حلال و حرام مالی، ص: 513

اخلاق صالحين در مصالح ساختمان وجود

پيامبر اكرم صلی الله عليه و آله در ادامه می فرمايد:

«و التخلّق باخلاق الصالحين»

اين جمله «التخلق باخلاق الصالحين» كه در كتاب های ما معنا شده است، ده مورد را شيخ بهائی در كتاب اربعينش بيان می كند كه اخلاق صالحين چه بوده است؟

صالحين، همان طور كه از لغت پيداست، عاشق تربيت، رشد، كمال، سالم و پاك شدن مردم و خوشبخت كردن آنها در دنيا و آخرت بودند. خيلی از مردمی كه در اين زمينه ارتباطی نداشتند، زجر می كشيدند، ولی مردم را رها نمی كردند. يك مورد از توجه عاشقانه به ساختن مردم را برای شما بگويم. شما اسم آن را امر به معروف و نهی از منكر بگذار، اما اين امر به معروف و نهی از منكر خيلی هنرمندانه بوده است.

معامله كردن با خدا

دانشمندی به نام سعيد بن مسيّب «2» در مدينه زندگی می كرد. امام باقر و امام

______________________________
(1)- ملا احمد نراقی.

(2)- دائرة المعارف تشيع: 9/ 177؛ سعيد بن مسيّب، سعيد بن مسيّب بن حزن بن وهب مخزومی قريشی از تابعين و راويان است. نام مادرش امّ سعيد دختر حكيم بن اميّه سلمی و فرزندانش محمد، سعيد، الياس و ام عثمان و ام عمر و فاخته می باشند. وی چهار سال بعد از خلافت عمر متولد شد و در هشتاد و چهار سالگی درگذشت. او يكی از فقها و تابعين بزرگ زمان معاويه بود كه حديث و فقه و تقوا و پرهيزگاری و عبادت را در خود جمع كرده بود و از امام صادق عليه السلام روايت شده كه سعيد بن مسيّب از معتمدين علی بن حسين عليه السلام بود. سعيد از جلوداران علم قرائت در مدينه به حساب می آمد و از اميرالمؤمنين علی عليه السلام و ابن عباس روايت نقل كرده است و جدّ و كوشش زيادی برای دستيابی به احاديث پيامبر صلی الله عليه و آله داشته است و گاهی چند شبانه روز در جستجوی شنيدن يك حديث سفر كرده است. او دارای آن چنان شخصيتی بود كه در زمان حيات اصحاب پيامبر اكرم صلی الله عليه و آله فتوا می داد. روايت كرده اند كه عمر بن عبدالعزيز تا در مورد حكمی از سعيد بن مسيّب نمی پرسيدند، قضاوت نمی كردند و گروهی او را از خوابگزاران می دانند و روايتی را درباره تعبير خواب از او ذكر كرده اند و گفته اند اكثراً نماز را در مسجد و به صورت جماعت برگزار می كرد و در حالی كه سوار مركوب بود قرآن تلاوت می كرد و به طور معمول روزه داشت. وی همنشين اميرالمؤمنين عليه السلام بود و حتی در جنگها نيز از وی جدا نمی شد و تحت تربيت حضرت علی عليه السلام و از صحابه آن بزرگوار و مردی موثق و مورد اعتماد بود. علی بن حسين عليه السلام فرموده كه سعيد بن مسيّب به خاطر مقدم بودن در آثار و دارا بودن فهم و شعور در زمانش داناترين مردم است و كلينی در كافی می نويسد: ابوعبداللّه صادق عليه السلام فرمود: سعيد بن مسيّب و قاسم بن محمد بن ابوبكر و ابوخالد كابلی از اصحاب قابل اعتماد علی بن حسين عليه السلام بودند. سعيد همچنين از ياران امام حسين عليه السلام بود. وی را يكی از فقهای هفتگانه و سرور قاريان مدينه دانسته اند. ابن حجر در تقريب التهذيب می گويد: او يكی از علمای ثابت و فقهای بزرگ بود و از ميمون بن مهران روايت شده كه: داخل شدم در مدينه و از اعلم شهر سؤال كردم، پس سعيد بن مسيّب را معرفی كردند. و نيز سليمان بن موسی می گويد: او از فقيه ترين تابعين بود، و صاحب عقد الفريد می گويد كه: او به همراه حضرت علی عليه السلام در جنگ صفين شركت داشت. روايت كرده اند كه فردی نزد سعيد بن مسيّب آمد و گفت: در خواب ديدم كه گويا حضرت موسی عليه السلام بر ساحل دريا ايستاده پای مردی را گرفته و او را می چرخاند، پس او را سه بار به چرخ انداخت و سپس ميان دريا افكند، سعيد گفت: اگر خواب تو راست باشد، عبدالملك تا سه روز ديگر خواهد مرد، روز سوم هنوز سپری نشده بود كه خبر مرگ عبدالملك رسيد و آن مرد به سعيد گفت: اين سخن را از كجا گفتی؟ گفت: آن كه موسی فرعون را غرق كرد و فرعون را جز عبدالملك نمی دانم.