یکی از شب‌های برجسته و برتر است و در فضیلت و ثواب عبادت و احیای آن روایات بسیاری وارد شده، از جمله در روایت آمده: آن شب کمتر از شب قدر نیست و برای آن چند عمل مستحب است:
اوّل:
غسل کردن هنگامی‌که آفتاب غروب کرد.
دوّم:
شب‌زنده‌داری به نماز و دعا و استغفار و درخواست از خداوند و شب‌زنده‌داری در مسجد.
سوم:
پس از نماز مغرب و عشا و [در روز عید فطر بعد از] نماز صبح و نماز عید بخواند:
اللّٰهُ أَكْبَرُ اللّٰهُ أَكْبَرُ لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَاللّٰهُ أَكْبَرُ اللّٰهُ أَكْبَرُ وَ لِلّٰهِ الْحَمْدُ، الْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَىٰ مَا هَدانا، وَلَهُ الشُّكْرُ عَلَىٰ مَا أَوْلانا.
خدا بزرگ‌تر از آن است که وصف شود، خدا بزرگ‌تر از آن است که وصف شود، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگ‌تر از آن است که وصف شود و ستایش ویژه خداست و ستایش ویژه خداست بر آنچه ما را بدان هدایت کرد و او را سپاس بر آنچه به ما ارزانی داشت.
چهارم:
چون نماز مغرب و نافله آن را خواند، دست‌ها را به جانب آسمان بلند کند و بگوید:
يَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، يَا ذَا الْجُودِ، يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ وَناصِرَهُ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَيْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَكَ فِي كِتابٍ مُبِينٍ.
ای صاحب مهر و قدرت و توانایی، ای دارای جود، ای برگزیننده محمّد و ای یاور او، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بر من بیامرز هر گناهی که شماره نمودی‌اش و آن پیش تو در کتابی آشکار است.
پس به سجده برو و در سجده «صد مرتبه» بگو: «أَتُوبُ إِلَى اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا می‌پویم»،
سپس هر حاجتی که دارد از خدا بخواه که بخواست خدا برآورده خواهد شد؛
و در روایت شیخ آمده است: که پس از نماز مغرب به سجده برو و بگو:
يَا ذَاالْحَوْلِ يَا ذَاالطَّوْلِ يَا مُصْطَفِياً مُحَمَّداً وَناصِرَهُ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ وَنَسِيتُهُ أَنَا وَهُوَ عِنْدَكَ فِي كِتابٍ مُبِينٍ.
ای صاحب قدرت، ای دارای قدرت، ای برگزیننده محمّد و ای یاور او، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بر من بیامرز هر گناهی را که مرتکب شدم و آن را فراموش کردم و آن گناه نزد تو در کتابی آشکار است.
پس «صد مرتبه» بگو: «أَتُوبُ إِلَى اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا می‌پویم».
پنجم:
امام حسین(علیه‌السلام) را زیارت کند که مزیت و برتری بسیار دارد و «زیارت مخصوص این شب» در باب زیارات خواهد آمد ان‌شاء‌الله تعالی.
ششم:
«ده مرتبه» ذکر «یَا دائِمَ الفَضْلِ» را که بیان آن در «اعمال شب جمعه» گذشت بگو.
هفتم:
ده رکعت نمازی که در «شب آخر ماه رمضان» گذشت بخوان.
هشتم:
دو رکعت نماز بخوان؛ در رکعت اوّل پس از سوره
«حمد» «هزار مرتبه»
«توحید» و در رکعت دوم «یک مرتبه» و پس از سلام سر به سجده گذار و «صد مرتبه» بگو: «أَتُوبُ إِلَى اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا می‌پویم»، آنگاه بگو:
يَا ذَا الْمَنِّ وَالْجُودِ، يَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، يَا مُصْطَفِيَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَافْعَلْ بِي كَذا وَكَذا. (بجای «کذاوکذا» حاجات خود را بخواهد)
ای دارای مهر و جود، ای صاحب مهر و توانایی، ای برگزیننده‌ی محمّد (درود خدا بر او و خاندانش)، بر محمّد و خاندانش درود فرست و با من چنین و چنان کن. (بجای «چنین و چنان» حاجات خود را بخواه)
در روایت آمده: که حضرت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) این دو رکعت نماز را به این کیفیت می‌خواند، سپس سر از سجده برمی‌داشت و می‌فرمود:
به‌حق آن خدایی که جانم در دست قدرت اوست، هرکه این نماز را به جا آورد، هر حاجت که از خدا بخواهد یقیناً عطا فرماید و اگر به شماره ریگ‌های بیابان گناه داشته باشد، خدا آن‌ها را بیامرزد.
