توبه واقعي چيست ؟

توبه عبارت است از پشيماني و بازگشت از گناه . توبه هر گاه حقيقي و واقعي باشد و از اعماق جان برخيزد و جامع شرايط باشد و واقعاً از گناهي كه مرتكب شده احساس خجلت و ندامت كند و خود را در پيشگاه خداشرمنده ببيند و در صدد كسب رضاي حق تعالي باشد, به يقين مقبول درگاه احديت واقع شده و آثار و بركاتش نمايان مي گردد.
 قرآن كريم مي فرمايد: ناامید نشويد كه خدا همهء گناهان را مي آمرزد, زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است  .
توبه شعبه اي از فضل عظيم الهي و دري است از رحمت رحيمي خداوند كه بروي بندگان خود باز فرموده است .اما زين العابدين (ع) در مناجات تائبين فرمود:  به سوي عفوت گشوده اي و نامش را توبه نهاده اي , و فرموده اي باز گرديد به سوي خدا و توبه كنيد, توبهء خالص , حال كه اين در رحمت باز است عذر كساني كه از آن غافل شوند, چيست ؟
غالباً انسان ها گرفتار لغزش هايي مي شوند و اگر در توبه بسته بود رستگاري براي كسي ميسر نمي شد, از اين روخداي حكيم و رحيم توبه را دواي دردهاي معنوي و علاج امراض قلبي و پاك كنندهء انواع آلودگي ها قرار داده است تا انسان پس از گرفتاري به گناه به بركت توبه پاك كنندهء انواع آلودگي ها قرار داده است تا انسان پس از گرفتاري به گناه به بركت توبه پاك شده و اهل نجات گردد. خوش بخت كسي است كه از اين باب رحمت قدرداني كرده و از آن استفاده كند. جالب اين است كه خداوند علاقهء فوق العاده اي به توبهء بندگانش دارد چرا كه توبه آغاز تمام خوش بختي هاي انسان است . در حديثي از امام باقر(ع) مي خوانيم :
خود را در بيابان (خطرناكي ) در يك شب تاريك گم كرده و سپس آن را بيابد .لازمهء توبه و پشيماني از گناه , تصميم بر ترك معصيت در آينده و جبران مافات است يعني اگر آن گناه حق اللّه بوده مانند ترك نماز, روزه و... قضاي آن ها را به جا آورد, و اگر حق الناس بوده رضايت آنان را جلب كند, حتي اگركاري را كه موجب قصاص است مرتكب شده , خود را تسليم كند تا صاحب حق , قصاص يا عفو كند. شخصي درحضور حضرت علي 7گفت : استغفراللّه . حضرت فرمود: مادرت عزادارت گردد, آيا مي داني استغفار چيست ؟(چون استغفارش به زبان تنها بود و دلش از حقيقت آن خالي بود). پس فرمود: استغفار درجهء بلند مقامان و صدرنشينان عالم اعلا است و در معناي استغفار شش چيز لازم است :
1 پشيماني و حسرت از كردار گذشته
2 عزم بر ترك آن براي هميشه
3 ادا كردن حقوق مردم به طوري كه هنگام مردن پاك باشد و (رحمت ) خدا را ملاقات كند. در حالي كه حق كسي بر عهده اش نباشد
4 هر واجبي كه ضايع كرده تدارك نمايد
5 آن چه گوشت بدنش از حرام روئيده با حزن بر آخرت آبش كند تا پوست به استخوان بچسبد و گوشت نو دربدنش پيدا شود
6 زحمت عبادت را به بدن خود بچشاند, چنان چه خوشي و شيريني گناه را چشانيده است و هرگاه اين شش چيز در تو پيدا شود آن گاه بگو: استغفراللّه .
نتيجه اين كه توبهء واقعي , پشيماني و حسرت از كردار و گناه گذشته است كه لازمهء آن , عزم بر ترك آن در آينده وجبران مافات اعم از حقوق الهي و حقوق مردمي مي باشد و وقتي توبه واقعاً انجام گرفت , به نظر همهء علماي اسلام درپيشگاه خداوند مقبول است . خداوند نه تنها به وسيلهء توبه , گناه را از بين مي برد, بلكه آن را به حسنه مبدل مي كند.