اميال باطني و دروني انسان دو دسته اند. يك دسته اميال و گرايش هاي غريزي و حيواني است كه بين انسان و حيوان مشترك است، كه از آن تعبير به غرايز يا غريزه ميشود.
دسته ديگر گرايش هاي عالي است كه مخصوص انسان و فصل ممّيز بين انسان و حيوان است. گرايش هاي عالي انسان را فطرت مي نامند.
تمايلات غريزي، بالفعل، و گرايشهاي فطري، بالقوه است. به بيان ديگر: انسان و حيوان، در بدو تولد يك رشته فعاليت هاي التذاذي دارند كه محور همةآنها جلب لذت و منفعت او دفع رنج و الم ميباشد.
اين خواسته ها به تدريج و با تناسب رشد انسان، توسعه و تنوّع پيدا ميكند. اما عليرغم تنوّع ظاهري، يك هدف را دنبال ميكند و آن حفظ حيات است؛ يعني بُعد حيواني انسان است كه متضمن حفظ و ادارة حيات او است و از همان آغاز تولد، به صورت بالفعل موجود است، به طوري كه با از دست دادن اين بُعد، بشر قادر به ادامة حيات نيست. حيوانات همانند انسان، فعاليت هاي غريزي مانند خوردن، خوابيدن، ميل جنسي، عمل تنفسي و ... دارند. تمامي اين فعاليت هاي آگاهانه يا ناآگاهانه باعث حفظ و بقاي حيات نسل و نوع انسان و حيوان است. اما انسانيت انسان، به استعدادهاي بالقوه يا فطرت او بستگي دارد. انسان در آغاز تولد، حيوان بالفعل و انسان بالقوه است. به بيان ديگر: حيوانيت او نقد و موجود است و تا زنده است، با او است، ليكن انسانيت او همانند بذرهايي است كه درون وجود او پاشيده شده، و در صورت فراهم شدن فضاي مساعد و زمينة مناسب براي پرورش و رشد، به صورت آن چه كه ارزش هاي والاي انساني يا فطرت ناميده ميشود، در خواهد آمد، و انسان از حالت استعداد و قوه، به فعليت ميرسد و جلوة انسانيت او ظاهر و بارز مي گردد. اگر غفلت و فراموشي يا تمرّد و عصيان، فضاي رشد و پرورش را نامساعد سازد، بذرهاي انسانگرا و انسان ساز، ضايع ميشوند و آدمي اگر چه به ظاهر انسان است، اما ماهيت خود را از دست ميدهد و به يك موجود مسخ شده، مبدّل مي گردد، و تا آخر عمر از مرز حيوانيت تجاوز نكرده و احياناً به مراحلي پست تنزل ميكند، مگر اين كه توبه نمايد. پس انسانيت انسان، با عليت يافتن استعدادهاي بالقوة فطري او تحقق مي يابد.
چنان كه قرآن ميفرمايد: اولئك كالأنعام بل هم أضلّ اولئك همالغافلون. اعراف (7) آية 179. ترجمه: آنها همچون چهار پايانند بلكه گمراه تر!اينان همانند غافلانند.
منبع : پاسخگو
