دعاى چهل و چهارم (كه) در حين داخل شدن ماه مبارك رمضان بايد خواند.
«الحمدلله الذى هدانا لحمده و جعلنا من اهله».
الهدايه هى الدلاله.
يعنى: ثنا و ستايش مر خداى را كه به فضل خود راه نمود ما را به حمد و سپاس خود و گردانيد ما را از اهل حمد.
«لنكون لاحسانه من الشاكرين، و ليجزينا على ذلك جزاء المحسنين».
تا باشيم مر نيكويى كردن او ما را از شكركنندگان، و تا پاداش دهد ما را بر اين حمدگزارى جزاى نيكوكاران.
«و الحمدلله الذى حبانا بدينه و اختصنا بملته».
الحباء: العطيه. يقال: حباه كذا و بكذا، اذا اعطاه. و منه الحديث فى صلاه التسبيح: «الا امنحك؟! الا احبوك؟!» قاله ابن الاثير فى نهايته.
و الدين هو الشريعه. و المله بمعناه، اى: ما شرعه الله تعالى لعباده على لسان انبيائه. من: امللت الكتاب، اذا امليته. و قيل: الفرق بين المله و الدين ان المله هو
المنزل من الله الى انبيائه. و الدين هو العمل بذلك المنزل.
يعنى حمد و سپاس مر خداى را، آن خدايى كه به انعام خود بخشيد ما را دين و شريعت خود و مخصوص گردانيد ما را به ملت و طريقه ى خود.
«و سبلنا فى سبل احسانه لنسلكها بمنه الى رضوانه».
«سبلنا»، اى: جعلنا ممن سير فى طريق احسانه.
و السبل- بضمتين-: جمع السبيل، و هو الطريق. و هى مونثه لقوله تعالى: (قل هذه سبيلى). و قال الجوهرى: يجوز تذكيره و تانيثه.
و قوله عليه السلام: «الى رضوانه» متعلق بمقدر. اى: منتهيا الى رضوانه.
يعنى: گردانيد ما را از كسانى كه راه رونده باشيم در راههاى احسان او تا آنكه راه رويم آن راه را به منت و بخشش او تا برسيم به سوى خشنودى او.
«حمدا يتقبله منا، و يرضى به عنا».
منصوب على المصدريه.
يعنى: ستايش مى كنيم خداى را ستايشى كه درپذيرد از ما و خشنود گردد به آن حمد از ما.
«و الحمدلله الذى جعل من تلك السبل شهره شهر رمضان».
لعل اضافه الشهر الى الله تعالى لمزيد الاختصاص المفهوم مما نطق به الحديث القدسى الذى رواه العامه و الخاصه ان الله تعالى يقول: (ان الصوم لى و انا اجزى به.)
و الرمضان مصدر رمض، اذا احترق من الرمضاء، و هى شده الحر فاضيف اليه
الشهر و جعل المركب علما و منع الصرف للتعريف و الالف و النون.
فان قلت: فاذا كانت التسميه واقعه مع المضاف اليه جميعا، فما وجه ما جاء فى الحديث من نحو قوله صلى الله عليه و آله: «من صام رمضان ايمانا و احتسابا»، «من ادرك رمضان»؟ قلت: هو من باب الحذف، لا من الالتباس.
فان قلت: لم سمى شهر رمضان؟ قلت: الصوم فيه عباده قديمه. فكانهم سموه بذلك لارتماضهم فيه من حر الجوع و مقاساه شدته. و قيل: لما نقلوا اسماء الشهور عن اللغه القديمه سموها بالازمنه التى وقعت فيها، فوافق هذا الشهر ايام رمض الحر.
يعنى: سپاس و ستايش مر خداى را كه گردانيد از جمله راههايى كه مى كشاند ما را به خشنودى خود ماهى كه منسوب ساخته به ذات مقدس خود- چه، تعبير كرده مى شود از آن به شهر الله- كه مسمى شده به شهر رمضان.
و سبب تسميه ى اين ماه به اين نام آن است كه چون صوم عبادتى است قديمه و هيچ امت از ربقه ى اين عبادت آزاد نبوده اند و سوخته شدندى جگرهاى ايشان از حرارت گرسنگى در اين ماه، لهذا اين ماه را ماه رمضان نام كردند.
