حق محیط زیست

حفظ محیط زیست از دو جهت دارای اهمیت است: اول این‌که محیط زیست یک موهبت الهی برای همه انسان هاست. هر آسیبی که ما به طبیعت و پیرامون خود وارد می‌کنیم در واقع حق انسان یا انسان‌هایی را تباه کرده‌ایم. اگر در یک فضای سبز زباله‌ای را رها کنیم بدانیم که حق هزاران نفر را ضایع کرده‌ایم؛ انسان‌هایی که از این محیط عبور می‌کنند، یا برای تفریح به این مکان می‌آیند، حق دارند این‌جا را زیبا ببینند. در واقع محیط زیست، انفال و بیت‌المال به حساب می‌آید. هر‌گونه آسیبی به آن‌، آسیب به همه مردم است. کسی‌که موتور اتومبیل خود را تنظیم و یا تعمیر نمی‌کند و آلودگی‌اش را وارد ریه هزاران انسان می‌کند، بداند فردای قیامت باید نسبت به همه آن‌ها پاسخگو باشد. محیط‌ زیست، حق همگان است؛ پایمال کردن حق همگان، پرونده گناهان را روز قیامت قطور خواهد کرد. چقدر باید حسنات در پرونده اعمال انسان باشد که بخواهد روز قیامت در برابر این‌ همه حقی که ضایع کرده است، پرداخت کند؟!

جهت دیگر اهمیت حفظ محیط زیست این است که انسان نسبت به تمام موهبت الهی مسئول است. هر نعمتی که خداوند نصیب انسان کرده است، رعایت حق آن را نیز واجب کرده‌است. { ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ‌ }.[1]

آسیب رساندن به محیط‌ زیست به خودی خود واجب است، اگر‌چه منجر به ضایع شدن حق دیگر انسان‌ها نشود. در آموزه‌های دینی توجه ویژه‌ای به محیط زیست شده است. امام صادق(ع) زندگی بدون محیط زیست پاک را، زندگی شیرین و دلپذیر نمی‌داند.[2] احادیثی که از قطع درختان نهی و یا به کاشت آن تشویق کرده است در جهت حفظ محیط زیست است. درختکاری در اسلام چنان اهمیت دارد که پیامبر اکرم(ص) درباره آن فرمود: «اگر در آستانه برپایی قیامت قرار گرفتید و در دست یکی از شما نهالی هست و تا برپایی قیامت فرصت کاشت نهال وجود دارد، باید آن را بکارد.»[3] در روایت دیگری پیامبر(ص) می‌فرماید: «هرکس درختی بکارد، خداوند به اندازه ثمره و محصول آن درخت، برایش اجر و پاداش می‌نویسد.»

امروزه رعایت نکردن حق محیط زیست، بحران جدی را برای زندگی بشر به وجود آورده است. انتشار گازهای گلخانه‌ای و به دنبال آن نازک شدن لایه اُزُن در جو و گرم شدن زمین، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، آلودگی هوای شهرها، از بین بردن درختان، مسأله ریزگردها و ده‌ها بحران دیگر نتیجه زیاده‌خواهی و ظلم بشر نسبت به محیط زیست است.

{ ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ }[4]

پی نوشت

------------------------------------------------------------------
[1] . تکاثر(102): 8؛ «آن‌گاه شما در آن روز از نعمت ها بازپرسی خواهید شد.»
[2] . الکافی: 5/260، باب فضل الزراعة، حدیث 3.
[3] . مستدرک الوسائل: 13/460؛ باب1، حدیث15894
[4] . روم(30): 41؛ «در خشکی و دریا به سبب اعمال زشتی که مردم به دست خود مرتکب شدند، فساد و تباهی نمودار شده است.»

مطالب فوق برگرفته شده از کتاب:
حسنات و سیئات 
نوشته استاد حسین انصاریان