نامشروع و حرام همبستر شده باشد ! !
و درباره زن زناكار كه داراى همسر است فرمود :
« إشتَدَّ غَضَبُ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ عَلَى إمْرَأَةٍ ذَاتِ بَعْلٍ مَلاَءَتْ عَينَهَا مِن غَيرِ زَوجِهَا أو غَيرِ ذِى مَحرَمٍ مِنهَا فَإنَّهَا إن فَعَلَتْ ذَلِكَ أحبَطَ اللّهُ كُلَّ عَمَلٍ عَمِلَتْهُ فَإنْ أوطَأَتْ فِرَاشَهُ غَيرَهُ كَانَ حَقّاً عَلَى اللّهِ أن يُحرِقَهَا بِالنَّار بَعدَ أن يُعَذِّبَهَا فِى قَبرِهَا » 1 .
خشم خدا شديد است بر زن شوهر دارى كه چشم شهوت به غير شوهرش يا كسى كه محرم او نيست بدوزد و اگر اين كار را انجام دهد ، خدا هر عمل نيكى كه انجام داده ، نابود مىكند و اگر بسترش را براى غير همسرش آماده كند و با آن غير به زنا برخيزد بر خداست كه او را به آتش دوزخ پس از عذاب قبر بسوزاند .
حضرت امام صادق عليه السلام فرمود :
در زنا « چه زناى با زن شوهردار و چه زناى با زن بىشوهر » شش خصلت است : سه خصلتش در دنيا و سه خصلتش در آخرت است .
اما سه خصلت در دنيا : آبرو را مىبرد . روزى را قطع مىنمايد . مرگ را نزديك مىكند .
و سه خصلت در آخرت : خشم خدا . بدى و سختى حساب . جاويد بودن در آتش2 .
گناهان ديگر هم هريك داراى تبعات دنيايى و آخرتى است كه در آيات قرآن و روايات مشروح و مفصل بيان شده است .
ثمره شهوت حيوانى
شبى در يكى از جلسات تبليغ پيش از آن كه سخنرانى خود را شروع كنم ، جوانى حدود هفده ساله به اين جانب مراجعه كرد و با اضطراب و ناراحتى كه در چهره و حالت صدايش موج مىزد ، گفت : مطلب بسيار مهمى دارم كه برايم حياتى است و شايد پاسخش درمان درد جانكاهم باشد ، گفتم : بگو ، گفت : دست به كارى زدهام و دامن به گناهى آلودهام كه دنيا و زندگى را در نظرم تيره و تار كرده و مرا به تنگنايى روحى دچار نموده كه چاره آن را يا در فرار از خانواده براى هميشه مىدانم يا خودكشى و آن اين كه با دختر يكى از نزديكانم به معاشرت تنگاتنگ برخاستم و نتيجه اين معاشرت ، به عشق و عاشقى كشيد ، اين عشق و عاشقى شهوانى مرا در كارى كه نبايد در آن قرار مىگرفتم قرار داد و آن زناست ! !
من الآن محصلّم و بسيار جوان ، او هم در سنين پانزده و شانزده سالگى است و دامنش لكهدار وخانواده هيچكدام از ما دو نفر از اين جنايت و ظلمى كه واقع شده آگاه نيستند و ما دو نفر هم ابداً در شرايطى نيستيم كه با يكديگر ازدواج كنيم ، هم اكنون زير بار سنگين ضربات كوبنده وجدانم و در ترس و وحشت از اين كه او حامله شود و از همه اين امور دردناكتر اين كه دامن عفت انسانى به اغواى من و ميل جاهلانهخودش براى هميشه لكهدار شده و از ميان رفته است .
من در پاسخ او فقط براى اين كه خودكشى نكند گفتم : توبه كن و سپس اين آيه شريفه را يادآور شدم كه خداى مهربان از اين كه فرموده :
وَلاَ تَقْرَبُوا الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً 3 .
و نزديك زنا نشويد كه كارى بسيار زشت و راهى بد است .
هر دوى شما را مىديده و از روى مهر و محبتش به شما انسانها امورى را چون رابطه نامشروع ، معاشرت دو نامحرم با يكديگر ، چشمچرانى و خلوت نمودن زن و مردى كه محرميّت با هم ندارند ، حرام كرده بود .
