بنى اسرائيل پس از چهل سال سرگردانى در بيابان كه جز ريگ و خاك و هواى گرم و سرد و بادهاى موسمى آزار دهنده چيزى نداشت، و اقتضا مى كرد كه آن قوم به صورت پراكنده و فردى و نامنظم و با دلهره و اضطراب زندگى كنند و از بسيارى از نعمت هاى مادى و معنوى محروم باشند، باز هم براى اتمام حجت مورد لطف و منت خدا گرفتند، و به كيفر و جزاى گناهان آنان كه چهل سال سرگردانى در بيابان بود خاتمه داده شد، فرمان يافتند كه وارد شهرى آباد، پر نعمت و با بركت شوند و در آنجا سكونت گزينند، و از مواهب شهرنشينى كه همراه با انواع وسايل معيشت از قبيل خانه و مدرسه و معبد و تعاون و قانون و تجارت و كسب و گرد هم بودن افراد است بهره مند شوند، و زمينه رشد عقلى، علمى، جسمى، معنوى، اخلاقى، كرامت و شرافت در اختيارشان باشد، و بتوانند اهداف عالى انسانيت را تحقق بخشند و از خود ملتى آگاه، رشيد، عاقل، و دين دار به وجود آورند، و گذشته زشت خود را با تواضع به حق، و پيروى از فرهنگ الهى و توبه واقعى جبران نمايند و آينده اى پاك و درست و سود بخش و محكم و استوار از بركت ديندارى و عبادت و بندگى و توحيد خالص و ناب بسازند.
خداى مهربان به آنان چنان كه به آدم و حوا فرمان داد:
يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَ كُلا مِنْها رَغَداً حَيْثُ شِئْتُما:
به بنى اسرائيل فرمان داد وارد شهرى بهشت مانند كه پر نعمت و پر بركت بود وارد شوند و دستور و فرمان مهربانانه و رحيمانه و حكيمانه به آنان داد: از نعمت هاى آن شهر هر گونه و هر چه بخواهيد فراوان و گوارا و با خاطرى آسوده بخوريد و به كار گيريد تا بر قدرت و قوت شما براى عبادت رب و خدمت به خلق بيفزايد.
او فرمان به خوردن و مصرف كردن و به كار گرفتن نعمت خود را براى شكم چرانى، و شهوت رانى و ذخيره كردن و مال اندوزى نمى دهد، كه اين گونه فرمان فقط شايسته شيطان و هواى نفس است، خوردن و مصرف نمودن نعمت ها براى اهدافى بسيار عالى و نتايج بسيار با ارزش است، انسان لازم است بخورد و بياشامد و با مصرف كردن نعمت ها انرژى كسب كند و قدرت و قوت بگيرد، تا آن انرژى و قدرت و قوت را در راه مشروع و طريق مثبت هزينه كند و بدين وسيله رشد و كمال و سعادت دنيا و آخرت خود را تأمين نمايد.
اگر هدف انسان از خوردن و به كار گرفتن نعمت و مصرف آن به خصوص در زندگى شهرنشينى كه در هر نوع كار مثبت و عمل خير و عبادت و خدمت به روى انسان باز است، و زمينه هر نوع رشد و تكامل و تربيت و تزكيه فراهم است، بايد بداند كه شهرنشينى اقتضا مى كند كه «درهاى آرزوهاى گوناگون چون مقام و جاه و شهوات و تنوع در غذا و لباس و خانه و انواع مدپرستى و شركت در جلسات گناه و بازى گرى و ورود به هر فسق و فجور و گناه و معصيت به روى نفس هواپرست آدمى باز شود و مقتضيات شهرنشينى مانند شجره منهيه خوى هاى پست مانند حرص را برانگيزد و راه هاى تجاوز به حقوق همگان و ستم پيشگى را آسان نمايد و در اثر آن روح و جسم وارد چاه انحطاط و پستى و اخلاق حيوانى گردد، و فرد و خانواده و اجتماع از زندگى فطرى به سقوط افتد و همه احساسات و قواى انسانى و ادراكات او جاذب گناه و خطا گردد.
پس كسى كه علاقه دارد در زندگى شهرى و محيط اجتماعى و منطقه پر نعمت و پر بركت و محلى كه همه وسائل معيشت به راحتى در دسترس است فطرت و هويت و وجود خود را از سقوط به اسفل سافلين حفظ كند بايد مانند سربازى كه انواع دشمنان در ميانش گرفته اند و او را به محاصره درآورده اند پيوسته هوشيار و مراقب باشد، هوشيار حق و توجه به مراقبت او و خضوع و فروتنى كامل در برابر حضرت او و فرهنگش كه همان حقيقت سجده است، و فرو ريختن گناهان و آثار شومش از خود به وسيله توبه و استغفار حقيقى كه تلفظ به صيغه لفظى آن استغفرالله دلالت بر واقعى بودن و جدى بودن آن دارد.
