رضاى به قضاى الهى ثمره محبّت كامل به خداست و عبارت است از اين كه قلب بنده در تحت حكم خداوند ساكن باشد و به تقدير اذعان كند و معتقد شود كه خداوند در قسمت خود نسبت به عبد خويش اشتباه نكرده و هيچ گاه خطايى بر قلم صنع نرفته و هركه را هرچه داده بجا داده ، پس حسد نبرد و به داده خدا اعتراض نكند ، بلكه هرچه واقع شود همه را خير بيند و به آن راضى باشد ، تا خدا از او راضى باشد .خوش بينى و انبساط خاطر ، انشراح صدر و خالى بودن از حرص و حسد ، بلند همّتى عارف و مناعت طبع و آزادمنشى او ـ كه غالباً در گفته هاى عرفانى عرفاى بزرگ محسوس است ـ ناشى از همين صفت رضاست.رضا به قضاى الهى نوعى از نيرو و استعداد به روح مى بخشد كه حقيقت جريانات هستى را درمى يابد ، نه به آن معنى كه به وسيله علوم تفصيلى مانند فيزيك و شيمى و تشريح و گياه شناسى به جزئيات و مشخصات و روابط حقايق هستى آگاه مى شود ، بلكه مانند كسى كه به هيچ وجه از تكنيك موسيقى اطلاع ندارد و نمى داند آيا اجزاى دستگاه مفروض از چوب است يا فلز ولى آهنگى كه به وسيله آن نواخته مى شود ، براى او قابل درك و گويى با اعماق روحش درهم مى آميزد .كسى كه آهنگ يك وسيله موسيقى را كاملاً دريابد ، به طور يقين تمام اجزاى آن وسيله را مناسب و منظم مى بيند ، گويى خود اوست كه سازنده وسيله مزبور است و بدان جهت كه آهنگ مفروض نه تنها مطلوب اوست ، بلكه با همه سطوح روح او آشنايى داشته و آن سطوح را مى نوازد ، لذا تمام اجزاى وسيله مفروض و تركيباتش را جزئى از روح خود مى داند .اين حالت شگفت انگيز روانى را به هيچ وجه نمى توان منكر شد . نهايت امر اين است كه اين گونه دريافت در جهان هستى احتياج به توضيح دارد .گروهى عقيده دارند كه اين حالت جز برداشته شدن پرده از روى واقعى روح چيز ديگرى نيست ؛ زيرا روح آدمى نمونه مجرّد تمام هستى عينى را در خود دارد ، تموّجات طبيعت و هوى و هوس هاى حيوانى پرده اى بسيار ضخيم روى اين قيافه روح انداخته است ، وقتى كه رشد روح آدمى به حد اعلا مى رسد ، پرده يا مانع كنار مى رود و تمام هستى در روح نشان داده مى شود . گروه ديگر مى گويند : اين طور نيست ، بلكه روح به جهت تحصيل ارتباط با خدا به وسيله فعاليت عقل و وجدان ، شبيه به آينه صيقلى مى شود كه تمام هستى در آن روح واقعاً نمودار گشته و روشن مى شود .
منبع : بر گرفته از كتاب عرفان اسلامي استاد حسين انصاريان
