حضرت جواد، عليه السلام، آن سه حقيقت را اين‌گونه بيان مى‌فرمايند:
كسى كه مى‌خواهد مؤمن واقعى بشود اين سه حقيقت را لازم دارد؛ حقيقت اول «توفيق من اللّه» است. كلمه توفيق در لغت عرب به دو معنا آمده است:
1. هماهنگى و سازگارى بين انسان و حقايق: اين سازگارى هم كار خداست. خداوند اين هماهنگى را نظم مى‌دهد و انسان بايد آن را ظاهر كند و تحقق ببخشد.
2. ارشاد و هدايت پروردگار: خداوند متعال بشر را با دو چيز ارشاد كرده است: الف. انزال كتاب؛ ب. سازگارى انسان با قرآن.
كامل‌ترين، جامع‌ترين، مفيدترين و باارزش‌ترين كتاب پروردگار قرآن كريم است. قرآن مجيد كتاب ارشاد حق، راهنمايى حق، دليل حق، چراغ حق و حجت پروردگار مهربان عالم است. اين معنى نخست توفيق است. معنى ديگر توفيق اين است كه خداوند متعال بين بدن ما، روح ما، نفس ما، باطن ما و عقل ما با قرآن مجيد هماهنگى و سازگارى برقرار كرده و خود چگونگى اين هماهنگى را بيان فرموده است:
«إنّ اللّه يأمر بالعدل و الاحسان و ايتاء ذى القربى و ينهى عن الفحشاء و المنكر و البغى يعظكم لعلكم تذكرون».
به راستى خدا به عدالت و احسان و بخشش به خويشاوندان فرمان مى‌دهد، و از فحشا و منكر و ستم‌گرى نهى مى‌كند. شما را اندرز مى‌دهد تامتذكّر [اين حقيقت] شويد [كه فرمان‌هاى الهى، ضامن سعادت دنيا و آخرت شماست].
همين كه انسان مى‌تواند اهل عدالت باشد، دليلى است بر وجود هماهنگى بين وجود او و عدالت. انسان مى‌تواند عادل و منصف باشد و با ميانه‌روى و بدون افراط و تفريط زندگى كند و اين معناى هماهنگى و توفيق است. او مى‌تواند اهل نيكوكارى به همگان باشد، درست مانند انبيا و ائمه كه در احسان و نيكى هيچ قيدى را لحاظ نمى‌كردند. امام زين العابدين، عليه السلام، چهل سال تمام نيمه‌هاى شب به در خانه مستمندان مى‌رفت و لباس و غذا مى‌برد و از اين‌كه شناخته شود پرهيز مى‌كرد. بعد از وفات ايشان، مردم ديدند عده‌اى انسان فقير به خاطر از دست دادن احسان‌كننده خود بر سر مى‌كوبند و ناله مى‌كنند.
پروردگار عالم سفارش عجيبى به حضرت عيسى بن مريم، عليه السلام، دارد. مى‌فرمايد: اى عيسى، اول صبح كه از خانه بيرون مى‌روى، مانند خورشيد باش. نگاهى به خورشيد بينداز و ببين چه بى‌دريغ، بى‌بخل و بى‌امتناع به هر خانه‌اى و هر جايى مى‌تابد؛ تو هم در نيكى به مردم همين‌گونه باش. براى همه منشأ بركت و منفعت و سود باش.
توجه به اوضاع دنياى امروز، از جمله بحران خاورميانه، جنايات اسرائيل، سستى دولت‌هاى عربى و ... نشان مى‌دهد كه جهان دچار پستى خطرناكى شده است. اين در حالى است كه خداوند مى‌فرمايد:
«إن اللّه يأمر بالعدل و الاحسان».
عدالت در جهان كنونى كجاست؟ احسان چه جايگاهى دارد؟ آيا اين انسان‌ها مى‌توانند بگويند ما نمى‌توانيم عدل يا محسن باشيم؟ اگر بگويند دروغ گفته‌اند، زيرا انسان مى‌تواند عادل و محسن باشد.
«و ايتاء ذى القربى».
خدا به شما امر مى‌كند به اقوام و خويشانتان از نظر مالى رسيدگى كنيد. آيا فرد ثروتمند مى‌تواند بگويد «نمى‌توانم با ثروتم به قوامم رسيدگى كنم»؟ اين توفيق است كه انسان بتواند مالش را به خويشان مستحقش برساند.
«و ينهى عن الفحشاء و المنكر و البغى».
آيا انسان مى‌تواند اهل فحشا و منكر و بغى نباشد؟ آرى، و اين توفيق است. خداوند به انسان اين قدرت را داده كه آلوده به فحشا و منكر و بغى نشود. اين توفيق الهى است.
اين‌ها حقيقت وجود آدمى است و اگر كسى بخواهد مؤمن واقعى باشد، بايد به ارشاد خدا وصل بشود و هماهنگى بين خود و خوبى‌ها را عملى كند.
منبع : پایگاه عرفان