و بعضى گفته اند در سبب تسميه كه در هنگامى كه نقل اسماء شهور را از زبان قديم به لغت عرب مى كردند، نام مى كردند شهور را به زمانى كه واقع بودند
اين شهور در آن زمان. و اين شهر موافق افتاد در ايام گرمى حرارت، لهذا شهر رمضان نام كردند.
«شهر الصيام، و شهر الاسلام، و شهر الطهور، و شهر التمحيص».
اضافه الشهر الى الصيام اضافه السبب الى المسبب، كما اضافه الشهر الى الطهور بالضم على المصدر. و اما اذا قرى بالفتح على المبالغه او بمعنى ما به الطهور من ادناس الذنوب- كالوضوء بالفتح للوضوء بالضم- فالاضافه بيانيه.
و التمحيص: التطهير و التصفيه من الذنوب.
يعنى: و اين ماه ماه روزه داشتن است- كه آن بازداشتن نفس است در روز از مفطرات با نيت- و ماه اسلام و انقياد است و ماه پاك سازنده است- صائمان را پاك مى سازند از لوث گناه- و ماه تمحيص و صاف كننده ى مردمان است از گناهان. پس به منزله ى تاكيد باشد مر اول را.
«و شهر القيام الذى انزل فيه القرآن هدى للناس و بينات من الهدى و الفرقان».
يعنى: «و ماه قيام و برخاستن به نماز است». چه در آثار معتبره روايت شده كه:
«و من تطوع فيه بصلاه، كتب الله له براءه من النار. و من ادى فيه فرضا، كان له ثواب من ادى سبعين فريضه فيما سواه من الشهور».
يعنى: هر كه در اين ماه نماز سنتى به جا آورد، نوشته شود از براى او برات بيزارى از آتش دوزخ. و هر كه نماز واجبى به جا آورد، مر او را ثواب آن
كسى باشد كه هفتاد فريضه به جاى آورده در غير اين ماه.
«آنچنان ماهى كه فروفرستاده شده در آن قرآن». يعنى ابتداى نزول در آن بوده. يا تمام قرآن در ماه رمضان از لوح محفوظ به آسمان دنيا فرود آمده و از آنجا آيه آيه يا سوره سوره، بر وفق مصالح بندگان، نازل شده. «در حالتى كه راه نماينده است مر مردمان را و دلالتهاى روشن است» از حلال و حرام و از حدود و احكام. «و جدا كننده است ميان حق و باطل».
«فابان فضيلته على سائر الشهور بما جعل له من الحرمات الموفوره و الفضائل المشهوره».
ابان، اى: اظهر. يتعدى و يلزم.
و الحرمات: جمع حرمه- كظلمه و ظلمات- و هى الامور المحترمه العظيمه التى لا يحل هتكها.
و الموفوره، اى: الكامله. من وفره غيره.
يعنى: پس ظاهر ساخت فضيلت اين ماه را بر باقى ماههاى ديگر به سبب آنچه گردانيده از براى او از حرمتهاى تمام و فضيلتهاى روشن.
«فحرم فيه ما احل فى غيره اعظاما و حجر فيه المطاعم و المشارب اكراما».
حجر، اى: منع.
بيان حرمات و فضايل مى كند. يعنى: پس حرام كرد در اين ماه آنچه حلال كرده بود در غير اين ماه از جهت بزرگ داشتن آن. و منع كرد در اين ماه از
تناول خوردنيها و آشاميدنيها از جهت گرامى داشتن آن.
«و جعل له وقتا بينا لا يجيز- جل و عز- ان يقدم قبله و لا يقبل ان يوخر عنه».
«لا يقبل» بالرفع عطف على «لا يجيز». و ما فى بعض النسخ من نصبه، فلا ادرى وجهه.
(يعنى:) و گردانيد از براى آن وقتى روشن كه دستورى نمى دهد خداى عز و جل كه پيش دارند آن را پيش از آمدن آن و در نمى پذيرد كه تاخير نمايند آن را از وقت خود.
«ثم فضل ليله واحده من لياليه على ليالى الف شهر و سماها ليله القدر».