آرى ؛ آنچه بر بندگان حرام شده ، ريشه در مهر و محبّت و رحمت خدا به بندگان دارد و آنچه بر بندگان واجب شده نيز ريشه در مهر و محبّت حق دارد نهايتاً حلال و واجب و حرام خدا هر يك كانون مهر و چشمه محبتى از جانب دوست براى انسانهاست ، نهايتاً اگر بگوييم فقه و احكام فقهى هم مثل مسائل اعتقادى و اخلاقى چون ابر بارانزا منبع مهرزايى و محبّتسازى براى انسان هستند ، چيزى به گزاف نگفتهايم .
مرگى تأسفبار به واسطه گناه
در تفسير « ابو الفتح رازى » آمده : مردى در طواف كعبه زبانش مشغول به اين دعا بود :
« اللَّهُمَّ أَخْرِجْنِى مِنَ الدُّنيَا سَالِماً » . خدايا ! مرا در حال سلامت ايمان و دين از دنيا بيرون ببر .
شنوندهاى پس از شنيدن اين دعا دنبال او را گرفت تا سبب توسل دعاخوان را به اين دعا از او بپرسد ، هنگامى كه از او پرسيد چرا در طواف اين دعا را مىخوانى ؟ پاسخ داد : برادرى داشتم آلوده به گناه كبيره از آن گناه توبه نكرد تا مرگش فرا رسيد ، هنگام مرگ و لحظه احتضار قرآن را خواست ، فكر كرديم مىخواهد قرآن را روى سينه بگذارد و با توسل به آن ، جان دادنش را آسان كند ، قرآن در اختيارش گذارديم ، با خشم و عصبانيّت آن را پاره پاره كرد و از دنيا رفت ، از روزى كه اين حادثه وحشتناك را ديدم همواره اين درخواست را از خدا دارم كه مرا در حال سلامت دين از دنيا ببرد4 .راويان معتبر شيعه از حضرت امام صادق عليه السلام روايت مىكنند كه شنيديم حضرت مىگفت :
« اللَّهُمَّ أعِنِّى عَلَى هَولِ يَومِ القِيَامَةِ وَأخرِجْنِى مِنَ الدُّنيَا سَالِماً وَزَوِّجْنِى مِنَ الحُورِ العِينِ وَاكفِنِى مَؤُونَتِى وَمَؤُونَةَ عِيَالِى ومَؤُونَةَ النَّاسِ وَأَدْخِلْنِى بِرَحمَتِكَ فِى عِبَادَكَ الصَّالِحينَ 5 .
خدايا ! مرا در برابر ترس و هراس قيامت يارى ده و از دنيا در سلامت دين و ايمان بيرون بر و از حورالعين بر من تزويج كن ، و قوت و خوراك من و خانوادهام و مردم را كفايت فرما و مرا به رحمتت در بندگان شايستهات درآور .
ثمره مهرورزى در قيامت
مردمى كه در دنيا از پى ايمان و ديندارى و كمالات نفسى و فضايل انسانى نسبت به يكديگر كانون مهرورزى و محبّت هستند ، در آخرت نيز با يكديگر بر پايه مهرورزى و محبّت و هزينه كردن عشق و كرامت زندگى ابدى و جاويد خود را در بهشت كه جاى محبان و عشقورزان است بر ادامه مىدهند .
اين حقيقتى است كه از آيات قرآن و روايات به طور صريح استفاده مىشود و پايهگذاران دانش روحى مغرب زمين نيز به همين معنا با تكيه بر دلايل و براهين علمى و روانى و نيز با ارتباطى كه در اين زمينه با ارواح نسبتاً پاك گرفتهاند ، يقين صد در صد و اعتقاد كامل و جازم پيدا كردهاند .
به برخى از آيات و روايات و گفتههاى دانشمندان روحى اشاره مىشود شايد به حقايقى كه تا كنون به طور كامل تفسير نشده ، بيش از پيش آشنا شويم .
قرآن مىفرمايد :
الاْءَخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقِينَ 6.
