روز زن و مادر

زن مؤمن نمونه

«خدا به کسانی که ایمان آورده‌اند، همسر فرعون را مثال می‌زند؛ زمانی که گفت: پروردگارا! برای من در بهشت و در نزد خودت جایگاهی بنا کن و مرا از فرعون و اعمال او و از قوم ظالم نجات ده.»[9]

توصیه خداوند درباره مادران

«ما به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادرش نیکی کن؛ مادرش او را با ناراحتی حمل می‌کند و با مشقت به دنیا می‌آورد و دوران حمل و از شیر بازگرفتنش، سی ماه است.»[10]

یک جرعه آفتاب

پیامبر(ص) به اصحاب خود فرمود: «آیا تاکنون شنیده‌اید که زنی در پرسش از امور دین خود به این خوبی سخن بگوید؟» و سپس فرمود: «برگرد و به دیگر زنان نیز بگو که نیکو شوهرداری کردن و جلب رضایت همسر، با همه این اعمال برابری می‌کند.» زن خوشحال باز می‌گردد در حالی که زبانش از تهلیل و تکبیر خداوند خاموش نمی‌شود.[11]

اما رضا(ع) فرمود: «خداوند بر زنان و دختران مهربانتر است از مردان و پسران.» [وسائل الشیعه، ج 15، ص 104]

امام علی(ع) فرمود: «به زن کاری را که از حدّ و توان فراتر است، مسپار، زیرا زن گُل است نه کارگزار.» [میزان الحکمه، ج 2، ح 5753]

امام صادق(ع) فرمود: «از اخلاق پیامبران، دوست داشتن زن است.» [همان، ح 5756]

زن در گفتار پیامبر اعظم(ع)

1. هر که پیشانی مادر خویش را ببوسد از آتش جهنّم مصون شود.[12]

2. ...هر که به مادر خویش ناسزا گوید ملعون است.[13]

3. مادر خود، مادر خود، مادر خود را رعایت کن، سپس پدر خود را و پس از آن کسانی را که به تو نزدیک‌ترند.[14]

4. بهشت زیر قدم مادران است.[15]

5. دنیا متاعی است و بهترین متاع آن زنِ پارساست.[16]

6. وقتی مرد به زن خود نگرد و زنش بدو نگرد خداوند به دیده رحمت بر آنها می‌نگرد.[17]

7. می‌خواهی تو را از بهترین گنجینه مرد خبر دهم؟ زن پارسا که وقتی بدو نگرد مسرور شود و همین که بدو فرمان دهد اطاعت کند و هنگام غیبت امانت او را محفوظ دارد.[18]

8. هر زنی بمیرد و شوهرش از او خشنود باشد به بهشت می‌رود.[19]

زن در نگاه اسلام

تا پیش از ظهور اسلام، در بیشتر ملل دنیا، زن، موجودی ضعیف و ناچیز به شمار می‌رفت که فاقد هرگونه ارزش و شخصیت انسانی پنداشته می‌شد. وجود زن تنها برای خدمت به مردان بود و این وضع تأسف‌بار، تا آنجا پیش‌رفته بود که خود زنان نیز پنداری جز این برای خود نداشتند.[20] اما طلوع خورشید اسلام از پس ابرهای تاریک عربستان، شخصیت و ارزش واقعی زن را به او باز گرداند. آیات الهی قرآن، به روشنی زن و مرد را از یک گوهر و جوهر خواند[21] و پیامبر(ص)، بعنوان شخص اول جامعه اسلامی، نگاه محترمانه‌ای به زنان و دختران داشت. آن حضرت، طبق دستور قرآن کریم، با زنان، جدا جدا بیعت کرد و احترام ویژه ایشان به دخترشان فاطمه زهرا(س) زبانزد بود. بدین گونه، نگاه ارزشمند اسلام به زن، زن را از منجلاب حقارت بیرون کشید و بانوان نمونه و ارجمندی را به دنیا عرضه داشت. از آن جمله، خدیجه کبراست که کمتر مردی به پایه او می‌رسد و حضرت زهرا(س) که با هیچ مردی جز پیامبر(ص) و علی(ع) هم رتبه نیست. و نیز زینب کبرا که عقیله بنی‌هاشم و منادی پیام کربلا بود. سمیه که نخستین شهید زن در اسلام است. «سبعه مبشره» که در راه عشق به اسلام و عقیده تا پای جان ایستاد و «ام‌حارث» که در جنگ حنین، خود را سپر بلای پیامبر کرد[22] و بسیاری زنان نمونه که در تاریخ اسلام سیمای درخشان یافتند.

گفتار نویسنده 

زن، ریحانه هستی و مظهر جمال الهی است اوست که به دنیا می‌آورد، می‌پروراند و شخصیت می‌دهد. «زن بخش زیبا، لطیف و مستور آفرینش است.»[23] باران محبتش، شکوفه ‌های عشق و همدلی در خانه می‌رویاند و لطافت بی‌مانند روحش، طراوت و نشاط را در قلب زندگی می‌پراکند.