پس افزونى داد يك شبى از شبهاى آن را بر شبهاى هزار ماه و نام نهاد اين شب را شب قدر- يعنى شب با عزت و شرف كه هر كه در او طاعت كند عزيز و صاحب قدر گردد، يا عملى كه در او واقع شود نزديك خداى تعالى باقدر بود، يا به معنى تنگى است كه زمين در آن شب بر ملائكه تنگ شود از بسيارى ايشان كه به زمين آيند.
و ما به تفصيل در ديباچه ى اين كتاب تحقيق آن و اقوالى كه در تعيين آن مذكور شده ايراد نموده ايم، لهذا به تكرار آن اطناب نمى نمايد.
«تنزل الملائكه و الروح فيها باذن ربهم من كل امر».
فرود آيند فرشتگان به زمين- يا به آسمان دنيا- و جبرئيل با ايشان در
اين شب- و قولى آن است كه با ملائكه فرود آيد ملكى عظيم كه روح نام اوست، يا صنفى از ايشان كه روح گويند- به اذن آفريدگار ايشان از هر كار بزرگ- كه حق سبحانه و تعالى قضا فرموده از خير و بركت.
«سلام دائم البركه الى طلوع الفجر على من يشاء من عباده بما احكم من قضائه».
يعنى: سلامتى است از آفات در آن شب دائم البركه تا دميدن سفيده ى صبح بر آن كس كه مى خواهد از بندگان خود به آنچه محكم كرده از قضاى مبرم خود.
«اللهم صل على محمد و آله. و الهمنا معرفه فضله و اجلال حرمته».
بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او. و ملهم گردان ما را به شناختن فضل اين ماه و بزرگ داشتن حرمت اين ماه.
«و التحفظ مما حظرت فيه».
بالحاء المهمله و الظاء المعجمه اى: حرمت.
(يعنى:) و نگاه داشتن خود را از آنچه حرام كرده اى در اين ماه.
«و اعنا على صيامه بكف الجوارح عن معاصيك و استعمالها فيه بما يرضيك».
و اعانت و يارى ده ما را به روزه داشتن اين ماه به بازداشتن اعضاى ما از نافرمانى تو و به كار داشتن اعضا را در اين ماه به آنچه خشنود گرداند تو را .
«حتى لا نصغى باسماعنا الى لغو».
يقال: صغى اليه- بالصاد المهمله و الغين المعجمه-: مال بسمعه نحوه.
و اللغو: كل ما لا يجوز و ينبغى ان يلغى من القول و الفعل.
يعنى: تا آنكه گوش نيندازيم به گوشهاى خود به شنودن سخنان هرزه و باطل و بيهوده.
«و لا نسرع بابصارنا الى لهو».
يقال: لهوت بالشى ء الهو لهوا، اذا لعبت به. و فى بعض النسخ مكان «لا نسرع»، «لا نسرح»- بالحاء المهمله- و «فى لهو» مكان «الى لهو».
(يعنى:) و اسراع و شتاب ننماييم- يا: سر ندهيم- به چشمهاى خود به ديدن بازى.
«و حتى لا نبسط ايدينا الى محظور».
و تا آنكه نگشاييم دستهاى خود را به حرام.
«و لا نخطو باقدامنا الى محجور».
«نخطو» بالخاء المعجمه و الطاء المهمله من الخطوه.
(يعنى:) و گام ننهيم به پاهاى خود به آنچه منع كرده و بازداشته اى.
«و حتى لا تعى بطوننا الا ما احللت».
يقال: وعاه، اى: حفظه. اى: لا تعى بطوننا شيئا الا ما احللت. فالاستثناء مفرغ.
و نگاه ندارد و جاى ندهد شكمهاى ما چيزى را الا آنچه تو حلال كرده اى.
«و لا تنطق السنتنا الا بما مثلت».
اى: صورت له مثاله بالكتابه. يقال: مثله تمثيلا: صوره له حتى كانه ينظر
اليه. و المراد هنا القرآن.
يعنى: و گويا نشود زبانهاى ما الا به آنچه تصوير كرده اى و صورت آن را وانموده اى- يعنى قرآن مجيد.
«و لا نتكلف الا ما يدنى من ثوابك».
«يدنى» فعل مضارع من باب الافعال من الدنو.