در آن روز دوستان دشمن يكديگرند مگر پرهيزكاران .
دوستانى كه در دنيا دوستىشان با يكديگر و مهرورزيشان نسبت به هم ، ملاكى جز ماديات و شهوات و لذتهاى زودگذر و جلب منافع ظاهرى نداشت چنان كه حضرت امام صادق عليه السلام مىفرمايد :
« ألا كُلُّ خِلَّةٍ كَانَتَ فى الدُّنْيَا فِى غَيرِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ فَأِنَّهَا تَصِيْرُ عَدَاوَةً يَوَمَ القِيَامَةِ » 7 .
بدانيد كه دوستى كه در دنيا براى غير خدا بوده در روز قيامت بدل به دشمنى مىشود .
دوستى دنيا در قيامت تبديل به كينه و دشمنى و نفرت از يكديگر مىگردد مگر مهرورزى و محبّت پرهيزگاران به يكديگر كه ريشه محبّت و عشق و مهرورزيشان در دنيا از چشمه ايمان و ديندارى آنان آب مىخورد .
فيلسوف الهى و عارف عاشق ، مرحوم فيض كاشانى مىفرمايد :
به دنبال رفاقت و دوستى با اهل تقوا باش ، گرچه طريق و راهت براى يافتن آنان به سوى تاريكىهاى زمين باشد ، و عمرت را در طلب آنان به پايان بر ، زيرا خدا در روى زمين پس از پيامبران مخلوقاتى برتر از آنان نيافريده است و نعمتى به بندگانش چون نعمت توفيق همنشينى با آنان را عطا نفرموده است8 .اينان از شدت مهرورزى به يكديگر ، در سراى جاويدان ، در بهشت عنبر سرشت بنا به فرموده قرآن مجيد بر تختهايى ساخته شده از طلا ودرهم و بافته شده از درّ و ياقوت مقابل و روبه روى هم تكيه دارند و با نظر به يكديگر شادمان و مسرور مىشوند :
عَلَى سُرُرٍ مَوْضُونَةٍ * مُتَّكِئِينَ عَلَيْهَا مُتَقَابِلِينَ 9 .
بر تختهايى زربافت ، * كه روبروى هم بر آنها تكيه دارند .
اينان در بهشت جداى از پدران و همسران و فرزندان و ذرّيه خود نيستند ، شايستگان از آنان هم كنارشان به سر مىبرند و از اين كه در كنار هم به سر مىبرند و يكديگر را ملاقات مىنمايند خوشحالاند .
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَن صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ . . . 10 .
بهشتهاى جاويدى كه آنان و پدران و همسران و فرزندان شايسته و درستكارشان در آن وارد مىشوند .
مهرورزى بىكران اهل بيت قدس سرهما در قيامت
مهر و محبّت پيامبر صلي الله عليه و آله و اهل بيت گراميش نيز به مطيعان و تابعانش به اندازهاى است كه گرفتارى آنان را به خاطر پارهاى از گناهان و كمبودها در عرصهگاه قيامت با شفاعت ـ كه در حقيقت واسطه قرار دادن برخى از صفات حق چون رحمت و مغفرت بين خدا و شفاعتشونده است ـ به سوى بهشت رهنمون مىشوند .
آرى ؛ پيامبر و اهل بيت قدس سرهما از شدت مهر و محبّت و علاقهاى كه به مؤمن مطيع دارند ، او را در گرفتارى قيامت تنها نمىگذارند و با شفاعت خود كه درخواست و طلب رحمت براى مؤمن گرفتار است ، او را نجات مىدهند .
حضرت امام باقر عليه السلام در توضيح آيه شريفه :
وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَى 11 .
و به زودى پروردگارت بخششى به تو خواهد كرد تا خشنود شوى .
فرمود :
« الشَفَاعةُ واللّهِ الشَفَاعَةُ واللّهِ الشَفَاعَةُ » 12 .
[ اين همان
] شفاعت است ، واللّه شفاعت است ، واللّه شفاعت است .
