با تو پيمان توبه بنديم پس با آن همه تقصير و كوتاهى اجر ما را كامل عطا كن تا فضائلى كه دوست داشتيم و از دست ما بدر رفت تدارك كنيم و عوض آن ذخائر گوناگون كه آرزومند بوديم و بدان نرسيديم بازيابيم.

(46) و آنچه از حق تو تقصير كرده‌ايم عذر ما بپذير و عمر ما را به ماه رمضان آينده برسان و چون رسانيدى ما را يارى كن تا عبادتى كه سزاوار تو است بجاى آريم و به طاعتى كه در خور بزرگى تو است شبها برخيزيم و از اعمال نيكو آن اندازه بر دست ما جارى كن كه يك ماهه وظيفه‌ى دو ماه را ادا كنيم.

(47) خداوندا اگر در اين ماه اتفاقا نافرمانى كرده گناهى مرتكب شده يا خطائى نموديم به عمد يا به فراموشى و بر خويش ستم كرديم يا حرمت ديگرى را نگاه نداشتيم پس درود بر محمد و آل او فرست و ما را به پرده‌ى عفو بپوش و به رحمت خود از ما درگذر و ما را در پيش چشم آنها كه از بدبختى ما شاد مى‌گردند رسوا مساز و زبان طعنه زنان را بر ما دراز مكن و به مهر بى‌پايان و فضل كاهش ناپذير خود ما را به كارى وادار كه گناه ما بريزد و هر چه را از ما نمى‌پسندى فرو پوشد.

(48) خدايا درود بر محمد و آل او فرست و مصيبت ما را در فراق اين ماه تدارك كن و عيد فطر را بر ما فرخنده ساز و آن را بهترين روز گردان كه بر ما گذرد بيشتر از هر وقت عفو تو را سوى ما كشاند و گناه ما را ببرد، گناهان پنهان و آشكار ما را بيامرز.

(49) خدايا چون اين ماه بسلخ رسد گناهان ما را نيز از ما سلخ كن و به رفتن اين ماه بديهاى ما را نيز ببر و ما را در اين ماه نيكبخت‌ترين و با نصيب‌ترين و بهره‌مندترين مردم گردان.

(50) خدايا هر كس حق اين ماه را چنانكه بايد رعايت كرد و حرمت آن را چنانكه شايد نگاهداشت به وظائف آن نيك بايستاد و از گناهان به راستى پرهيز كرد و سوى تو به طاعتى تقرب جست كه موجب خشنودى تو گشت و بخشايش تو را سوى خود كشيد. پس ما را به قدرت خود مانند آن ده و به فضل خود چندين برابر عطا كن كه سرچشمه‌ى فضل تو هرگز خشك نشود و گنج كرم تو كاهش نيابد بلكه پيوسته ريزان باشد و كان احسان تو به پايان نرسد و عطاى تو گوارنده باشد.

(51) خدايا درود بر محمد و آل او فرست و هر كس تا روز قيامت اين ماه را روزه دارد و تو را عبادت كند براى ما به اندازه‌ى ثواب او مقرر دار و بنويس.

(52) خدايا در اين روز فطر كه آن را براى مومنان روز جشن و شادى و براى دينداران هنگام اجتماع و انس گردانيدى، از هر گناهى كه مرتكب شديم و هر بدى كه پيشتر از ما صادر گشت و هر انديشه‌ى زشت كه در ضمير ما گذشت سوى تو توبه كنيم، توبه‌اى كه به گناه باز نخواهيم گشت و به خطائى عودت نخواهيم كرد، توبه‌ى پاك و خالص از شك و شبهه، و آن را از ما بپذير و راضى باش و ما را بر آن استوار بدار.

(53) خدايا بيم عقاب در دل ما افكن و شوق ثواب موعود نصيب ما كن تا لذت اين دعاها را دريابيم و از عذاب تو، نستجير بك، هراسناك باشيم.

(54) و ما را از زمره‌ى تائبان شمر كه محبت خويش را درباره‌ى آنان لازم فرمودى و بازگشت به طاعت را از آنان پذيرفتى يا اعدل العادلين‌

(55) خدايا از گناه پدران و مادران و اهل دين ما بگذر هر كس در گذشته و هر كه خواهد آمد تا روز قيامت‌

(56) خدايا بر محمد پيغمبر ما و بر خاندان او درود فرست چنانكه بر پيغمبران مرسل فرستادى و بر او و آل او درود فرست چنانكه بر بندگان شايسته‌ى خود فرستادى و بهتر از آنها اى پروردگار جهانيان درودى كه بركت آن بما رسد و سود آن عايد ما شود و دعاى ما مستجاب گردد، اى بزرگوارترين كس كه همه روى به تو آرند و كارگزارنده‌تر كس كه همه توكل بر تو كنند و بخشنده‌تر كس كه هر چيز از فضل تو خواهند و تو بر هر چيز توانائى.