(يعنى:) و رنج نكشيم چيزى را الا آنچه نزديك گرداند ما را به ثواب تو.
«و لا نتعاطى الا الذى يقى عن عقابك».
يقال: تعاطاه: تناوله. و فلان يتعاطى كذا، اى: يخوض فيه. قاله الجوهرى فى الصحاح. و «يقى» فعل مضارع من وقى يقى، من الوقايه و الحفظ. اى: و لا نتناول شيئا.
(يعنى:) و فرانگيريم و خوض ننماييم در چيزى مگر آنچه نگاه دارد ما را از عقاب تو.
«ثم خلص ذلك كله من رئاه المرائين، و سمعه المسمعين، حتى لا نشرك فيه احدا دونك، و لا نبغى فيه مرادا سواك».
روى سواك مثلثه السين.
(يعنى:) پس خالص گردان اين همه افعال و اعمال ما را از اين كه براى روى مردم بينندگان و براى شنودن شنوندگان باشد تا شريك نسازيم در اين عملهاى خود هيچ كس را غير تو و طلب نكنيم در اين اعمال و افعال خواسته شده اى را سواى تو.
«اللهم صل على محمد و آله. و قفنا فيه على مواقيت الصلوات الخمس بحدودها التى حددت، و فروضها التى فرضت، و وظائفها التى وظفت، و اوقاتها التى وقت».
قوله عليه السلام، «و قفنا»، اى: اجعلنا واقفين و ثابتين فيه، اى: فى هذا الشهر.
المواقيت: جمع الميقات، و هو الوقت المضروب للفعل.
و الحد فى الاصل: المنع. و حدود الصلاه: واجباتها و نوافلها، لما روى عن الامام الصادق ابى عبدالله جعفر بن محمد عليه السلام ان للصلاه اربعه آلاف حد. و يقال لها حدود لانها مانعه عن التخطى الى ما وراءها.
و «حددت» بالتشديد. و روى بالتخفيف ايضا. اى: بينت حدودها.
و «وقت»، اى: بينت وقتها.
يعنى: بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او. و بگردان ما را ثابت و راسخ در اين ماه بر تعهد نمودن اوقات نماز پنجگانه به آن حدودى كه تعيين كرده اى از واجبيها و سنتيهاى آن و فريضه هايى كه فرض كرده اى و وظايفى كه مقدر ساخته اى و وقتهايى كه تعيين و توقيت آن نموده اى.
«و انزلنا فيه منزله المصيبين لمنازلها، الحافظين لاركانها المودين لها فى اوقاتها».
و فرودآر ما را در اين ماه- و در بعضى نسخ «فيها» است، يعنى: در اين اوقات- جايگاه آنان كه دريافته اند منازل و فروآمد نگاههاى صلوات
خمس را، نگاه دارندگانند اركان آن را- يعنى نهايت اهتمام دارند به شان آنها- و ادا كننده اند آنها را در اوقات معينه ى آنها و فوت ناكردن آنها.
«على ما سنه عبدك و رسولك- صلواتك عليه و آله- فى ركوعها و سجودها و جميع فواضلها على اتم الطهور و اسبغه، و ابين الخشوع و ابلغه».
قوله عليه السلام: «على ما سنه»، اى: على وجه جعله سنه و طريقه.
و «الطهور» بفتح الطاء و ضمها كلاهما مرويان فى هذا المقام. و كلاهما مصدر. قال المطرزى فى المغرب: و طهور- بالفتح- مصدر بمعنى التطهر. يقال: تطهرت طهورا حسنا. و منه: «مفتاح الصلاه الطهور». و اما بالضم فظاهر، كالدخول.
و «اسبغه»، اى: اتمه.
و الخشوع: التذلل و الخوف. روى الشيخ الجليل ابوعلى الطبرسى فى كتاب مجمع البيان عن النبى صلى الله عليه و آله انه راى رجلا عبث بلحيته فى صلاته فقال: «اما انه لو خشع قلبه، لخشعت جوارحه». و فى هذا دلاله على ان الخشوع فى الصلاه يكون بالقلب و بالجوارح. فاما بالقلب، فهو ان يفرغ قلبه بجمع الهمه لها و الاعراض عما سواها فلا يكون فيه غير العباده و المعبود. و اما
بالجوارح، فهو غض البصر و الاقبال عليها و ترك الالتفات و العبث.
