حسين(علیه السلام) سوره‌اي براي هميشه

اشهد انك التالي بكتاب الله. (مفاتيح‌الجنان، زيارت امام حسين(علیه السلام))

نام حسين(علیه السلام) با محرم پيوند خورده و جان‌فشاني او و 72 يار با وفايش به محرم، روح و حيات دميده است،‌ ماه محرم براي شيعيان و عاشقان سيد و سالار شهيدان از سال 61 هـ . ق تا به حال، ماه حزن و اندوه بوده است. آنان همه ساله به عشق امام حسين(علیه السلام) گرد هم مي‌آيند و از چشمه زلال عنايتش سيراب مي‌شوند. اگرچه مظلوميت سالار شهيدان و سيد جوانان اهل بهشت در روز عاشورا بيش‌تر مطرح شده و از اين واقعه سخن‌هاي بسيار رفته است، اما شخصيت والاي امام حسين(علیه السلام) به واقعه عاشورا و آن‌چه بين ايشان و سپاه يزيد رفته خلاصه نمي‌شود. بدون شك امام حسين(علیه السلام) كه سلاله پاك نبي مكرم اسلام(ص) است و دوران كودكي خود را در دامان پيامبر(ص)گذرانده، در تمامي ابعاد كم‌نظير و نمونه و الگوي همه شيعيان و حق‌طلبان مي‌باشد.
هرچند تاكنون كتاب‌هاي بسياري از نويسندگان مختلف درباره ابعاد شخصيتي امام حسين(علیه السلام) به چاپ رسيده است. اما هم‌چنان بحث و تحقيق در اين حوزه،‌ كتاب‌هاي مفصل ديگري را مي‌طلبد.
كربلا؛ نامي است كه از گذشته‌هاي دور به يادگار مانده؛ از آن زمان كه حضرت ابراهيم(علیه السلام) در مسير هجرتش از سرزمين «اور» به مكه، پس از عبور از كناره رود فرات به سرزمين پر بركت كربلا رسيد و در آن‌جا به عبادت خداوند پرداخت.1

واژه كربلا

درباره اين واژه سخنان و گفته‌هاي فراواني وجود دارد؛ كربلا به يك معنا سرزمين بلا و مصيبت خوانده شده است. كربلا تركيب شده از كار (نجات) و بلاه (حيات و امان)‌يعني يافتن حيات، و اين مفهوم، 2 هماهنگ با روايتي است كه مي‌گويد: كربلا، بقعه‌اي‌ است كه خداوند در آن نوح و كساني را كه به او ايمان آورده بودند، نجات داد. 3
كربلا به زبان آرامي به معنايِ سرزمين خداست4. در قرآن كريم، خداوند نجات حضرت موسي(علیه السلام)، هارون و قوم بني‌اسرائيل را از دست فرعون و ظلم‌هاي او در حق ايشان تعبير «كرب» (نجات از بلاي عظيم) بيان مي‌كند. «و نجيناهما و قومهما من الكرب العظيم» (صافات: 115) واژه كرب، چهار بار در قرآن مجيد آمده است. 5

امام حسين(علیه السلام) مصباح هدايت و كشتي نجات

قرآن كريم، انبياي الهي را هدايت‌گر مردم به امر الهي در پرتو صبر و يقين و عبادت معرفي مي‌كند: «وجعلناهم ائمه يهدون بامرنا و اوحينا اليهم فعل الخيرات ... و كانوا لنا عابدين»6 ، «و جعلنا منهم ائمه يهدون بامرنا لما صبروا و كانوا بأياتنا يوقنون»7 امام حسين(علیه السلام) مظهر اين وصف برجسته انبياي الهي است از اين‌رو پيامبر اكرم(ص) او را مصباح و چراغ فروزان هدايت معرفي كرده است: «ان الحسين مصباح الهدي و سفينه النجاه»8

امام حسين(علیه السلام) و امر به معروف

قرآن مي‌فرمايد: شما بهترين امت هستيد، در صورتي كه امر به معروف و نهي از منكر كنيد؛ «كنتم خير امه اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر»9 امام حسين(علیه السلام) نيز در هدف از قيام خود مي‌فرمايد: من براي احياي امر به معروف و نهي از منكر خروج كردم: «انما خرجت لطلب الاصلاح في امه جدي محمد(ص) اريد ان آمر بالمعروف و انهي عن المنكر.» 10

