حلال و حرام مالی، ص: 107

می تواند حيوان مرده ای را بخورد، ديگر بالاتر از اين كه نيست، راهی ندارد جز اين كه برای زنده ماندن مقداری ميته بخورد، فقط اينجا را در قرآن اجازه می دهد:

«فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ» «1»

آن هم در حال بی ميلی بخورد و بيش از اندازه نخورد، فقط برای زنده ماندن عيبی ندارد. اما جای ديگر به انسان برای دست دراز كردن به حرام به هيچ عنوان مجوّز نمی دهد.

مقدس اردبيلی و حق الناس

مقدّس اردبيلی با چند نفر از طلبه ها به كربلا و زيارت وجود مبارك حضرت سيدالشهداء عليه السلام آمدند، وقتی برمی گشتند، هوا گرم بود، عرق كرده بودند، پيراهن ها چرك شده بود، در مسير به نهر آبی رسيدند.

گفتند: من پيراهنم را می شويم، كنار نهر آب نشست و پيراهن خود را كاملًا شستند كه خيلی تميز شد. بعد به پشت خود انداخته، رو به آفتاب، شروع به راه رفتن كردند. طلبه ها گفتند: آقا! برای شما زحمتی نيست؟ گفت: نه، آفتاب شديد است، خشك می شود. گفتند: اينجا می نشستيم و اين پيراهن را روی اين ديوار می انداختيم، خشك می شد.

فرمودند: پيراهن من خيس و ديوار هم گلی است، اگر من اين پيراهن را روی اين ديوار بياندازم، نم پيراهن به اين دانه های ريز ديوار بزند، آنها را نرم می كند و می اندازد. صاحب ديوار نيست كه من به او بگويم: آيا راضی هستی يا نه، معلوم نيست، شايد ما رفتيم و مرديم، ديگر نشود كه او را ببينيم. آن وقت جواب اين

______________________________
(1)- بقره (2): 173؛ «پس كسی كه [برای نجات جانش از خطر] به خوردن آنها ناچار شود، در حالی كه خواهان لذت نباشد و از حدّ لازم تجاوز نكند.»