و «ابلغه» لان ابلغ الخشوع بالقلب و الجوارح.
يعنى: به جا آورنده صلوات خمس را بر نهجى كه طريقه ساخته و به جاى آورده بنده ى تو و فرستاده ى تو به خلقان خود محمد- صلوات و رحمات تو بر او و بر آل او باد- در ركوع آن و سجود آن و جمله فضايل و زيادتيهاى آن، بر تمامترين طهارتى و كاملترين آن و بر ظاهرترين خشوع و بليغترين آن. يعنى خشوعى كه از روى دل و اعضا و جوارح باشد به حيثيتى كه معرض باشد از التفات نمودن به ماسواى نماز و معبود خود و چشم را فروخواباند و از هر چه غير نماز و فرايض و نوافل آن باشد به خاطر نگذراند.
«و وفقنا فيه لان نصل ارحامنا بالبر و الصله، و ان نتعاهد جيراننا بالافضال و العطيه».
و در بعضى نسخ به جاى «نصل»، «نبل» است. و فى الحديث: «بلوا ارحامكم و لو بالسلام».
و الصله: العطاء.
(يعنى:) و توفيق رفيق ما گردان در اين ماه تا آنكه بپيونديم به خويشان خود به نيكويى نمودن و بخشش كردن و رعايت نمودن آنچه مقتضاى قرابت و خويشاوندى بوده باشد، از ايصال خير و انواع فوايد و صيانت از وصول مكاره و شدايد و تعهد و حفظ حال همسايگان خود نماييم به نيكويى كردن و چيزى دادن.
در احاديث نبوى وارد است كه: «ما زال جبرئيل يوصينى بالجار حتى ظننت
انه سيورثه».
و از جمله ى افضال ابتدا نمودن است به سلام در حين ملاقات همسايگان و عيادت نمودن در حال مرض و تهنيت كردن در حال فرح و به تعزيت رفتن در حال وقوع مصيبتى و غير آن از محاسن اخلاق.
«و ان نخلص اموالنا من التبعات، و ان نطهرها باخراج الزكوات».
يعنى: و توفيق ده ما را كه خالص گردانيم مالهاى خود را از حقوق مردم كه همواره پيروى آن مى نمايند و طلب آن مى كنند- و در نسخه ى شيخ كفعمى به جاى «تبعات»، «شبهات» است. يعنى: خالص گردانيم مال خود را از شبهه ها- و پاك گردانيم مالهاى خود را به بيرون كردن زكاتهاى آن. چه، در احاديث ائمه ى طاهرين وارد است كه:
«ملعون كل مال لا يزكى». اى: بعد عن الخير و البركه، او: ملعون صاحبه- على حذف المضاف.
يعنى: از خير و بركت دور است هر مالى كه زكات آن داده نشود، يا ملعون است صاحب آن مال.
«و ان نراجع من هاجرنا».
اى: نصل من قطعنا. و المهاجره خلاف المواصله.
(يعنى:) و اينكه بازگرديم و بپيونديم آنكه ببريد از ما.
«و ان ننصف من ظلمنا، و ان نسالم من عادانا».
انصف الرجل: عدل. و منه الانصاف، لانه يسويه. و منه: «و ينبغى للقاضى ان
ينصف الخصمين فى مجلسه». اى: يسوى بينهما عنده.
و المسالمه: المصالحه. و التسالم: التصالح.
يعنى: و انصاف و عدل ورزيم آن كسى را كه بيداد كرده ما را، و صلح كنيم با كسى كه دشمنى نموده با ما.
«حاشا من عودى فيك و لك، فانه العدو الذى لا نواليه، و الحزب الذى لانصافيه».
كلمه حاشا لها معنيان: التنزيه و الاستثناء. و المراد هنا الاستثناء.
و الحزب- بالحاء المهمله ثم بالزاى-: الطائفه. و روى بالراء بمعنى العدو.
يقال: انا حرب لمن حاربنى، اى: عدو لمن عادانى. و هو صفه مشبهه مثل صعب. و بالزاى اولى. لانه تاسيس و التاسيس اولى من التاكيد. و بالمعجمه قرا ابن السكون. و بالمهمله قرا الشيخ ابن ادريس.