امام حسين(علیه السلام) معلم عزت و عمل صالح

قرآن مجيد مي‌فرمايد: هركس خواهان عزت است، عزت در پرتو ايمان و عمل صالح است؛ «من كان يريد العزه فلله العزه جميعاً اليه يصعد الكلم الطيب و العمل الصالح يرفعه»11 امام حسين(علیه السلام) در قيام خود در كربلا، طالب عزت بود و گريزان از ذلت؛‌ «هيهات مني الذله»12

امام حسين(علیه السلام) معلم ايثار و انفاق

«لن تنالوا البر حتي تنفقوا مما تحبون؛13 به مقام ابرار نايل نمي‌شويد، مگر با انفاق برخي چيزهايي كه دوست داريد.» امام حسين(علیه السلام) در روز عاشورا تمام آن‌چه را كه در اختيار داشت و همه آن‌ها محبوب او بود، در راه خدا انفاق كرد.

امام حسين(علیه السلام) و خوف و خشيت الهي

قرآن مجيد در وصف انبيا مي‌گويد: پيامبران پيشين كساني بودند كه در تبليغ رسالت الهي، از خدا مي‌ترسيدند و از هيچ‌كس ديگر هراسي نداشتند؛ «الذين يبلغون رسالات الله و يخشونه و لايخشون احدا الا الله»14 امام حسين(علیه السلام) نيز داراي اين دو خصيصه برجسته است:
1. تنها از خداوند مي‌ترسيد. در دعاي عرفه مي‌گويد: «اللهم اجعلني اخشاك كاني اراك»15 خدايا مرا آن گونه قرار ده كه از تو بترسم، آن‌سان كه گويي تو را مي‌بينم.
2. از غير خدا نمي‌ترسيد. حضرت مي‌فرمايد: اگر در دنيا، هيچ پناهگاهي نداشته باشم و كسي مرا حمايت نكند، من با يزيد بن معاويه بيعت نخواهم كرد: «لولم يكن لي ملجا و لامأوي لما بايعت يزيد بن معاويه»16

امام حسين(علیه السلام) صاحب نفس مطمئنه

«يا ايتها النفس المطمئنه ارجعي الي ربك راضيه مرضيه فادخلي في عبادي و ادخلي جنتي»17
امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «سوره مباركه فجر را در نمازهاي واجب و مستحب بخوانيد. زيرا اين سوره مباركه در شأن امام حسين(علیه السلام) است. شخصي علت آن‌را جويا شد، حضرت در پاسخ فرمودند: به دليل آن‌كه امام حسين(علیه السلام) صاحب نفس مطمئنه بود كه خداوند از او راضي و او از خداوند راضي بود. (ويكي از مصاديق بارز اين آيه شريفه، امام حسين(علیه السلام) است.)» 18

آزموني بالاتر از آزمون ابراهيم(علیه السلام):

«واذابتلي ابراهيم ربه بكلمات فاتمهن قال اني جاعلك للناس اماما...» 19
«و (يادآور) هنگامي كه ابراهيم را خداوندش،‌با كلماتي بيازمود و او (ابراهيم) در همه آن‌ها موفق شد (آن‌ها را به اتمام رساند). خداوند گفت: تو را امام مردم قرار مي‌دهم...».
كدامين آزمون‌ها؟ امتحان ذبح اسماعيل، ساكن كردن‌ هاجر و نوازش اسماعيل در جوار كعبه در منطقه‌اي بي‌زرع و بي‌آباداني و نيز اعتماد بالا و والاي او به خداوند در لحظه‌هاي افتادن در آتش نمروديان و ...
كسي كه به حماسه‌هاي عظيم عاشورا چشم بيندازد، دشوارتر بودن آزمون‌هاي حضرت حسين بن علي(علیه السلام) را لمس مي‌كند؛
ـ به قربان‌گاه بردن جوان و نورس و خردسال شيرخوار
ـ اسكان زنان و كودكان در قلب سي‌هزار انسان شيفته زندگيِ زوال‌پذير دنيا.
ـ اتكا و اتكال به خداوند، حتي در قتلگاه در قالب نيايش عاشقانه و رضايت‌مندانه
و ده‌ها آزمون دشوار ديگر كه در واژه واژه اين تاريخ درخشان، رخ مي‌نمايد.
بخشي از اسرار توجه دادن مردمان به اين روز و اين حادثه، همين پايداري بر پاكي و بروز غيرت و هويت انساني و اسلامي و پيام‌هاي بي‌شماري است كه در اين واقعه بروز دارد.