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود :
« إنَّ اللّهَ أَعْطَانِى مسألةً فَأَخَّرْتُ مَسْأَلَتِى لِشَفَاعَةِ المُؤْمِنِينَ مِنْ أُمَّتِى يَوْمَ
القِيَامَةِ فَفَعَلَ ذلِكَ »
13 .
به يقين خدا درخواست بسيار مهمى را در اختيارم گذاشت و من آن
درخواست را براى شفاعت مؤمنان از امتم در قيامت به تأخير انداختم
و حضرت حق هم آن را به انجام رسانيد .
حضرت امام صادق عليه السلام فرمود :
« إذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَشْفَعُ فى المُذْنِبِينَ مِنْ شِيْعَتِنَا فَأَمّا الْمُحْسِنُونَ فَقَدْ
نَجَّاهُمُ اللّهُ »
14 .
زمانى كه قيامت بر پا شود ، ما اهل بيت نسبت به شيعيانمان كه گرفتار
گناهند درخواست رحمت و مغفرت از خدا مىكنيم اما نيكان از آنان را
خدا نجات داده بود .
عصيان و ياغىگرى و طغيان ، از اوصاف اهل دوزخ و عبادت
و متانت و آرامش ، از اوصاف اهل بهشت است ؛ بخل و كينه و حسد
و نفاق و دورويى از اوصاف دوزخيان و جود و نرمىدل و يكرنگى
و يكدلى ، از اوصاف بهشتيان است .
امور منفى و شيطانى ـ كه در دنيا گريبانگير برخى از مردم است ـ در
قيامت به صورت انواع عذابها ، گريبانگير آنان است و امور مثبت
و الهى ـ كه در دنيا زينت گروهى از مردم است كه حسنات اخلاقى
و مهرورزى است ـ در آخرت به شكل انواع نعمتها جلوه مىكند .
نظام هستى بر اين پايه مقرر شده كه همه بدىها در قيامت به صورت
عذاب ظهور كند و همه خوبىها در محشر به صورت بهشت درآيد و به
عبارت ديگر در نظام استوار هستى ، بدىها آتش و عذاب و خوبىها
نعمت و آسايش است .
پس كسى كه آلوده به گناه است نسبت به خود در بىرحمى
و بىمهرى است و كسى كه آراسته به حسنات است نسبت به خود در
محبّت و مهرورزى است .
خداوند در قيامت با دوزخيان در كمال بىمهرى و با درشتى
و خشونت سخن مىگويد چنان كه در قرآن مجيد آمده :
دوزخيان به خدا مىگويند :
رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ * قَالَ اخْسَئُوا فِيهَا وَلاَ
تُكَلِّمُونِ
15 .
پروردگارا ! ما را از دوزخ بيرون آر ، پس اگر [ به بدىها و گمراهىها [
بازگشتيم ، بىترديد ستمكار خواهيم بود . * [ خدا [مىگويد : [ اى
سگان ! [در دوزخ گم شويد و با من سخن مگوييد !
و با بهشتيان در كمال مهر و محبّت و نرمى و عاطفه سخن مىگويد تا
جايى كه در قرآن مجيد آمده :
سَلاَمٌ قَوْلاً مِن رَّبٍّ رَّحِيمٍ
16 .
با سلام [ ى پرارزش و سلامتبخش ] كه گفتارى از پروردگارى مهربان
است .
و فرشتگان از هر جانب به آنان وارد شوند و گويند :
سَلامٌ عَلَيْكُم بِمَا صَبَرْتُمْ . . .
17 .
[ و به آنان گويند : ] سلام بر شما به پاس استقامت و صبرتان [ در برابر
عبادت ، معصيت و مصيبت ] . . .
و خود نيز با يكديگر با مهر و محبّت سخن مىگويند و از گذشته
مثبت و خوب خود با هم حرف مىزنند :
وَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَسَاءَلُونَ*قَالُوا إِنَّا كُنَّا قَبْلُ فِى أَهْلِنَا
مُشْفِقِينَ*فَمَنَّ اللّهُ عَلَيْنَا وَوَقَانَا عَذَابَ السَّمُومِ*إِنَّا كُنَّا مِن قَبْلُ نَدْعُوهُ
إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ 18 .
