وجود مبارک امیرمومنان (علیه السلام) که از عقلى کامل و درایتى جامع و بصیرتى بى نظیر و هوشى فوق هوش ها و ذکاوتى فراتر از ذکاوت ها برخوردار بود ، از ابتداى ورود به خیمه حیات ، پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) را در ظاهر و همه پیامبران (علیهم السلام) را در باطن به عنوان همراه و همراز و همنشین و دوست و بلکه برادر از جان بهتر انتخاب کرد و با انتقال همه ارزش هاى آنان به وجود مقدس خود از همه انبیا (علیهم السلام)برتر و در مرتبه پس از پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) قرار گرفت .
برترى او بر همه پیامبران (علیهم السلام) و مرتبه والاى او پس از مرتبه پیامبر (صلى الله علیه وآله)حقیقتى است که به راحتى مى توان با آیات قرآن به ویژه آیه مباهله 4و روایات فراوانى که شیعه و سنى نقل کرده اند ، ثابت کرد .مشهور است که حضرت فرموده اند :« کُنْتُ مَعَ الاَْنْبِیَاءِ سِرّاً وَمَعَ مُحَمَّد جَهْراً » .من در عالم باطن با همه پیامبران (علیهم السلام) همراه و همراز و در مرحله آشکار و ظاهر با محمد (صلى الله علیه وآله) معیت و همنشینى دارم .در نامه محبت آمیز و پر از پند و موعظه اى که براى فرزند با کرامتش امام حسن (علیه السلام) تنظیم کرده ـ و بر هر پدرى واجب است متن آن را به فرزندانش بیاموزد و آنان را بر اساس مطالب این نامه تربیت کند ـ پیرامون این حقیقت که از طریق باطن و سفر عقلى چنان با گذشتگان پیوند خورده که گویى یکى از آنان است ، مى نویسد :« اَى بُنَىَّ انّى وَانْ لَمْ اکُنْ عُمِّرْتُ عُمُرَ مَنْ کَانَ قَبْلى ، فَقَدْ نَظَرْتُ فِى اعمَالِهِم ، وَفَکَّرْتُ فِى اخبَارِهِم ، وَسِرْتُ فِى آثَارِهِم حتّى عُدْتُ کَاحَدِهِم ، بَلْ کَانّى بِمَا انْتَهى الىَّ مِنْ اُمُورِهِم قَدْ عُمِّرْتُ مَعَ اوَّلِهِمْ الى آخِرِهِم . . .
پسرم ! اگر چه من به اندازه مردمى که پیش از من مى زیستند عمر نکرده ام ولى در کردارشان دقت و در اخبارشان فکر نموده ام و در آثارشان سیاحت کرده ام تا جایى که همانند یکى از آنان شده ام بلکه گویى به دنبال آنچه که از وضع آنان به من رسیده عمرم را با اولین و آخرینشان گذرانیده ام .آرى ; آن حضرت در عالم باطن و از راه عقل و قلب و از طریق آیات قرآن و راهنمایى هاى پیامبر (صلى الله علیه وآله) چنان با پاکان گذشته به ویژه پیامبران (علیهم السلام) اتصال روحى پیدا کرده بود که به قول خودش چون یکى از آنان شده بود .در این زمینه به نظر ملکوتى و الهى پیامبر (صلى الله علیه وآله) و ارزیابى متین آن جناب درباره حضرت امیرمومنان (علیه السلام) دقت کنید که معنویت همنشین با انسانچه مى کند و انسان را تا چه درجات و مرتبه هایى رفعت مى دهد .پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) در میان گروهى از یارانش نشسته بود که ناگهان امیرالمومنین على (علیه السلام) به سوى آن حضرت روى آورد ، پیامبر خدا (صلى الله علیه وآله)فرمود :« مَنْ ارادَ انْ یَنْظُرَ الى آدَمَ فى خُلْقِهِ ، وَالى نُوح فى حِکْمَتِهِ ، وَالى ابراهِیمَ فى حِلْمِهِ فَلْیَنْظُرْ الى عَلىّ بْنَ ابى طالب (علیه السلام) » .کسى که مى خواهد به آدم در اخلاقش و به نوح در حکمتش و به ابراهیم در بردباریش بنگرد ، باید به على بن ابى طالب نظر کند .و نیز فرمود :« مَنْ ارادَ انْ یَنْظُر الى آدَمَ فى عِلْمِهِ ، وَالى نُوح فى فَهْمِهِ ، وَالى یَحیىَ بْنِ زَکَریّا فى زُهْدِهِ وَالى مُوسَى بْنِ عِمْرانَ فى بَطْشِهِ ، فَلْیَنْظُرْ الى عَلىّ بْنَ ابى طالب (علیه السلام) » .کسى که مى خواهد به آدم در دانشش و به نوح در فهمش و به یحیى بن زکریا در زهدش و به موسى بن عمران در سرعت و شدت عملش نظر کند ، باید به على بن ابى طالب بنگرد .
ز راه نسبت هر روح با روحدرى از آشنایى هست مفتوح
میان آن دو دل کاین در بود باز *** بود در راه دائم قاصد راز
بود هر جا درى از خشت و از گل *** در آوردن توان الا در دل 8
