Islami rəvayətlərdə bayram günləri
Quranın bayram haqqında buyurduqlarını aydınlaşdırdıqdan sonra bu kitabın hüdudlarından xaric olan zaman tələb etdiyinə görə, bu mövzunu tarix və hədislərdə araşdırmaq zərurəti duyulur. Lakin İmamların (ə) nöqteyi- nəzərində bayramın mahiyyətinin necəliyini Əlidən (ə) nəql olunan rəvayətlə göstəririk:
"انَّمَا هُو عِيْدٌ لِمَن قَبلَ اللهُ صيامَه وَ شَكَرَ قيامه و كُلُّ يَوْمٍ لا يُعصَى اللهُ فِيه فَهُوَ عِيد"[1]
“Bu, Allahın orucunu qəbul edib namazına təşəkkür etdiyi şəxsin bayramıdır. Allah fərmanından kənara çıxılmayan hər gün bayramdır”.
Ümumiyyətlə, hədis alimlərinin düzgünlüyünü təsdiqlədiyi - İmamlardan (ə) nəql olunmuş - rəvayətlər İslamda dörd bayramın olduğunu təkid edir: Qurban bayramı, Fitir Bayramı, Cümə günü və Qədir Xum bayramı.
Xatırlatmaq lazımdır ki, şiə və sünnülər yalnız sonuncu bayram haqqında ixtilafa düçardılar. Yalnız şiələr bu günə izzətli və əzəmətli surətdə əhəmiyyət verirlər. İmam Sadiq (ə) bu bayramı bütün bayramlardan böyük, daha fəzilətli hesab edərək öz davamçılarına dörd işi vəzifə təyin edir: Allahı zikr etmək, oruc tutmaq, ibadət etmək, Məhəmməd və Ali Məhəmmədi əzəmətlə xatırlamaq.
Sonra Həzrət (ə) davam edərək buyurur: Bu, yalnız Peyğəmbərin (s) Əliyə (ə) sifariş etdiyi gün deyil, əslində digər peyğəmbərlər də öz vəsilərini belə günləri bayram etməyə çağırırdılar.[2]
Beləliklə, Allah, Peyğəmbər və İmamların adı və xatirəsi ilə keçirilən bayram və şənlik məclislərini qeyri-şəri və qanunsuz hesab etmək olmaz.
Həzrət Əli (ə) Qədir Xum bayramının cümə gününə təsadüf etdiyi vaxt: “Bu gün iki bayram bir yerdə cəmlənmişdir” deyə buyurmuşdur.[3]
Marudinin dediklərindən
Altıncı əsrdə yaşamış Əbu Əli Marudi Bəni Abbas hakimiyyəti dövründə yüksək məqam sahibi olmuşdur. O, ölkədə hökumət sistemi, camaat qarşısındakı vəzifələri barəsində danışarkən bayramlar haqqında belə yazır:
“Hökumətin vəzifələrindən biri Cümə və bayram günlərində ibadətin təşkil olunmasına xüsusi diqqət yetirilməsi, cihada aid olan məsələlərdə və onların şərtlərinə toxunulmamasına səy göstərməsidir. Çünki, bunlar Allaha məxsus hüquqlar olduğu üçün mühafizə olunması gərəkdir”.[4]
Marudinin dedikləri o zamanın xəlifələrinin də bayramların keçirilməsinə diqqətlə yanaşdıqlarını çatdırır. Yoxsa bayramlar və onların şərtləri haqqında danışmaq bihudə iş olardı”.[5]
[1] “Nəhcul Bəlağə”, Qısa kəlamlar 427.
[2] “Əl Qədir”, 1-ci cild, səh. 286.
[3] “Əl Qədir”, 1-ci cild, səh. 284.
[4] “Əhkamus soltaniyyə”, “Vilayət məzalim”
[5] Bayramlar haqqında daha çox məlumat almaq üçün: Nəviri “Fununul ədəb”, 1-ci cild, səh. 177, Müqrizi, “Xətət”, 2-ci cild, səh. 222, Əllamə Əmininin “Əl Qədir” 1-ci cild, səh. 288-ə müraciət edin.