يعنى: مگر آن دشمنى كه دشمنى و معادات با او به سبب حق تو باشد، كه آن دشمنى را با او صلح نكنيم و طايفه و گروهى كه مصافات نكنيم ايشان را يا دشمنى كه صاف نشويم او را و دوستى خالص نكنيم با او.
«و ان نتقرب اليك فيه من الاعمال الزاكيه بما تطهرنا به من الذنوب».
و توفيق ده ما را به اينكه نزديكى جوييم به سوى تو در اين ماه از كردارهاى پاك سازنده به آنچه پاك سازى تو ما را به سبب آن اعمال از گناهان.
«و تعصمنا فيه مما نستانف من العيوب».
و نگاهدارى تو ما را در اين ماه از آنچه از سر نو ارتكاب نماييم از عيبها.
«حتى لا يورد عليك احد من ملائكتك الا دون ما نورد من ابواب الطاعه لك و انواع القربه اليك».
تا اينكه وارد نشود بر تو هيچ فرشته اى از فرشتگان تو مگر آنكه عمل او كمتر باشد از آنچه ما ايراد كنيم از فتح ابواب طاعات و انواع قربتها به سوى تو.
«اللهم انى اسالك بحق هذا الشهر و بحق من تعبد لك فيه من ابتدائه الى وقت فنائه من ملك قربته، او نبى ارسلته، او عبد صالح اختصصته، ان تصلى على محمد و آله».
بار خدايا، به درستى كه در مى خواهم از تو به حق اين ماه مبارك، و به حق آن كه عبادت كرد تو را در اين ماه از ابتداى آن تا زمان آخر شدن آن، از فرشته اى كه نزديكى داده اى او را به جناب خود، يا پيغمبرى كه فرستاده اى او را، يا بنده ى صالحى كه مخصوص گردانيده اى او را به مكرمتى، اينكه رحمت كنى بر محمد و آل او.
«و اهلنا فيه لما وعدت اولياءك من كرامتك».
«اهلنا»- بتشديد الهاء- بمعنى اجعلنا اهلا لما وعدتهم فيه.
يعنى: و بگردان ما را سزاوار و اهل آنچه وعده كرده اى دوستان خود را از كرامت خود.
«و اوجب لنا فيه ما اوجبت لاهل المبالغه فى طاعتك».
و واجب گردان از براى ما در اين ماه آنچه واجب كرده اى آنان را كه مبالغه نموده اند و كوشش نموده اند در فرمانبردارى تو.
«و اجعلنا فى نظم من استحق الرفيع الاعلى برحمتك».
و بگردان ما را در رشته ى آنانى كه سزاوار شده اند جاى رفيع بلند تو را از بهشت- كه آن فردوس اعلاست- به رحمت تو.
«اللهم صل على محمد و آله. و جنبنا الالحاد فى توحيدك».
الحد فى دين الله، اى: مال عنه. و الحد: ظلم. قاله الجوهرى. و قوله تعالى: (الذين يلحدون فى اسمائه) اى: يميلون صفاته الى غير ما وصف به نفسه فيدعون له الشريك و الصاحبه و الولد. و اصله فى قوله تعالى: (و من يرد فيه بالحاد بظلم)، اى: الحادا بظلم، و الباء زائده.
يعنى: بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او. و دور گردان ما را از ميل كردن و از حق برگشتن در يكى دانستن تو.
«و التقصير فى تمجيدك».
و كوتاهى نمودن در بزرگ داشتن تو.
«و الشك فى دينك».
و شك داشتن در دين تو- كه دين اسلام است.
«و العمى عن سبيلك».
و كورى و گمراهى نمودن از جاده ى مستقيم راه راست تو.
«و الاغفال لحرمتك».
الظاهر ان اللام فى قوله عليه السلام: «لحرمتك» بمعنى عن، كما فى قوله تعالى: (قال الذين كفروا للذين آمنوا لو كان خيرا ما سبقونا اليه).
يعنى: و غفلت ورزيدن از حرمت تو- يعنى امورى كه نزد خداى تعالى محترم باشد و جايز نباشد هتك او، از اوامر و نواهى و تكاليف شرعيه.