پس خوردن و مصرف كردن نعمت به خاطر عبادت رب و خدمت به خلق با فرمان اباحه اى كه خداوند از باب لطف و رحمت و كرمش داده فَكُلُوا مِنْها حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَداً و رجوع مستمر به خدا براى زدوده شدن آثار گناه بايد به صورت كارى ضرورى و لازم و واجب مورد توجه شهرنشينان باشد تا از عذاب خدا و انتقام سهمگين آن منتقم در امان باشند و روزگار خود را در امنيت و سلامت به سر برند، كه شكر نعمت يعنى هزينه كردن آن در عبادت رب و خدمت به خلق مانع از عذاب و بلا و سبب ازدياد نعمت و مايه سلامت و امنيت است.
ما يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَ آمَنْتُمْ وَ كانَ اللَّهُ شاكِراً عَلِيماً:
اگر شما سپاسگزار نعمت هاى بى شمار حق باشيد و به حوزه ايمان واقعى درآئيد خدا را با عذاب شما چه كار؟ خدا همواره پاداش دهنده به اعمال نيك و داناست.
حضرت صادق (ع) از رسول خدا روايت مى كند كه آن حضرت فرمود:
«الطاعم الشاكر له من الاجر كاجر الصائم المحتسب، و المعافى الشاكر له من الاجر كاجر المبتلى الصابر، و المعطى الشاكر له من الاجر كاجر المحروم القانع:»
كسى كه نعمت خدا را مصرف مى كند و سپاسگزار آن نعمت است پاداشش هم چون پاداش روزه دارى است كه با نيت صادقانه و فقط براى خدا روزه گرفته است.
و آن كه از هر جهت سالم است و سپاسگزار سلامت خويش است، پاداشش چون پاداش مبتلا به مصائبى است كه بر مصائب به خاطر خدا صبر مى ورزد.
و آن كه از جانب خدا به او نعمت عطا شده و سپاسگزار نعمت است پاداشش چون پاداش محروم قانع است كه در عين محروميت و رنج و سختى خود را از گرفتار شدن به حرام حفظ مى كند و به قضاى الهى راضى است.
عايشه در يكى از شب هائى كه پيامبر در اطاق او بود عبادت عظيم و با كيفيت پيامبر را مشاهده كرد و مشقتى كه حضرت در تحمل بندگى به خود مى داد، گمان كرد اين عبادت و بندگى چنان كه در قرآن آمده سبب محو سيئات است و پيامبر براى محو سيئات اين گونه تن به عبادت داده، خبر نداشت كه عبادت نوعى كامل از شكر و سپاس حق است به حضرت عرضه داشت:
خدا كه تو را در گذشته و آينده مورد مغفرت قرار داده اينهمه عبادت براى چه؟!
حضرت در پاسخ او فرمود:
«يا عايشه الا اكون عبداً شكوراً؟»
آيا من بنده بسيار شكرگزار نباشم:
يعنى عايشه عبادت اثرش منحصر در محو سيئات نيست بلكه عبادت آن هم از هم چو منى كه در اوج عصمت از گناه است اوج شكر و سپاسگزارى خداست.
حضرت مسيح به مرد كورى گذشت كه علاوه بر كورى به سه بيمارى جزام، برص، و فلج دست و پا دچار بود، از او شنيد خدا را به اين صورت شكر مى كند:
«الحمد الله الذى عافانى من بلاء ابتلى به اكثر الخلق فقال (ع) ما بقى بلاء لم يصبك قال: عافانى من بلاء هو اعظم البلايا و هو الكفر:»
خدائى را شكر مى كنم كه مرا از بلائى كه اكثر مردم به آن مبتلايند در سلامت نگاه داشت، عيسى به او گفت: اى مرد بلائى نمانده كه به تو نرسيده، گفت: مرا از بلائى كه از بزرگ ترين بلاهاست و آن كفر و ناسپاسى همه نعمت ها است سالم قرار داده عيسى دست به بدن او گذاشت از بركت دست و نفس مسيح خدا او را شفا داد، چهره اش نيكو شد، بدنش سالم گرديد، با عيسى همراه شد و با او خدا را عبادت مى كرد.
منبع : پایگاه عرفان