نیک که بنگری، هر مورد کامیابی را مدیون مادری خواهی یافت که دامان نجیب و پاک و صفا و صداقت و صبرش، او را شایسته واژه مقدس مادری ساخته است. در جاده زندگی، هر دانشمند صاحب نام یا مصلح جهانی، ردپای روشن زنی را خواهی دید که یا مادری فداکار است یا همسری شایسته و یا خواهری غم‌خوار؛ آری، زن همان است که امام خمینی(ره) می‌فرماید، مربی جامعه و پرورش دهنده زنان و مردان ارجمند، هشت سال دفاع مقدس، یکی از جلوه‌های پرفروغ زن مسلمان ایرانی است. آن روزهای پرحماسه، شاهد زنانی است که در موشک باران شهرها ماندند؛ ولی همسران و فرزندان خود را با وجود دشواری‌ها و دلبستگی‌ها، به سوی جبهه‌ها ترغیب و تشویق کردند؛ شاهد پرستاران سپیدپوشی است که بیمارستان‌ها و پست‌های امدادی را از حضور عاشقانه‌شان سرشار کردند؛ شاهد مادران شهیدی است که شور و روحیه ایستادگی را در قلب مجاهدان خدا روشن نگه داشتند؛ چنان‌که امام خمینی(ره) به حق فرمود: «اگر زنان شجاع و انسان‌ساز از ملّت‌ها گرفته شود، ملت‌ها به شکست و انحطاط کشیده می‌شوند.»[24]

زن از دیدگاه بزرگان

وجود الهی زن، چه در قبل از اسلام و چه در عصر جاهلیت متجدد پیوسته به سوی بندگی سوق داده شده و بیشترین سرمایه گذاری صاحبان زر و تزویر برای انحطاط و استثمار جوامع، بر روی قشر زن بوده است که این امر، نشانه نقش اساسی زنان در حیات جامعه و هویت آنهاست. ازاین‌رو، زن در نهضت اسلامی ایران و دیدگاه آزادیخواهانه امام خمینی(ره)، جایگاهی ویژه دارد. امام(ره)، زن را به سوی رستگاری و نجات می‌خواند و شأن والای او را این گونه ترسیم می‌کند: «زن، مظهر تحقق آمال بشر است». در نگاه امام، همان گونه که ابتدا و غایت قرآن کریم، انسان سازی است، شأن حقیقی زن نیز، شأن قرآنی و انسان سازی است. در شناخت عرفانی امام، معراج مردان الهی از مهد و بستری است که توسط زن گسترده می‌شود و مادری، مقامی است که هم مسئولیت و هم ظرفیت سازندگی و تزکیه را دارد.[25]

نگاه ویژه به زن در جمهوری اسلامی باعث شده است که «در هیچ دوره‌ای مانند امروز، زنان محقق، دانشمند، متفکر، ادیب، هنرمند و فعال در عرصه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی در کشور وجود نداشته است.»[26] رهبر فرزانه انقلاب، با انتقاد از نگاه غلط غرب که سعی دارد زن را از ویژگی فطری خود دور سازد و به کپی دوم مرد تبدیل کند می‌فرمایند: «این نگاه، کسر شأن زنان است؛ چرا که «زن کامل» بودن در مواردی از «مرد کامل» بودن هم بالاتر و پر ارزش‌تر است».[27] قرن حاضر، گرچه یک سری بدبختی‌ها را از زن گرفت؛ ولی یک سری بدبختی‌های دیگر برایش به ارمغان آورد که از جمله از بین رفتن فطرت و هویت زن به اسم حقوق زن بوده است.

چراغ راه

امام خمینی(ره): «زنان مردان را تشجیع کردند، مردم ما مرهون شجاعت زنان شیردل هستند».[28]

رهبر معظم انقلاب: «تاکید اسلام بر اهمیت بی‌نظیر نقش زن در خانواده، به هیچ وجه به معنای مخالفت با حضور زنان در عرصه‌های مختلف نیست، بلکه به معنای اصالت و اولویت «نقش مادری و همسری» در مقابل دیگر فعالیت‌ها و نقش‌هاست.[29]

اسکندر: در سرایی که زن نیست، فرشته سعادت قدم نمی‌گذارد.»[30]

«علامه اقبال لاهوری [زن، کانون پرفروغ خانواده، مرکز مهر، مظهر عشق، نمایشگر پاکی، نمونه عطوفت و چشمه عنایت است.]

گوته [زن، تاج سر آفرینش است؛ او شریک زندگی و یار ساعات درماندگی است.]