و به يكديگر روى مىكنند [ و از احوالات گذشته ] از هم مىپرسند .
*
مىگويند : ما پيش تر [ در دنيا [در ميان كسان خود [ از عذاب امروز [
ترسان بوديم ؛ * ولى خدا بر ما منت نهاد و ما را از عذاب مرگبار حفظ
كرد . * از پيش او را [ براى نجات از عذاب [مىخوانديم ؛ زيرا كه او
نيكوكار و مهربان است .
دوزخيان در دوزخ با يكديگر به خشونت و بدزبانى سخن مىگويند
و يكديگر را به شدت طرد مىكنند :
. . . كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا . . .
19 .
. . . هرگاه گروهى وارد شوند ، هم مسلكان خود را لعنت كنند . . .
گروهى از دوزخيان از خدا براى دوزخيان ديگر كه در دنيا سبب
گمراهى آنان شدند عذاب دو چندان درخواست مىكنند ،
. . .فَآتِهِمْ عَذَابَاً ضِعْفاً مِنَ النَّارِ . . .
20 .
. . . پروردگارا ! اينان ما را به گمراهى كشيدند ، پس عذابشان را از آتش
دو چندان گردان . . .
انسانى كه بر اساس آگاهى و معرفت زندگى مىكند ، به خود مهر
مىورزد و مهرورزىاش به صورت بناى زيباى اطاعت از خدا
و پيامبر صلي الله عليه و آله ظهور مىكند ، اطاعتى كه سبب مىشود او را در قيامت با
چهار گروه كه از خاصگان حضرت محبوباند ، براى هميشه همنشين
كند .
وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم مِنَ
النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً
21 .
و كسانى كه از خدا و پيامبر اطاعت كنند ، در زمره كسانى از پيامبران
و صدّيقان و شهيدان و شايستگان خواهند بود كه خدا به آنان نعمت
[ ايمان ، اخلاق و عمل صالح ] داده ؛ و اينان نيكو رفيقانى هستند .
آرى ؛ عشق و مهر ، مايه تبديل و تغيير است ، عاصى را مطيع ، خائن
را امين ، خشن را لطيف ، سردار دشمن را حرّ بن يزيد ، دزد گردنه را
فضيل ، مطرب خوشگذران را بُشر حافى ، طاغى را آرام و بد اخلاق را
خوش اخلاق مىنمايد .
انسان ، وقتى به سبب عشق به حقايق و محبّت به خدا و پيامبران
تغيير و تبديل يافت ، محبوب خدا و مورد اكرام حضرت حق مىشود
و هنگامى كه بىمهر و بىمحبّت و خشك و خشن نسبت به خود و به
ديگران زيست ، مورد غضب و نفرت خدا قرار مىگيرد .
اگر كسى نزد خدا پست شمرده شود ، به خاطر پستى و رذالت خود
اوست . پستى شخصيت و پستى عمل و پستى اخلاق نتيجهاش پست
شمرده شدن نزد خداست .
كَلاَّ بَلْ لاَ تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ * وَلاَ تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ
*وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلاً لَمّاً * وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبّاً جَمّاً 22 .
اين چنين نيست كه مىپنداريد ، بلكه [ زبونى ، خوارى و دور شدن شما از
رحمت خدا براى اين است كه ] يتيم را گرامى نمىداريد * و يكديگر را بر
طعام دادن به مستمند تشويق نمىكنيد * و ميراث خود را [ با ميراث
ديگران بىتوجه به حلال وحرام بودنش] يكجا و كامل مىخوريد
*
وثروت را بسيار دوست داريد .
نه اين كه خدا بدون علت و بدون سبب آنان را پست شمرده
و مستحق خزى دنيا و عذاب دانسته بلكه اينان به يتيم اكرام ننمودند
و ديگران را تشويق به اطعام تهيدستان نكردند و ميراث زنان و كودكان
و خواهران و برادران خود را هرچه بود خوردند و با حرص و آز به ثروت
عشق ورزيدند و چيزى از آن را در راه خدا انفاق ننمودند .
