يك دانه گندم هم مى‏تواند انگيزه تعقل باشد

در يكى از تفاسير قرآن ديدم نويسنده نگاهى از سر عقل به يك دانه كوچك گندم كرده بود. البته، توضيحاتى كه داده بود مربوط به زمان خودش بود و با توضيحات علم امروز قابل مقايسه نبود ولى در هر حال، دقت خوبى كرده بود كه براى ما هم جالب و تامل برانگيز است.

نوشته بود: سيصدوشصت وپنج شبانه روز طول كشيده تا زمين يك بار دور خورشيد گشته و چهار فصل را به وجود آورده و تعادلى برقرار كرده تا گندم بتواند دوران رشدش را بگذراند. چون اگر همه فصل ها زمستان يا بهار بود گندمى ساخته نمى شد. هم چنين، اگر تابستان يا پائيز نبود، نه گندمى به كمال مى رسيد و نه زمين استراحت مى كرد تا مواد آلى مصرف شده اش دوباره تأمين شود. پس، وجود فصل هاى زمستان و بهار و تابستان و پائيز براى به وجود آمدن اين دانه گندم ضرورى بوده. براى رشد اين دانه گندم كارهاى مهم ديگرى هم انجام شده: زمين، در هر 24 ساعت، يك بار دور خودش چرخيده تا شب وروز پيدا شوند، آن هم براى اين كه شب ها گرما بشكند تا گندم از زيادى گرما نسوزد و روزها بتواند سر در بياورد و از سرماى شب نابود نشود.

بعد خطاب به اين دانه گندم گفته بود: چقدرخورشيد نورش را هزينه كرد تا تو به وجود آمدى؟ چه مقدار ابر و باد و آب اقيانوس ها دست به دست هم دادند تا تو رشد كردى؟ چه تعداد انسان رفتند معدن پيدا كردند تا عده اى ديگر ان را استخراج كنند و گروهى ديگر آن سنگ را در كوره ذوب كنند و آهنش را به صورت شمش درآورند و بفروشند تا آهنگران از ان گاوآهن و بيل و شن كش درست كنند؟ چقدر انسان كار كرد تا با گاو اين زمين را شخم زد و بذر كاشت و آب داد و زحمت كشيد تا تو رشد كردى؟ چند آسياب به كار افتاد و چقدر آب در آسياب چرخيد تا سنگ زيرين به گردش آمد و تو را آرد كرد؟ چند گونى باف زحمت كشيدند و چند نفر همت كردند تا اين آرد را گونى ريختند؟

چه تعداد از بندگان خدا گونى آرد را روى شانه هايشان گذاشتند يا روى شتر و اسب حمل كردند تا آرد به نانوايى ها برسد؟ چند نفر گل رس تهيه كردند تا عده اى ديگر تنور درست كنند؟ چند نفر اين تنورها را در نانوايى ها كار گذاشتند؟ چقدر بايد هيزم جمع شود تا در تنور بسوزد و آن را داغ كند؟ چقدر آب لازم است تا خمير ساخته شود؟ چه شب هايى انسان بايد بيدار بماند و خمير درست كند، يكى آن را چانه بگيرد، يكى پهن كند، يكى جلوى آتش بايستد و خمير را به ديواره تنور بزند و ديگرى نان را از تنور در بياورد؟ چند نفر بايد بروند هشت ساعت عرق بريزند، مزد بگيرند تا بتواندد تو را بخرند و با زن و فرزندانشان بخورند تا سير شوند و از آن شانزده نوع ويتامين و خاصيتى كه در تو وجود دارد استفاده كنند؟ پس، تو هزاران كيلومتر راه طى كرده اى تا به دهان من برسى، حالا، من سر به عصيان بردارم و از خدا ناراضى باشم؟

اين داستان كوتاه يك دانه كوچك گندم است، اما مگر نعمت خدا همين هاست كه ما مى بينيم و مى خوريم؟

«و إن تعدّوا نعمة اللّه لا تحصوها».

و اگر نعمت هاى خدا را شمارش كنيد، هرگز نمى توانيد آن ها را به شماره در آوريد.

نمى خواهد آن ها را بشماريد، لااقل فكر كنيد كه آن ها را چگونه بايد هزينه كنيد. فكر كنيد كه آيا انسان آفريده شده تا فقط بخورد و شكمش را سير كند و شهوتش را ارضاء نمايد و اين دو كار را دائم تكرار كند تا بميرد؟ اگر چنين بود كه ديگر نيازى نبود شما را خلق كنم، زيرا حيوانات روى كره زمين براى اين مهم بس بودند. پس، معلوم مى شود شما را براى كار بزرگ تر و مهم ترى آفريده ايم.