مفسر بزرگوار قرآن مجید استاد حسین انصاریان ، در مراسم روز عید غدیر که در مسجد امیر تهران برگزار شد، طی سخنانی به معنای حقیقی کلمۀ «ذکر» و بررسی آن در منابع گوناگون پرداخته و فرمودند:
گاهی کلمۀ ذکر در هر سه منبع قرآنی، روایی و ادعیه به معنای توجه قلبی به پروردگار است؛ البته نه به مفهوم توجهی ایستا و بدون ایجاد تغییر و تحول در انسان، بلکه توجهی پویا و درراستای کمال انسانی.
ایشان در ادامۀ سخنان خود پیرامون این کلمۀ پرمعنا، حدیثی از امام صادق (ع) را بیان کرده و گفتند:
امام صادق (ع) در حدیثی می فرمایند: زمانی که ما به شیعیانمان می گوییم تا «ذاکر» باشند، بدین معنا نیست که خود را به اذکاری چون «سبحان الله»، «الحمدلله» و یا «لااله الا الله» مشغول ساخته و از معنای واقعی «ذاکر بودن» غافل شوید؛ بلکه مفهوم حقیقی «ذاکر» این است که هنگام مواجهه با حلال و حرام الهی، اطاعت امر خداوند را نموده و تقوای الهی پیشه کنند تا بدین گونه ذاکر الله گردند.
ایشان در این سخنرانی، معانی دیگری از «ذکر» را نیز بیان کردند و گفتند:
معنای دیگر «ذکر»، خود کتاب قرآن است و خداوند در آیۀ نهم از سورۀ حجر به این معنا تصریح می فرماید. ذکر در این آیه به مفهوم یادآوری حقایق است و امیرمؤمنان (ع) دراین باره فرموده اند: یادآوری تمام جریانات گذشته و آیندۀ عالم است که همه آن برای شما درس است.
همچنین ضمن حدیثی از امام باقر (ع) به معنای ذکر در منابع روایی اشاره کرده و افزودند:
در روایات اهل بیت (علیهم السلام) آمده است که ذکر، ائمۀ طاهرین هستند؛ امام باقر در همین خصوص می‌فرمایند: ما ذکر هستیم و مسیر هدایت و صراط مستقیم را به شما یادآوری می‌کنیم.
معظم له در بخش دیگری از سخنان خود، نماز را نیز معنی دیگر ذکر دانسته و چنین اظهار کردند:
همانا نماز ذکر الله است؛ چنانکه خداوند در آیۀ نهم از سوره جمعه به این معنا تصریح کرده و می فرماید:
«يا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ اَلْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ اَللّهِ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد، چون براى نماز جمعه ندا داده شد، به سوى ذكر خدا بشتابيد».
استاد انصاریان با بیان معنای سخن گفتن و حرف زدن برای واژۀ ذکر در کتب لغت عرب و تأکید بر این معنا در سخنان خویش، روایت زیبایی را از رسول خدا (ص) در این خصوص نقل نمودند:
رسول خدا (ص) می‌فرمایند: «ذکر الله عز و جل عبادة و ذکری عبادة و ذکر علی عبادة». این روایت از اهمیت خاصی برخوردار بوده و انسان ها را به ذکر پروردگار در هر مکان و حالتی دعوت می کند و آن را عبادتی بزرگ می داند.
ایشان همچنین ضمن تأکید بر ذکر خداوند و اهمیت آن در هرجایی، ذکر امیرالمؤمنین (ع) و بیان فضایل ایشان را نیز درشمار اذکار الهی دانسته و چنین اظهار داشتند:
از علی (ع) و اخلاق و ارزش های آن حضرت در مجالستان حرف بزنید تا هیچ کس نتواند جایگزین ایشان در قلبتان شود. همانا با سخن گفتن از کرامات و عرفان امیرمؤمنان (ع)، اجازۀ ورود به دشمن را ندهید. قلبی که پیوسته به یاد علی (ع) باشد، یقیناً پاک و مطهر خواهد ماند و از آلودگی و خباثت ها دور می ماند.
استاد انصاریان در ادامۀ سخنان خویش دربارۀ ذکر امیرالمؤمنین (ع) افزودند:
نگاه کردن به چهرۀ علی (ع) نیز مانند ذکر و سخن گفتن از ایشان عبادت است، اگرچه ما اکنون از این فیض محروم هستیم؛ رسول خدا (ص) نگاه به امیرالمؤمنین (ع) را عبادت دانسته و آن را هم مرتبه با نگاه به کعبه بیان فرموده اند. نگاه به خانۀ کعبه ای که از خاک و سنگ است، صدهزار حسنه به نامۀ اعمال انسان، اضافه و صدهزار گناه را از نامۀ اعمالش محو می کند.
ایشان در بخش پایانی سخنرانی شان، به این نکته تصریح کردند که:
حال با این حساب ببینید که نگاه به علی(ع) چقدر حسنات دارد و نمی توان آن را به شماره آورد؛ پس هرکس عاشق علی (ع) باشد و به او اقتدا کند، رسول خدا(ص) در روز قیامت شفیع اوست و به امیرمؤمنان امر می کند تا با دست خودش از حوض کوثر به او آب بدهد؛ آبی که انسان را از هر تشنگی می رهاند و این نویدی جان بخش برای ماست و شادی وصف ناپذیری را در قلب ایجاد می کند.
منبع : پایگاه عرفان