حضرت دوست بندگانش را در كمال مهر و محبّت به امورى كه ذاتاً
چيزى جز مهر و محبّت نيست ، دعوت فرموده و به آنان در صورتى كه
دعوتش را اجابت نمايند اعلام عشق و محبّت كرده است :
سَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِن رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماوَاتُ وَالاْءَرْضُ
أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ * الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِى السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ
الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ الُْمحْسِنِينَ
23 .
و به سوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى كه پهنايش [ به وسعتِ [
آسمانها و زمين است بشتابيد ؛ بهشتى كه براى پرهيزكاران آماده شده
است ؛ * آنان كه در گشايش و تنگ دستى انفاق مىكنند ، و خشم خود را
فرو مىبرند ، و از [ خطاهاىِ ] مردم در مىگذرند ؛ و خدا نيكوكاران را
دوست دارد .
دعوت به آمرزش و دعوت به بهشت ، دعوتى برخاسته از عشق
و محبّت است ، انفاق به مردم در آسايش و سختى و فرو خوردن خشم
و گذشت از مردم جز عشق و مهرورزى چيزى نيست .
حضرت حق با اينگونه دعوتها نشان مىدهد كه عاشق بندگان
است و عشق دارد كه بندگانش در حالات و اعمال عاشقانه قرار گيرند
و نهايتاً جزء محسنان شوند تا مستغرق درياى بىپايان محبّت او گردند .
آرى ؛ خدا مهر است ، دعوت او مهر است ، قرآن او مهر است ،
پيامبر او هم پيامبر مهر است و اهل بيت او ، اهل بيت مهراند ، ما هم بياييم
به اين منابع مهر متصل شويم تا جلوهگاهى كامل و تام از مهر شويم و اين
مهر الهى و معنوى و انسانى را براى همه هزينه كنيم و در برابرش
پاداشى چون بهشت كه پهنايش آسمانها و زمين است به دست آوريم .
از پيامبر بزرگ اسلام صلي الله عليه و آله روايت شده است :
« الدُّنْيا مَزْرَعَةُ الآخِرَةِ »
24 .
دنيا كشتزار آخرت است .
انسان ، هنگامى كه از طريق اعتقاد و عمل به درياى بىساحل
رحمت حق متصل شود ، بىترديد آنچه را در دنيا مىكارد جز دانه قابل
رشد و شايسته محصول در آخرت نخواهد بود و مهجور از قرآن
و بىتوجه به احكام و واقعيات آن كتاب هرچه را مىكارد ، داراى ثمرى
اندك ، آن هم فقط محدود به دنيا خواهد داشت و براى آخرت هيچ
محصولى نصيب او نخواهد شد .
قرآن مجيد درباره اين دو طايفه مىفرمايد :
مَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الاْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِى حَرْثِهِ وَمَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ
الدُّنْيَا نُوْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِى الاْآخِرَةِ مِن نَصِيبٍ
25 .
كسى كه زراعت آخرت را بخواهد ، بر زراعتش مىافزاييم و كسى كه
زراعت دنيا را بخواهد ، اندكى از آن را به او مىدهيم ، ولى او را در آخرت
هيچ بهره و نصيبى نيست .
مايه آخرتخواهى بىترديد ريشه در قرآنخواهى و عمل به قرآن
دارد . اهل قرآن اهل آخرتند و در سراسر زندگى دنياى پاكشان كه دنيايى
قرآنى است ، براى آخرت مىكارند و در آخرت برداشتى ابدى خواهند
داشت و اين همه نتيجه رحمت خداست كه از آثار أتم و أكملش قرآن
و توفيق ايمان به قرآن و فهم قرآن و عمل كردن به قرآن است .
اهل قرآن كه هم اهل رحمت خدايند و هم با تمام وجود انتظار
و توقع رحمت خدا را دارند ـ كه انتظار و توقع مثبتى است ـ به تعليم قرآن
از جان و دل و از راه حركت و كوشش تا زنده هستند از خدا درخواست
مىكنند :
. . . رَبَّنَا آتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى الاْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ
النَّارِ
26 .
. . . پروردگارا ! به ما در دنيا نيكى و در آخرت هم نيكى عطا كن، و ما را
از عذاب آتش نگاه دار .
