ترجمه نهج البلاغه، ص: 478

حفظ می كرديم، پس هيچ كدام از ما به دشمن نزديك تر از پيامبر نبود. معنای آن اين است كه وقتی ترس از دشمن زياد می شد، و جنگ به نهايت سختی می رسيد، مسلمانان به جانبی كه شخص رسول خدا صلی الله عليه و آله در جنگ بود پناهنده می شدند، و خداوند به بركت آن حضرت پيروزی را بر آنان نازل می كرد، و به خاطر او از آنچه بيم داشتند ايمنی می يافتند.

و قول آن حضرت «اذَا احْمَرَّ الْبَأْسُ» كنايه از سختی جنگ است. در اين زمينه سخنانی گفته شده كه بهترينش اين است: امام گرمی تنور جنگ را به گرمی آتش تشبيه كرده كه حرارت و سرخی را به عمل و رنگش فراهم می آورد. و آنچه كه اين قول را تقويت می كند و فرمايش رسول خدا صلی الله عليه و آله است كه چون نبرد شديد مردم را در روز حنين كه جنگ هوازن بود مشاهده كرد فرمود: «الْآن حَمِیَ الْوَطيسُ» (اكنون تنور جنگ گرم شد). و طيس جايگاه افروختن آتش است، رسول خدا صلی الله عليه و آله گرم شدن جنگ آنان را به افروختگی و شعله ور شدن آتش تشبيه فرموده است.

حكمت 261

و آن حضرت زمانی كه شنيد ياران معاويه به غارت شهر انبار برخاسته اند، تنها و پياده از كوفه بيرون آمد تا به نُخَيله رسيد، مردم در آنجا به او پيوستند و گفتند: يا اميرالمؤمنين ما شرّ دشمن را از تو كفايت می كنيم، فرمود: به خدا قسم شما شرّ خود را از من كفايت نمی كنيد، چگونه شرّ غير خود را از من كفايت می كنيد؟! همانا رعايای قبل از من از ستم حاكمان شكايت می كردند، و امروز من از ستم رعيّت خود شاكی هستم. گويی من تابعم و رعيّتم پيشوا، يا من محكومم و آنان حاكم! هنگامی كه امام اين گفتار را در سخنی طولانی كه گزيده ای از آن را در قسمتی از حكمت ها ذكر كرديم فرمود، دو نفر از يارانش نزد او آمدند، يكی از آنان گفت: من جز اختيار غير خود و برادرم را ندارم، ای اميرالمؤمنين فرمان ده تا فرمان برم.

حضرت فرمود: شما دو نفر كجا و آنچه من می خواهم؟!