وجود عصبانيت و غضب در حدّ اعتدال از نظر عقل و شرع لازم است، اما عصبانيت در حدّ افاطي آن از صفات پست اخلاقي شمرده مي شود و حاتي حيواني است كه به هنگام تسلط، نور عقل را مي پوشاند. در كتب اخلاقي راههايي پيشنهاد شده است كه بسيار سازنده مي باشد.
فهرست اين راهها چنين است:
1. بررسي آثار و عواقب خشم. در حديث آمده است كه پيامبر((صلي الله عليه وآله)) فرمودند: «غضب ايمان را فاسد مي كند، چنانكه سركه عسل را». و حضرت امام صادق((عليه السلام))فرموده اند:« غضب كليد هر بدي و شرّي است».
پايان خشم غالباً پشيماني است و باعث دشمني دوستان، و شماتت دشمنان و استهزاء اوباش و دلگيري خويش و بيماري تن مي شود. گاهي خشم زمينه ساز ضررهاي مادي، افشاء سرّ و تحقير مسلمانان مي گردد.
2. مطالعه آيات و احاديث در مذمت خشم و ستايش صبر و حلم و احوال شكيبايان.
3. خود داري از كلام و گفتاري كه زمينه ساز خشم است.
4. دوري از همنشيني و مصاحبت با آدمهاي عصباني.
5. ياد غضب الهي و تسلط او، در مقابل غضبي كه انسان بر ضعيفتر از خويش روا مي دارد.
6. توجه به قدرت يافتن احتمالي ضعيف و انتقام او.
7. توجّه به احترام بر ياران نزد مردم و مطرود بودن فرد غضبناك.
8. تصور كردن خويش هنگام خشم كه چقدر بد منظره است و كردار او خارج از نظم است.
به علاوه پناه به خداوند از شر شيطان، نشستن در هنگام خشم در صورتي كه ايستاده باشد و خوابيدن، اگر نشسته باشد، وضو با آب سرد، و تماس جسمي مثل دست دادن با كسي كه رحم بوده باشد، توصيه شده است.
البته در صورتي كه فرد عصباني دچار بيماري عصبي باشد، بايد به وسيله پزشك درمان شود.
منبع : پاسخگو
