Bəni İsrailin dana pərəstişinin cəzası hikmətli idi?

Allah buyurur: "Və o zaman ki, Musa öz qövmünə dedi: "Ey mənim qövmüm! Siz dananı seçməklə (ibadət üçün) özünüzə zülm etdiniiz! Bəs tövbə edin və öz xaliqinizə tərəf qayıdın! Və bir- birinizi öldürün! Bu iş sizin üçün Allahınızın dərgahında daha yaxşıdır". Daha sonra Allah sizin tövbənizi qəbul etdi çünki o tövbə qəbul edən və rəhimdir".[1]

Təfsirçilər bunda ki, Allahın bu ayədə bəni İsrailə bir- birini öldürmək əmrindən məqsədi nədir, üç ehtimal veriblər:

1. Bu ayədə öldürmək əmri bir imtahan əmri olubdur. Həzrət İbrahimə (ə) həzrəti İslaili (ə) öldürmək əmri kimi ki, İsmaili öldürməzdən əvvəl xitab gəldi: "Ey İbrahim sən yuxuda aldığın göstərişi yerinə yetirin.[2] Həzrət Musanın (ə) dastanında da Allah buyurub: "Tövbə edin və bir- birinizi öldürün ki, bu Allahınızın yanında, sizin üçün daha yaxşıdır), Amma Allahın fərmanı kamil şəkildə icra olmazdan əvvəl Allah bəzilərinin ölməsini hamının ölməsi hesablayıb onların tövbəsini qəbul etdi.[3]
2. Bu ayədə qətl və öldeürməkdən məqsəd şeytani vəsvəsələri və nəfsani şəhvətləri kəsməkdir. Ayənin mənası budur ki, nəfsani şəhvətləri və şeytani vəsvəsələri özünüzdən kəsib atın və tam ixlasla Allahın birliyinə inanın.[4]
3. Ayədə qətldən məqsəd həqiqi qətldir yəni bir- birinizi öldürüb və həlak edin;[5] çünki bu dünya yaşayışında öldürülmək sizin üçün daha yaxşıdır. O kəslər ki, deyiblər Allahın məqsədi həqiqi öldürmək olubdur Allahın bu hökmü üçün bir sıra hikmət və fəlsəfələr deyiblər ki, onlardan bəzisinə işarə edirik:

1. Bu öldürülmək bəni İsrailin küfr və şirkdən təmizlənməsinə və onların əbədi həyata yetişməsinə səbəbdir.[6]
2. İnsan öldürmək baxmayaraq ki, çirkin və haram bir işdir amma bəzən bir sıra məsləhətlərə görə yaxşı və vacib olur. Bir dini və ictimai məsləhət onun adını və ünvanını dəyişir. Bəni İsrail haqqında da çünki onları öldürmək bü cür böyük günahın təkrarının qarşısını alırdı, yaxşı ona hazır olmaqda bəyənilmiş bir iş hesablanır.[7]
3. Samirinin danasını pərəstiş etmək kiçik iş olmayıb. Bir millət ki, bu qədər Allahın nişanələrini və böyük Peyğəmbərləri Musanın (ə) möcüzələrini müşahidə etdikdən sonra hamısını ünudurlar. Peyğəmbərlərinin qısa bir qeybətiylə birdəfəlik tohidi və Allahın dinini kökündən tapdayıb və bütpərəst olurlar. Əgər bu mövzu bir dəfəlik onların beyinlərindən təmizlənməsə qorxulu vəziyyət qarşıya gələcək. Hər fürsətdən məxsusən həzrəti Musanın (ə) vəfatından sonra onun bütün dəvət əlamətləri aradan getsin. Nəticədə onun dini tamamıyla xətərə düşəcək. Belə bir yerdə şiddətli olmaq lazımdır və təkcə dildəki peşmançılığa və tövbəyə kifayət etmək olmaz. Buna xatir Allah tərəfindən şiddətli fərman sadir oldu ki, bütün Peyğəmbərlər tarixində misli yox idi. O budur ki, tövbə və tohidə qayıtmaq göstərişi əsasında günahlarını qorxunun dəsticəmi şəkildə edam fərmanı xüsusiylə (özlərinin vasitəsiylə) sadir oldu.

Bu cəzanın şiddətli və yuxarı səviyyədə olmasının səbəbi budur ki, tohiddən bütpərəstliyə qayıtmaq məsələsi sadə məsələ deyildir ki, asanlıqla güzəşt olunsun. Bir halda ki, bu məsələ Allahın böyük nemətlərini və aşkar möcüzələrini müşahidə edəndən sonra idi. Həqiqətdə səmavi dinlərdən biri əsllərini tohiddə və təkpərəstlikdə xülasələşdirmək olar. Bu əslin titrəməsi dinin bütün əsaslarının məhv olmasıyla bərabərdir. Əgər dana pərəstlik məsələsi sadə göstərilsəydi bəlkə gələcəkdəkilər üçün bir sünnət olardı. Məxsusən bəni İsrail tarixə əsasən tərs və bənə axtaran xalq olub. Buna əsasən onlara elə qulaq burması verilməliydi ki, onun xatirəci bütün əsrlərdə və zamanlarda qalsın və heç bir kəs ondan sonra heç vaxt bütpərəstlik fikrinə düşməsin bəlkə

«ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بارِئِكُمْ»

(bu öldürmək Allahınızın yanında sizin üçün daha yaxşıdır) cümləsi bu mənaya işarədir.[8]

Sonda bu nöqtəni demək lazımdır ki, dünyanın ən şiddətli cəzaları axirətin ən kiçik əzabıyla müqayisə olunası deyil. Buna əsasən əgər bir kəs çətin cəzalara dözməklə özünü məad günün çətinliklərindən azad etsə, bəzs qədər xeyirli ticarət edibdir. Bizim etiqadımız budur ki, bu dünyada Allahın cəzaları və hədləri səmimi qəlbdən tövbə edən kəslərin günahlarının kəffarəsi olacaq.

Bu rəvayətə diqqət edin:

Oğrulardan bir dəstəsini Əmirəl mömininin hüzuruna gətirdilər. Həzrət onların əllərini kəsdi sonra bu oğruları münasib bir yerə aparıb göstəriş verdi ki, lazım olan müalicə işləri görülsün. Ondan sonra ət bal kimi ləzzətli yeməklərlə cəzalanmış insanlara qulluq edib onlara buyurdu: Ey günahkarlar! İndi sizin əllərimniz cəhənnəmə daxil oldu. Əlbəttə əgər tövbə etsəniz və Allah bilsinki, tövbənizdə sadiqsiniz, əllərinizi alovdan nicat verib özünüzlə behiştə aparacaqsınız. Əks halda bu kəsilmiş əllər sizi cəhənnəmə çəkəcəklər.[9]

Bəni İsrailin ölənləriylə əlaqədar da iki ehtimaldan biri var:

1. Ya onlar tövbə etdilər ki, bu halda əbədi cənnətə gedəcəklər ki, cənnətə getmək üçün hər çətinliyə dözmək qiymətlidir.
2. Yaxud batil əqidələrində qalıblar ki, ölüm cəzası da gördükləri möcüzələri nəzərə alsaq, azdır.