لامارتین [منشأ هر کار بزرگی زن است. زن، کتابی است که جز به مهر و محبت خوانده نمی‌شود]

ناپلئون [اگر زن نبود، نوابغ جهان را چه کسی پرورش می‌داد؟]»[31]

زلال قلم

بر گرد زمین چرخ می‌زند تا دیگر بار، شهد شیرین «بیستم جمادی الثانی» را در کام تو لبریز سازد. بیستم جمادی الثانی، همان روزی است که زمین از خیر کثیر کوثر پیامبر سرشار شد، تا تو به میمنت این میلاد گرامی، دوباره زاده شوی؛ پیکرت را بیرون بکشی از ستم تاریخ جهل و از طمع سیری ناپذیر جاهلیت مدرن. اعتبار بگیری از نجابت آسمانی فاطمه(س) و درخشش نگین بی‌همتای مادری‌اش.

قلب‌هایمان ستاره سپاس به دامانت می‌پاشند، به ارجمندی حریم بلند عفتی که تو را در خلقت آن بی‌همتا، بی‌نظیر ساخته است. لبخند شادمانه کودکی‌مان را با شکوفه بوسه بر دستانت می‌آمیزیم، به شکر آن همه محبت و عشقی که ان رحیم ودود، در وجود لطیف مادرانه‌ات به ودیعه نهاده است. وجود تو، نیمی از خلقت بشری است که خداوند به آفرینش آن مباهات می‌کند.

شعر

پروین اعتصامی

در آن سرای که زن نیست، انس و شفقت نیست

در آن وجود که دل مُرد، مرده است روان

زن از نخست بود رکن خانه هستی

که ساخت خانه بی‌پای بست و بی‌بنیان

چو مهر گر که نمی‌تافت زن به کوه وجود

نداشت گوهری عشق گوهر اندر کان

زنده یاد قیصر امین‌ پور

این زن که بود

که بانگ «خوانگریو» محلی را از یاد برده بود

با گردنی بلندتر از حادثه

بالاتر از تمام زنان ایستاده بود

این مادر که بود که می‌خندید

وقتی که لحظه

لحظه رفتن بود»

عباس داکانی

مادرم این سوی جبهه ‌های نبرد

چشم در کار عشق می‌سوزد

بر لبانش دعای پیروزی است

شال فردای فتح می‌دوزد

نکته ‌های ظریف

زن در امثال و حکم فارسی[32]

زینت زن به عفت است و جمال و آرایش مرد به غیرت است و کمال.

زن مستور شمع خانه بود زن شوخ آفت زمانه بود

چادر، قلعه زن است.

کتابستان

1. نظام حقوق زن در اسلام، شهید مطهری، انشارات صدرا.

2. زن و خانواده، زهرا آیت‌اللهی، روابط عمومی شورای فرهنگی – اجتماعی زنان.

3. مروارید عفاف، محمود اکبری، انتشارات ظفر، چاپ سوم.

4. دایره المعارف تشیع، خدیجه بوترابی.

5. ماهنامه پیام زن، شماره 190، دی‌ماه 86.

6. نقش و جایگاه زن در حقوق اسلامی، سید محمدحسین فضل‌الله.

7. سایت www.hawzeh.com

8. امام خمینی و الگوی دین شناسی در مسایل زنان، سید ضیاء مرتضوی.

9. زن در آینه جلال و جمال، آیت الله عبدالله جوادی آملی.

10. www.sajed.ir (پایگاه اطلاع رسانی جامع دفاع مقدس).

11. .www.tebyan_zn.ir

12. www.magiran.com(بانک اطلاعات نشریات کشور).

13. ماهنامه گلبرگ، تیرماه 86.

پی نوشت ها:

[9]. تحریم: 11.

[10]. احقاف: 15.

[11]. نک: میزان الحکمه، ج 2، ح 5748.

[12]. نهج الفصاحه (تنظیم موضوعی)، ص 125.

[13]. همان.

[14]. همان، ص 122.

[15]. همان، ص 125.

[16]. همان، ص 295.

[17]. همان، ص 296.

[18]. همان، ص 298.

[19]. همان، ص 298.

[20]. نک: خدیجه ابوترابی، دایره المعارف تشیع، ج 8، ص 492.

[21]. «هُوَ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا...»؛ اعراف: 189.

[22]. دایره المعارف تشیع، همان، ص 495.

[23]. سخنرانی آیت الله خامنه‌ای در جمع زنان نخبه کشور به مناسبت میلاد حضرت زهرا(س)، تیرماه 86.

[24]. صحیفه نور، ج 5، ص 153.

[25]. جایگاه زن در اندیشه امام خمینی(ره)، فاطمه رجبی، روزنامه کیهان.

[26]. سخنرانی آیت الله خامنه‌ای در جمع زنان نخبه و فعال کشور، سال 86، تیرماه.

[27]. همان.

[28].روزنامه رسالت، شماره 6080، نقش زنان در انقلاب اسلامی.

[29]. سخنرانی آیت الله خامنه‌ای بمناسبت میلاد حضرت زهرا(س)، تیرماه 86.

[30]. زن در ملل از روزنه ضرب‌المثل، مرکز پژوهش‌های اسلامی، سال 77.

[31]. نقل از www.Tebyan.net

[32]. نک: زن در ملل از روزنه ضرب‌المثل.

فاطره ذبیح زاده