در روایت دیگری بجای «هزار مرتبه» سوره
«توحید» «صد مرتبه» وارد شده، لیکن این نماز را باید پس از نماز مغرب و نافله آن بخواند.
شیخ طوسی و سید ابن طاووس پس از پایان نماز این دعا را روایت کرده‌اند:
يَا اللّٰهُ يَا اللّٰهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَحْمٰنُ يَا اللّٰهُ، يَا رَحِيمُ يَا اللّٰهُ، يَا مَلِكُ يَا اللّٰهُ، يَا قُدُّوسُ يَا اللّٰهُ، يَا سَلامُ يَا اللّٰهُ، يَا مُؤْمِنُ يَا اللّٰهُ، يَا مُهَيْمِنُ يَا اللّٰهُ، يَا عَزِيزُ يَا اللّٰهُ، يَا جَبّارُ يَا اللّٰهُ، يَا مُتَكَبِّرُ يَا اللّٰهُ، يَا خالِقُ يَا اللّٰهُ، يَا بارِئُ يَا اللّٰهُ، يَا مُصَوِّرُ يَا اللّٰهُ، يَا عالِمُ يَا اللّٰهُ، يَا عَظِيمُ يَا اللّٰهُ، يَا عَلِيمُ يَا اللّٰهُ، يَا كَرِيمُ يَا اللّٰهُ، يَا حَلِيمُ يَا اللّٰهُ،
ای خدا، ای خدا، ای خدا، ای مهربان، ای خدا، ای بخشنده، ای خدا، ای فرمانروا، ای خدا، ای پاک، ای خدا، ای سلام، ای خدا، ای ایمنی‌بخش، ای خدا، ای چیره، ای خدا، ای توانمند، ای خدا، ای قدرتمند، ای خدا، ای بزرگ‌منش، ای خدا، ای آفریننده، ای خدا، ای پدیدآورنده، ای خدا، ای صورتگر، ای خدا، ای دانا، ای خدا، ای بزرگ، ای خدا، ای آگاه، ای خدا، ای کریم، ای خدا، ای بردبار،
يَا حَكِيمُ يَا اللّٰهُ، يَا سَمِيعُ يَا اللّٰهُ، يَا بَصِيرُ يَا اللّٰهُ، يَا قَرِيبُ يَا اللّٰهُ، يَا مُجِيبُ يَا اللّٰهُ، يَا جَوادُ يَا اللّٰهُ، يَا ماجِدُ يَا اللّٰهُ، يَا مَلِىُّ يَا اللّٰهُ، يَا وَفِىُّ يَا اللّٰهُ، يَا مَوْلَى يَا اللّٰهُ، يَا قاضِى يَا اللّٰهُ، يَا سَرِيعُ يَا اللّٰهُ، يَا شَدِيدُ يَا اللّٰهُ، يَا رَؤُوفُ يَا اللّٰهُ، يَا رَقِيبُ يَا اللّٰهُ، يَا مَجِيدُ يَا اللّٰهُ، يَا حَفِيظُ يَا اللّٰهُ، يَا مُحِيطُ يَا اللّٰهُ، يَا سَيِّدَ السّاداتِ يَا اللّٰهُ،
ای خدا، ای فرزانه، ای خدا، ای شنوا، ای خدا، ای بینا، ای خدا، ای نزدیک، ای خدا، ای اجابت‌کننده، ای خدا، ای سخاوتمند، ای خدا، ای بزرگوار، ای خدا، ای مهربان، ای خدا، ای بخشنده در حد کمال، ای خدا، ای سرپرست، ای خدا، ای داور، ای خدا، ای سریع، ای خدا، ای سخت‌گیر، ای خدا، ای مهربان، ای خدا، ای نگهبان، ای خدا، ای باشوکت، ای خدا، ای نگهدار، ای خدا، ای فراگیر، ای خدا، ای آقای آقایان،
يَا أَوَّلُ يَا اللّٰهُ، يَا آخِرُ يَا اللّٰهُ، يَا ظاهِرُ يَا اللّٰهُ، يَا باطِنُ يَا اللّٰهُ، يَا فاخِرُ يَا اللّٰهُ، يَا قاهِرُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا وَدُودُ يَا اللّٰهُ، يَا نُورُ يَا اللّٰهُ، يَا رافِعُ يَا اللّٰهُ، يَا مانِعُ يَا اللّٰهُ، يَا دافِعُ يَا اللّٰهُ، يَا فاتِحُ يَا اللّٰهُ، يَا نَفَّاحُ يَا اللّٰهُ، يَا جَلِيلُ يَا اللّٰهُ، يَا جَمِيلُ يَا اللّٰهُ، يَا شَهِيدُ يَا اللّٰهُ، يَا شاهِدُ يَا اللّٰهُ، يَا مُغِيثُ يَا اللّٰهُ، يَا حَبِيبُ يَا اللّٰهُ، يَا فاطِرُ يَا اللّٰهُ، يَا مُطَهِّرُ يَا اللّٰهُ، يَا مَلِكُ يَا اللّٰهُ؛