«و الانخداع لعدوك الشيطان الرجيم».
اللام فى قوله عليه السلام:«لعدوك» بمعنى من، كما فى قوله: سمعت له صراخا. اى: من عدوك.
يعنى: و فريفته شدن از دشمن تو كه آن شيطان رانده شده از رحمت تو است.
«اللهم صل على محمد و آله. و اذا كان لك فى كل ليله من ليالى شهرنا هذا رقاب يعتقها عفوك، او يهبها صفحك، فاجعل رقابنا من تلك الرقاب. و اجعلنا لشهرنا من خير اهل و اصحاب».
قوله عليه السلام: «يعتقها» يعتق على وزن يكرم و يضرب كلاهما مرويان فى هذا المقام.
و الصفح: التجاوز عن الذنب.
يعنى: اى خداوند من، رحمت كن بر محمد و آل او. و هر گاه باشد مر تو را در هر شبى از شبهاى اين ماه گردنها كه آزاد كند آنها را از عذاب دوزخ عفو و درگذشتن تو، و ببخشد آنها را فروگذاشتن تو، پس بگردان گردنهاى ما را از آن جمله. و بگردان ما را در اين ماهى كه در اوييم از بهترين اهل و اصحابى كه در اويند از حيث طاعات و عبادات.
«اللهم صل على محمد و آله. و امحق ذنوبنا مع امحاق هلاله».
امحق، اى: ابطل و امح. يقال: محقه يمحقه، اى: ابطله و محاه. و بابه منع.
و الامحاق- بتشديد الميم- اصله اما انمحاق او امتحاق، على الانفعال او الافتعال، على مطاوع محقه يمحقه محقا فانمحق. فابدلت النون او التاء ميما و ادغمت احدى الميمين فى الاخرى، كالامحاء انفعال او افتعال على مطاوع محاه يمحوه محوا فانمحى او امتحى.
و من هذا الباب الادفان. فانه اما افتعال او انفعال من الدفن. و ذلك ان يروغ العبد من مولاه اليوم و اليومين و لا يغيب عن المصر كانه يدفن نفسه فى ابيات المصر خوفا من عقوبه ذنب فعله. و عبد دفون، عادته ذلك. للفقهاء ابحاث فى ان الادفان هل هو عيب كالاباق او لا. قال المطرزى فى كتابه المغرب: و انكر شريح كان لا يرد العبد من الادفان و يرد من الاباق.
يعنى: اى خداوند من، رحمت كن بر محمد و آل او. و محو ساز گناهان ما را با كاستن اين شهر.
«و اسلخ عنا تبعاتنا مع انسلاخ ايامه حتى ينقضى عنا و قد صفيتنا فيه من الخطيئات و اخلصتنا فيه من السيئات».
سلخت جلد الشاه اسلخ و اسلخ سلخا. و المسلوخ: الشاه التى سلخ عنها الجلد. و سلخت المراه درعها نزعته.
و قوله عليه السلام: «اخلصتنا فيه من السيئات»، اى: صفيتنا. و الخلوص: الصفاء.
يعنى: و بركن از ما گناهان و وبالهاى ما را با گذشتن و آخر شدن روزهاى اين ماه، تا آنكه منقضى شود و درگذرد از ما اين ماه در حالتى كه صاف و پاكيزه ساخته باشى ما را از گناهان و خالص كرده باشى ما را در اين ماه از بديها.
«اللهم صل على محمد و آله. و ان ملنا فيه فعدلنا. و ان زغنا فيه فقومنا».
الزيغ: الميل. و التقويم: التعديل. فالجمله الثانيه بمنزله التاكيد. و التكرير بمحض اختلاف اللفظ.
يعنى: بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او. و اگر ميل كنيم در اين ماه از حق، پس راست گردان ما را و مگذار كه عدول كنيم از حق. و اگر بگرديم در او از حق، پس تقويم كن ما را.
«و ان اشتمل علينا عدوك الشيطان فاستنقذنا منه».
و اگر احاطه كند و فروگيرد ما را دشمن تو، كه شيطان است، پس رهايى و خلاصى ده ما را از او.
«اللهم اشحنه بعبادتنا اياك».
اشحنه، اى: املاه. و منه قوله تعالى:(فى الفلك المشحون»، اى: المملو.