پيشتازي و پيش‌دستي در نيكي‌ها

«... فاستبقوا الخيرات؛ در خوبي‌ها بر يكديگر پيشي بگيريد» 20
در روايت معروفي آمده است: «بالاتر از هر نيكي،‌ نيكي ديگري هست، تا آن‌جا كه انساني در راه خدا به شهادت برسد كه بالاتر از آن چيز ديگري نيست.» اين خير بزرگ شهادت، آن‌چنان جلوه‌گري مي‌كرد و مشتاقان را به سبقت از يكديگر در عرصه آسماني نينوا مي‌كشانيد كه تا ياران امام حسين(علیه السلام) زنده بودند، اجازه نمي‌دادند كه يك نفر از خاندان بني‌هاشم، پاي به ميان بگذارد و فرزند برومند حسين، علي‌اكبر، در ميان بني‌هاشمي‌ها،‌ سبقت مي‌گرفت و هركدام بر ديگري پيشي مي‌جستند.
به‌راستي، شايسته است كه عاشقان و ياران حسيني نيز از سيره اصحاب آن امام همام الگو بگيرند؛‌ «تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل».

امام حسين(علیه السلام) و شناختي از قرآن

امام حسين(علیه السلام): «القرآن ظاهره انيق و باطنه عميق؛ قرآن، ظاهرش زيبا و شگفت انگيز است و باطنش ژرف و عميق.» 21
و همان‌طور كه قرآن صامت از ظاهري شگفت و باطني ژرف برخوردار است، وجود امام حسين(علیه السلام) به عنوان قرآن ناطق از همين شگرفي و ژرفي در ظاهر و باطن و صورت و سيرت برخوردار است و ما در زيارت‌ ناحيه مقدسه در اوصاف آن امام مي‌خوانيم: «وعظيم السوابق...» 22 تو اي حسين داراي برتري‌هاي با عظمتي هستي.

امام حسين(علیه السلام) دوست‌دار واقعي قرآن

امام حسين(علیه السلام) مي‌فرمايد: «خدا مي‌داند كه من نماز و تلاوت قرآن را دوست مي‌دارم.»23
در شب عاشورا كه امام حسين(علیه السلام) به تلاوت قرآن مشغول بود، گروهي از لشگريان پسر سعد براي اطلاع از احوال امام حسين(علیه السلام) و ياران او نزديك خيمه‌ها آمدند و ملاحظه كردند كه امام با يك صورت ملكوتي و جذاب؛ آياتي از سوره آل عمران را تلاوت مي‌كند.24 امام حسين(علیه السلام) در ظهر عاشورا نيز در بحبوحه جنگ، نماز را به همراه يارانشان در كربلا اقامه مي‌كنند.

امام حسين(علیه السلام) احياءگر قرآن

از آن‌جا كه قرآن كريم اين كتاب نجات بخش الهي بعد از پيامبر به دست امويان و عوامل آن‌ها مطابق ميل و منافعشان تفسير مي‌شد؛ امام حسين(علیه السلام) رسالت احياي قرآن را با پيام بلند عاشورا آغاز كرد أين‌بار قرآن از حنجره امام حسين(علیه السلام) تلاوت شد و رسوم جاهليت را در هم شكست و خفقان جامعه آن روز مسلمانان را از بين برد و ايشان را از خواب غفلت بيدار كرد. خود ايشان درباره احياگري قرآن مي‌فرمايد:«شما را به زنده ساختن آيات قرآن و از ميان بردن بدعت‌ها فرا مي‌خوانم، اگر دعوت مرا بپذيريد، به راه راست و هدايت خواهيد رسيد.» 25

نويسنده:مسعود عباسي جامد