ای خدا، ای آغاز، ای خدا، ای انجام، ای خدا، ای آشکار، ای خدا، ای نهان، ای خدا، ای برجسته و باشکوه، ای خدا، ای چیره، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای دوست، ای خدا، ای نور، ای خدا، ای بالابرنده، ای خدا، ای بازدارنده، ای خدا، ای دفع‌کننده، ای خدا، ای گشاینده، ای خدا، ای بهره‌رسان، ای خدا، ای باشکوه، ای خدا، ای زیبا، ای خدا، ای گواه، ای خدا، ای شاهد، ای خدا، ای فریادرس، ای خدا ای محبوب، ای خدا، ای آفریننده، ای خدا، ای پاک کننده، ای خدا، ای پادشاه؛
يَا مُقْتَدِرُ يَا اللّٰهُ، يَا قابِضُ يَا اللّٰهُ، يَا باسِطُ يَا اللّٰهُ، يَا مُحْيِى يَا اللّٰهُ، يَا مُمِيتُ يَا اللّٰهُ، يَا باعِثُ يَا اللّٰهُ، يَا وارِثُ يَا اللّٰهُ، يَا مُعْطِى يَا اللّٰهُ، يَا مُفْضِلُ يَا اللّٰهُ، يَا مُنْعِمُ يَا اللّٰهُ، يَا حَقُّ يَا اللّٰهُ، يَا مُبِينُ يَا اللّٰهُ، يَا طَيِّبُ يَا اللّٰهُ، يَا مُحْسِنُ يَا اللّٰهُ، يَا مُجْمِلُ يَا اللّٰهُ، يَا مُبْدِئُ يَا اللّٰهُ، يَا مُعِيدُ يَا اللّٰهُ، يَا بارِئُ يَا اللّٰهُ، يَا بَدِيعُ يَا اللّٰهُ، يَا هادِى يَا اللّٰهُ، يَا كافِى يَا اللّٰهُ، يَا شافِى يَا اللّٰهُ،
ای خدا، ای نیرومند، ای خدا، ای قبض‌کننده، ای خدا، ای گستراننده، ای خدا، ای زنده کننده، ای خدا، ای میراننده، ای خدا، ای برانگیزنده، ای خدا ای وارث، ای خدا، ای عطابخش، ای خدا، ای فزونی‌ده، ای خدا، ای نعمت‌دهنده، ای خدا، ای حق، ای خدا، ای آشکار کننده، ای خدا، ای پاکیزه، ای خدا، ای نیکوکار، ای خدا، ای زیباکار، ای خدا، ای آغازگر، ای خدا، ای گرداننده، ای خدا، ای پدیدآور، ای خدا، ای نوآفرین، ای خدا، ای هدایتگر، ای خدا، ای کفایت‌کننده، ای خدا، ای شفابخش،
يَا عَلِىُّ يَا اللّٰهُ، يَا عَظِيمُ يَا اللّٰهُ، يَا حَنّانُ يَا اللّٰهُ، يَا مَنَّانُ يَا اللّٰهُ، يَا ذَا الطَّوْلِ يَا اللّٰهُ، يَا مُتَعالِى يَا اللّٰهُ، يَا عَدْلُ يَا اللّٰهُ، يَا ذَا الْمَعارِجِ يَا اللّٰهُ، يَا صادِقُ يَا اللّٰهُ، يَا صَدُوقُ يَا اللّٰهُ، يَا دَيَّانُ يَا اللّٰهُ، يَا باقِى يَا اللّٰهُ، يَا واقِى يَا اللّٰهُ، يَا ذَا الْجَلالِ يَا اللّٰهُ، يَا ذَا الْإِكْرامِ يَا اللّٰهُ، يَا مَحْمُودُ يَا اللّٰهُ، يَا مَعْبُودُ يَا اللّٰهُ، يَا صانِعُ يَا اللّٰهُ، يَا مُعِينُ يَا اللّٰهُ، يَا مُكَوِّنُ يَا اللّٰهُ، يَا فَعّالُ يَا اللّٰهُ، يَا لَطِيفُ يَا اللّٰهُ، يَا غَفُورُ يَا اللّٰهُ، يا جَلِيلُ يا اللّٰهُ ، يَا شَكُورُ يَا اللّٰهُ، يَا نُورُ يَا اللّٰهُ، يَا قَدِيرُ يَا اللّٰهُ،
ای خدا، ای بلندپایه، ای خدا، ای بزرگ، ای خدا، ای مهربان، ای خدا، ای بسیار احسان‌کننده، ای خدا، ای دارای قدرت، ای خدا، ای برتر، ای خدا، ای دادگر، ای خدا، ای صاحب مراتب بلند، ای خدا، ای راست‌گو ای خدا، ای راستی‌پیشه، ای خدا، ای پاداش‌دهنده، ای خدا، ای پایدار، ای خدا، ای نگهدار، ای خدا، ای صاحب بزرگی، ای خدا، ای دارای رأفت و محبت، ای خدا، ای پسندیده، ای خدا، ای پرستیده شده، ای خدا، ای سازنده، ای خدا، ای یاری‌ده، ای خدا، ای پدیدآورنده، ای خدا، ای پرکار، ای خدا، ای مهربان، ای خدا، ای آمرزنده، ای خدا، ای ارجمند، ای خدا، ای خدا، ای پاداش دهندۀ فراوان در برابر عمل اندک، ای نور، ای خدا، ای توانا،
يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبَّاهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبّاهُ يَا اللّٰهُ، أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَمُنَّ عَلَىَّ بِرِضاكَ، وَتَعْفُوَ عَنِّى بِحِلْمِكَ، وَتُوَسِّعَ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلالِ الطَّيِّبِ وَ مِنْ حَيْثُ أَحْتَسِبُ وَمِنْ حَيْثُ لَاأَحْتَسِبُ، فَإِنِّى عَبْدُكَ لَيْسَ لِى أَحَدٌ سِواكَ، وَلَا أَحَدٌ أَسْأَلُهُ غَيْرُكَ، يَا أَرْحَمَ الرّاحِمِينَ، مَا شاءَ اللّٰهُ لَاقُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ.
ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، ای پروردگار، ای خدا، از تو درخواست می‌کنم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و به خشنودی‌ات بر من منّت نهی و به بردباری‌ات از من درگذری و از روزی حلال پاکیزه‌ات بر من بگسترانی، از جایی که گمان می‌برم و از جایی‌که گمان نمی‌برم، من بنده توأم و کسی را جز تو ندارم و نه احدی غیر تو که از او گدایی کنم، ای مهربان‌ترین مهربانان، آنچه را خدا خواهد شود، نیرویی نیست جز به خدای برتر بزرگ.
سپس به سجده برو و بگو:
يَا اللّٰهُ يَا اللّٰهُ يَا اللّٰهُ، يَا رَبُِّ يَا رَبُِّ يَا رَبُِّ، يَا مُنْزِلَ الْبَرَكاتِ بِكَ تُنْزَلُ كُلُّ حاجَةٍ، أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ فِى مَخْزُونِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ وَالْأَسْماءِ الْمَشْهُورٰاتِ عِنْدَكَ الْمَكْتُوبَةِ عَلَىٰ سُرادِقِ عَرْشِكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَقْبَلَ مِنِّى شَهْرَ رَمَضانَ، وَتَكْتُبَنِى مِنَ الْوافِدِينَ إِلىٰ بَيْتِكَ الْحَرامِ، وَتَصْفَحَ لِى عَنِ الذُّنُوبِ الْعِظامِ، وَتَسْتَخْرِجَ لِى يَا رَبِّ كُنُوزَكَ يَا رَحْمٰنُ.
ای خدا، ای خدا، ای خدا، ای پروردگار، ای پروردگار، ای پروردگار، ای فرو فرستنده برکات، به عنایت تو هر حاجتی (روا شده) فرود آورده شود، از تو درخواست می‌کنم، به هر نامی که در خزانه غیب نزد توست و نام‌های مشهور در پیشگاهت که بر سراپرده عرشت نوشته شده، اینکه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و ماه رمضان را از من بپذیری و مرا در شمار واردان به خانه محترمت بنویسی و از من گناهان بزرگ را چشم‌پوشی کنی و گنج‌های خود را برایم بیرون آوری، ای مهربان.
نهم:
چهارده رکعت نماز بخوان، در هر رکعت سوره
«حمد» و
«آیت‌الکرسی» و «سه مرتبه» سوره
«توحید» را قرائت کن تا در برابر هر رکعتی ثواب چهل سال عبادت و ثواب عبادت هرکه در آن ماه روزه گرفته و نماز خوانده، برایت باشد.
دهم:
شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده: که در آخر شب غسل بجای آر و تا طلوع سپیده‌دم در جای نماز خود بنشین.
[همچنین در «اعمال شب جمعه» دعایی که مشترک بین شب جمعه و شب عید فطر است آمده است.]
دعاهای مختصر هر یک از روزهای ماه رمضان
