عبرت های روزگار، ص: 347
چرا كه عقل هرگز نمی پذيرد كه كسی چون چنگيز از راه تبت و چين و مغلوستان پيش آيد، و هزاران انسان را بی جرم و بی جنايت به خاك و خون بنشاند و در تمام عمر خود جز فتوا به كشتن و خراب كردن و سوزاندن ندهد و از دنيا برود بی هيچ اثر و بازتاب، و يا كسی همچون نوح نهصد و پنجاه سال برای بيداری مردم به مانند شمع بسوزد و شبی آرام و آسوده سر بر بالين ننهد، اما از دنيا برود بی هيچ مزد و نتيجه.
پذيرش اين افسانه كه قيامت موهوم و امری خيالی است كه كار عقل و عاقلان نيست. بلكه كسانی اين حقيقت مسلم را انكار دارند كه بر توسن نفس و هوا و دنياپرستی سوارند. و جز گناه نمی خواهند و نمی انديشند. و به هزاران آلودگی آلوده اند، حال آيا با اين آلودگان و ناپاكان و خون آشامان راست می گويند، و خدا و انبيا و اوليا دروغ می گويند؟
بنابراين، به حكم خدا و انبيا و اوليا و عقل، روزی در پيش است كه بازتاب و كردار تمامی اعمال را خواهيم ديد. و خواهيم ديد كه آنچه كرده ايم بی پاسخ نمی ماند. و در حقيقت آنچه كرده ايم كاشته ايم، و روزی نيز درو خواهيم كرد. كُنج عزلت گير و دهقانی كن ای ابن يمين تا بدانی كانچه می كاريش در نشو و نماست «1»
______________________________ (1) ابن يمين، متوفی 769.