علامه مجلسى در توضيح اين آيه شريفه نقل مىكند :
حسنه در دنيا ، مهر و رحمت نيكويى است كه همه امور دنيايى
انسان به آن نظام يابد و در آخرت ، مهر و رحمت و نعمتى است كه همه
امور آخرت به سبب آن اصلاح شود27 .در سفرى كه به شهر همدان رفته بودم حكيم الهى مرحوم آيت اللّه
حاج شيخ هادى تألهى روايتى از حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام به اين
مضمون نقل فرمودند كه :
هرگاه مال دنيا از طريق كسب و كار و زراعت نصيب او مىشد ، به آن
مال مىگفت : تا نزد منى مالك تو نيستم ، هنگامى كه از نزد من به اختيار
و علاقه خود من در راه خدا قرار گرفتى و تبديل به عملى مثبت شدى
مالك تو خواهم بود .
اميرالمؤمنين عليه السلام كه از حسنات كامل دنيا از جانب خدا برخوردار
بود ، نسبت به مال چنين نگاه مثبتى داشت كه نظام حقيقى آن را در اين
مىدانست كه به صورت مثبت در راه خدا قرار گيرد و از تكاثر و انباشته
شدن روى هم كه محصول تلخ بخل است پاك بماند .
اميرالمؤمنين عليه السلام از طريق امور معنوى هم ، آن چنان امور آخرت
خود را به اصلاح و آبادى رسانيد كه پس از پيامبر صلي الله عليه و آله احدى از اولين
و آخرين ، آخرتى چون آخرت او نخواهد داشت .
ما بايد به اين حقيقت هم توجه داشته باشيم كه حضرت حق بىترديد
در امور دنيايى و آخرتى ، انسان را امتحان مىكند تا اگر انسان به اراده
و اختيار خود با امتحان صحيح برخورد كند ، حسنه دنيا و آخرت از افق
وجودش طلوع نمايد .
ثروت و مال ، امتحان الهى است ، اگر انسان بخل نورزد و از مال
و ثروت به وسيله انفاق و صدقه و پرداخت حقوق مالى و رسيدگى به
محرومان بهره گيرد ، در حقيقت از امتحان حق سرفراز بيرون آمده و به
حسنه دنيايش تحقق داده است .
آنان كه نسبت به امتحانات و آزمايشات الهى بىتفاوتاند يا برخورد
صحيحى با امتحان حق ندارند يا عكس آنچه را كه از آنان خواستهاند
عمل كنند ، در حقيقت مانع تحقق حسنه دنيا و آخرت خود مىشوند
و ضربه غير قابل جبرانى به خود مىزنند .
اى كاش همه انسانها در صراط مستقيم حق بودند تا با ارادهو اختيار خود نسبت به همه امتحانات الهيه برخورد صحيح مىكردند
و از اين راه حسنه دنيا و آخرت خود را تأمين مىكردند و علاوه بر آن ، از
اين كه براى ديگران سختى و مشكل ايجاد نمايند پرهيز مىنمودند .
حضرت امام صادق عليه السلام در توضيح آيه شريفه :
اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ
28 .
ما را به راهِ راست هدايت كن .
فرمودند :
« أرشِدْنَا لِلُزُومِ الطَّريقِ المُؤَدِّى إلَى مَحَبَّتِكَ وَالمُبَلِّغِ إلَى ( رِضوَانِكَ وَ )
جَنَّتِكَ وَالمَانِعِ مِن أنْ نَتَّبِعَ أهوَاءَنَا فَنَعْطَبَ أوْ نَأخُذَ بِآرَائِنَا فَنَهْلِكَ
29 .»
ما را به پايبندى نسبت به راهى كه به محبتت مىكشاند و به رضوان
و خشنودى و بهشتت مىرساند و مانع از پيروى خواستههاى بىمحاسبه
و بيجايمان مىشود كه سبب فساد و نابوديمان مىگردد يا مانع از تكيه
كردن به آراء باطلمان خواهد شد كه موجب هلاكتمان مىشود ، راهنمايى
كن .
