از آنجا كه قرآن مجيد نتيجه و محصول روزه را تقوا ، يعنى : مصونيت سازى براى سلامت عمل از محرمات ، و سلامت اخلاق از رذايل مى داند و در آيه ى حكم روزه مى فرمايد ( كُتِبَ عَليْكُمُ الصِّيامَ كمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُم تَتَّقُون ).روزه بر شما واجب شد چنان كه بر گذشتگان از شما واجب شده بود تا به تقوا آراسته شويد .بايد اين روزه فقط امساك از خوردن و آشاميدن و سر به زير آب فرو بردن و باقى بر جنابت ماندن و سفر كردن نباشد ، بلكه چنان كه در معارف الهيه آمده است عبادتى است همراه با شرايط ديگر ، كه آن شرايط ، شرايطى معنوى و سازنده و تربيت كننده ى انسان است .پيامبر اسلام درباره ى روزه ى عادى و غير سازنده و روزه اى كه قدرت تربيت انسان را ندارد مى فرمايد :رُبَّ صَائم حَظُّهُ مِن صِيامِهِ الجُوعُ وَالعَطَشُ ، وَرُبَّ قائم حَظُّهُ مِن قِيامِهِ السَّهَرُ.چه بسا روزه دارى كه بهره اش از روزه فقط گرسنگى و تشنگى است ، و چه بسا قيام كننده براى عبادت شبانه كه بهره اش از آن فقط بيدارى است !!ولى درباره ى روزه ى حقيقى و روزه ى سازنده و تربيت كننده از اهل بيت (عليهم السلام)روايت شده كه پيامبر به جابر بن عبدالله فرمود :اى جابر ! اين ماه رمضان است ، كسى كه روزش را روزه بدارد و بخشى از شبش را به عبادت برخيزد و شكم و شهوت و زبانش را از حرام حفظ كند ، از گناهانش مانند بيرون رفتن از ماه رمضان بيرون مى رود . جابر گفت : اى پيامبر خدا ! چه نيكوست آنچه گفتى . فرمود : اى جابر ! چه سخت است اين شرايط ؟!ازحضرت صديقه ى كبرى فاطمه ى زهرا (عليها السلام) روايت شده است :مَا يَصنَعُ الصائمُ بِصِيامِهِ إذَا لَم يَصُنْ لِسانُهُ وَسَمْعُهُ وَبَصَرَهُ وَجَوَارِحَهُ ؟ روزه دار با روزه اش هنگامى كه زبان و گوش و چشم و اعضاى ديگرش را از گناه حفظ ننموده چه مى كند ؟پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله وسلم) از حضرت حق روايت كرده است كه خدا مى فرمايد :مَن لَم تَصُمْ جَوارِحُهُ عَنْ مَحَارِمِى فَلاَ حَاجَةَ لِى فِى أن يَدَعَ طَعامَهُ وَشَرابَهُ مِن أجلِى.كسى كه اعضا و جوارحش از محرماتِ من روزه نيست ، مرا چه نيازى است كه خوردن و آشاميدن را براى خاطر من ترك كند ؟حضرت على (عليه السلام) در رواياتى مى فرمايد :صِيامُ القَلبِ عَنِ الفِكرِ فِى الآثامِ ، أفضلُ مِن صِيامِ البَطنِ عَن الطَّعامِ.روزه ى دل از انديشه در گناهان ، برتر از روزه ى شكم از خوراكى هاست .صَوْمُ النَّفْسِ عَن لَذَّاتِ الدّنيَا أَنْفَعُ الصِّيامِ.روزه ى نفس از لذت هاى دنيا ، سودمندترين روزه است .صَومُ الجَسَدِ ، الإمساكُ عَنِ الأغذِيَةِ بِإرادَة وَاختيار خَوفاً مِن العِقابِ وَرَغْبَةً فِى الثَّوابِ وَالأجرِ .روزه ى بدن خوددارى از غذاها به اراده و اختيار است ، براى ترس از عذاب و ميل به پاداش .صَومُ النَّفسِ ، إمساكُ الحَواسِّ الخَمسِ عَن سَائِرِ المَآثِمِ وَخُلُوُّ القَلْبِ عَن جَميعِ اسبابِ الشَّرِّ.روزه ى نفس خوددارى حواس پنج گانه از ديگر گناهان و خالى بودن دل از همه ى سبب هاى شرور است .
برگرفته از کتاب زیباییهای اخلاق استاد حسین انصاریان