يعنى: بار خدايا، پر گردان و مملو ساز اين ماه را- كه ماه رمضان است- به عبادت و پرستش كردن ما تو را.
«و زين اوقاته بطاعتنا لك».
و آراسته گردان اوقات اين ماه را به طاعت و فرمانبردارى ما تو را.
«و اعنا فى نهاره على صيامه، و فى ليله على الصلاه و التضرع اليك و الخشوع لك و الذله بين يديك، حتى لا يشهد نهاره علينا بغفله، و لا ليله بتفريط».
التفريط: التقصير. يقال: فرط يفرط، اذا ضيع و قصر.
يعنى: بار خدايا، اعانت و مددكارى ده ما را در روز اين ماه به روزه داشتن، و در شب اين ماه بر نماز گزاردن و زارى نمودن به جناب تو و فروتنى نمودن مر تو را و خوار و بيمقدار بودن در برابر تو، تا آنكه گواهى ندهد روز او بر ما به اينكه به غفلت گذرانيدى اين ماه را و نه شب او به تقصير و كوتاهى نمودن در طاعت و فرمانبردارى تو.
«اللهم و اجعلنا فى سائر الشهور و الايام كذلك ما عمرتنا».
سائر الشهور، اى: باقيها.
يعنى: بار خدايا، بگردان ما را در باقى ماهها و روزها همچنين كه در اين ماه در گذرانيديم- يعنى مزين گردان به طاعت تو- چندانكه زندگانى داده اى ما را.
«و اجعلنا من عبادك الصالحين، الذين يرثون الفردوس هم فيها خالدون».
الفردوس: البستان بلغه الروم. و قيل: هو البستان الجامع لانواع الشجر و الثمر. و المراد هنا اعلى الجنه.
«هم فيها خالدون»، اى: لا يموتون و لا يخرجون.
يعنى: و بگردان ما را از جمله ى بندگان شايسته كار، آن كسانى كه از روى استحقاق ميراث برند فردوس را- كه بلندترين درجات بهشت است- و باشند در آن جاويدان.
«و الذين يوتون ما آتوا و قلوبهم و جله انهم الى ربهم راجعون».
قوله عليه السلام: «يوتون ما آتوا»، اى: يعطون ما اعطوا من الزكاه و الصدقات و اعمال البر.
و الوجل: الخوف. و الانثى و جله لا وجلى. قاله الهروى.
يعنى: و بگردان ما را از آنان كه مى دهند آنچه مى دهند از صدقات و زكات و توسل مى نمايند به حضرت حق به انواع خيرات و مبرات و دلهاى ايشان ترسان است- كه ناگاه خير ايشان مردود گردد- و مى دانند ايشان كه به سوى پروردگار خود بازگردندگانند.
«و من الذين يسارعون فى الخيرات و هم لها سابقون».
«يسارعون»، اى: يبادرون الى الاعمال الصالحه «و هم لها»، اى: اليها «سابقون»، كقوله تعالى: (لما نهوا)، اى: الى ما نهوا.
يعنى: و از آن كسانى كه سبقت مى گيرند و مى شتابند در طاعتها- يا: در نيل خيرات دنيويه كه بر اعمال صالحه متفرع است- و ايشان به سوى آن خيرات پيشى گيرندگانند- يا: سابقند بر همه ى مردمان به وفور طاعت، يا به حصول ثواب، يا به دخول بهشت، على اختلاف التفاسير.
«اللهم صل على محمد و آله فى كل وقت و على كل حال، عدد ما صليت على من صليت عليه و اضعاف ذلك كله بالاضعاف التى لا يحصيها غيرك».
يعنى: بار خدايا، رحمت كن بر محمد و آل او در هر وقتى از اوقات و بر هر حالى از حالات، به شماره ى آنچه رحمت كرده اى بر هر كسى كه رحمت
كرده اى بر او و مانندها و چند برابر آن به مانندهايى كه شماره نتواند كرد آن را غير تو- يعنى رحمات غير متناهيه.
«انك فعال لما تريد».
زيرا كه تو كننده اى و به فعل آورنده اى آنچه را مى خواهى.
فارسی
و كان من دعائه علیه السلام اذا دخل شهر رمضان
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