و نيز حضرت در روايتى مصداق « صراط مستقيم » را
اميرالمؤمنين عليه السلام و شناخت آن حضرت به شمار مىآورد30 و به عبارت
ديگر كسى كه در همه امورش آن وجود مبارك را مقتدا و پيشوا قرار دهد
و به همان راهى برود كه او رفت ، در صراط مستقيم قرار گرفته است .
1 ـ ثواب الأعمال : 286 ؛ وسائل الشيعة : 20/232 ، باب 129 ، حديث 25509 ؛ بحار
الأنوار : 73/366 ؛ باب 67 ، حديث 30 .
2 ـ « عَنْ أَبِى عَبْدِاللّهِ عليه السلام قَالَ : لِلزَّانِى سِتُّ خِصَالٍ ثَلاَثٌ فِى الدُّنْيَا وَ ثَلاَثٌ فِى الآخِرَةِ فَأَمَّا الَّتِى فِى الدُّنْيَا
فَإِنَّهُ يَذْهَبُ بِنُورِ الْوَجْهِ وَ يُورِثُ الْفَقْرَ وَ يُعَجِّلُ الْفَنَاءَ وَ أَمَّا الَّتِى فِى الآخِرَةِ فَسَخَطُ الرَّبِّ جَلَّ جَلاَلُهُ
وَ سُوءُ الْحِسَابِ وَ الْخُلُودُ فِى النَّار » . الكافى : 5/541 ، باب الزانى ، حديث 3 ؛ وسائل الشيعة :
20/309 ، باب 1 ، حديث 25692 ؛ بحار الأنوار : 76/22 ، باب 69 ، حديث 17 .
5 ـ الكافى : 2/578 ، باب دعوات موجزات لجميع الحوائج ، حديث 2 .
7 ـ تفسير القمى : 2/287 ؛ تفسير الصافى : 2/537 ؛ بحار الأنوار : 67/277 ، باب 56 .
12 ـ تفسير الفرات : 570 ، حديث 734 ؛ بحار الأنوار : 8/57 ، باب 21 ، حديث 72 .
13 ـ الأمالى شيخ طوسى : 56 ، مجلس 2 ، حديث 81 ؛ بحار الأنوار : 8/37 ، باب 21 ، حديث
14 ( با كمى اختلاف ) .
14 ـ فضائل الشيعة : 42 ؛ بحار الأنوار : 8/59 ، باب 21 ، حديث 77 ( با كمى اختلاف ) .
15 ـ مؤمنون ( 23 ) : 107 ـ 108 .
23 ـ آل عمران ( 3 ) : 133 ـ 134 .
24 ـ مجموعة ورام : 1/183 ؛ عوالى اللآلى : 1/267 ، فصل 10 ، حديث 66 ؛ بحار الأنوار :
67/225 ، باب 54 .
27 ـ بحار الأنوار : 88/93 ، الايضاح .
29 ـ احتجاج : 2/368 ؛ وسائل الشيعه : 27/49 ، باب 6 ، حديث 33179 ؛ بحار الأنوار : 47،
47/238 ، باب 7 ، حديث 23 .
30 ـ « عَنْ أَبِى عَبْدِاللّهِ فِى قَوْلِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ قَالَ : هُوَ أَمِيرُالْمُوءْمِنِينَ عليه السلام وَ مَعْرِفَتُهُ
وَ الدَّلِيلُ عَلَى أَنَّهُ أَمِيرُالْمُوءْمِنِينَ عليه السلام قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَّهُ فِى أُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ وَ هُوَ
أَمِيرُالْمُوءْمِنِينَ عليه السلام فِى أُمِّ الْكِتَابِ فِى قَوْلِهِ اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ » . معانى الأخبار : 32 ، حديث
3 ؛ بحار الأنوار 24/11 ، باب 24 ، حديث 4 .
بىمهرى با دوزخيان و مهرورزى با بهشتيان
همنشينى بهشتيان با چهار گروه
پستى در قيامت به خاطر پستى اعمال
دعوت به بهشت
آخرت آباد با دنياى پاك و آباد
درخواست مهر و رحمتِ دنيا و آخرت