دعای 42 ( دعا به وقت ختم قران ) ترجمه محیی الدين مهدی الهی قمشه ای

(1) اى خداى من تو بر ختم كتاب آسمانى قرآن مجيد مرا يارى كردى (و موفق داشتى) آن قرآنى كه نور (هدايت خلق) گردانيدى و شاهد و گواه بر (صدق و حقيقت) كليه كتب آسمانى كه پيش از آن فرستادى و بر تمام احاديث (وحى و الهام و كلمات و آيات رسالت) خود كه براى تميز بين حق و باطل و فرق ميان حلال و حرام نازل فرمودى بر همه اين قرآن كتاب عظيم‌الشان را برترى و فضيلت بخشيدى‌

(2) و اين فرقان (حكمت بيان) را براى روشن و آشكار ساختن شرايع و احكام خويش (براى ارشاد بندگان و تعليم اهل ايمان) فرستادى و كتابى جامع براى شرح و تفصيل هر چه (در علم و عمل) احتياج بندگانست گردانيدى و آن را به وحى خاص بر پيغمبر اكرمت محمد مصطفى (ص) كه درود و رحمتت بر او باد نازل كردى‌

(3) و پيروى از آن قرآن را نور تابان براى هدايت خلقان از ظلمتهاى گمراهى و جهالت مقرر فرمودى و بر دردمندانى كه در فهم آن كوشيدند و (به عقل و هوش) تصديق كردند آياتش را (بر هر درد جسمانى و روحانى) شفاى كامل قرار دادى و زبان حكمش را زبانه ترازوى عدل كه به هيچ كس ظلم در اجراى آن نشود گردانيدى و نور هدايتى در آن قرار دادى كه چراغ حجت و برهانش بر اهل يقين تا قيامت خاموش نشود و پرچم نجاتى كه هر كس به عزم خالص به راه سنن و آدابش سلوك كرد هرگز گمراه نشود و هر كه به حلقه حفاظ و عصمتش چنگ زد هرگز دست هلاكت و شقاوت به وى نرسد

(4) پروردگارا وقتى كه به يارى و اعانت خود ما را به تلاوتش بهره‌مند كردى (و توفيق بخشيدى) و بر زبان ما حسن عباراتش را سهل و آسان فرمودى پس با اين حال ما را از آنان قرار ده كه رعايت عملش و حفظ عهد و پيمانش هم كردند (و هدايت و سعادت كامل يافتند) و با دين و اعتقاد كامل تسليم محكمات آياتش شدند و به متشابهات و بيناتش كه توضيح متشابهاتست با تواضع كامل اقرار و اعتراف كردند.

(5) پروردگارا تو اين قرآن عظيم را بر رسول (گرامى) خود محمد مصطفى صلى الله عليه و آله نازل فرمودى و علم لدنى به عجائب و اسرار آن به طريق وحى به او تعليم فرمودى و ما (اهل‌بيت عصمت) را هم كه وارث علم تفسيرش فرمودى به تعليم آن بر جاهلان فضيلت و برترى دادى و به ما قوت و نيروى روحانى خاص بر فهم قرآن عطا كردى روح پاك قدوسى ما را به تحمل علوم قرآن بر ديگران كه لايق تحمل آن نبودند تفوق و رفعت بخشيدى.

(6) پروردگارا چنانكه (از لطف و مرحمت) قلوب ما را لايق تحمل حقايق و اسرار قرآن فرمودى و ما را از كرم به فضيلت و شرافت اين كتاب بزرگ شناسا كردى پس بر حضرت محمد كه به شرف خطاب اين قرآن كريم به وحى تو مخاطب گرديد و بر آل پاكش كه خزينه‌دار علوم قرآنند درود و تحيت فرست و ما را از آنانكه به حق و حقيقت (و از دل و جان و صدق ايمان) اقرار و اعتراف كردند كه قرآن از جانب حضرتت نازل گرديده مقرر فرما (و به ما آن مرتبه يقين كامل را عطا كن كه) ديگر هيچ شك و ريبى (در ايمان به قرآن) در دل ما به معارضه قدم ننهد و هرگز خلجان و لغزش (به وسوسه شيطان انس و جن) از حسن طريقت اين دفتر آسمانى بر قلب ما وارد نشود

(7) پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و ما را از آن كسان قرار ده كه به رشته محكم قرآن (كه نگهبان جسم و جان و دنيا و دين و ايمانست) چنگ زدند و در فهم متشابهات آياتش به پناهگاه محكم محكمات ماوى گرفتند (و از شبهات شيطان انسى و جنى ايمنى يافتند) و در زير سايه پر و بال با عواطفش به سكونت (و اطمينان خاطر رسيدند و به نور صبحگاهش (كه اشراق خورشيد جمال حقيقت محمديه است) هدايت يافتند و به آن نور مشعشع تابان اقتدا كردند و به چراغ علم و ادبش (از شب تار جهل و نقصان) به روشنى علم و ايمان رسيدند و به غير از آن كتاب حكيم از چيزى رهبرى نطلبيدند.

(8) پروردگارا چنانكه محمد مصطفى (ص) را براى وحى اين قرآن بزرگ منصوب و مبعوث فرمودى تا پيشواى عالم بر دلالت و ارشاد خلق به سوى تو باشد و آل پاكش را نيز براى تفسير و توضيح منصوب كردى تا راه رضاى تو پويند (و امت را بدان راه دعوت كنند) اى خداى عالم درود بر محمد و آل پاكش فرست و اين قرآن را بر ما (امت) هم وسيله ترفيع كامل با شرافت و وصول به مقامات قرب و منازل كرامت قرار ده و سلم عروج روح ما به رتبه عالى سلامت و سبب نجات در عرصه‌ى قيامت و دست‌آويزى كه بدان در منزل اقامت ابدى به نعيم بهشت سرمدى نائل شويم مقرر فرما.

(9) پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و به وسيله (ايمان و عمل به) قرآن بار سنگين گناهان را از دوش ما بردار (يعنى قلم عفو بر معاصى ما دركش) و حسن شمائل نيكوكاران عطا فرما و ما را پيرو آثار (و اعمال) آنانكه در ساعات شبان تار و در اطراف روز روشن براى رضاى تو به قرائت قرآن (و اقامه حلال و حرام آن) قيام كردند مقرر فرما تا آنكه ما را هم (چون بندگان اخيار و) ابرارت (باب علم و حكمت قرآن) پاك و مطهر از هر ناپاكى (جهل و رذائل و قبايح) گردانى و ما را پيرو آنانكه از نور (علم و حكمت) قرآن روشن‌دل شدند و آرزوهاى (باطل دنيا) آنها را از عمل به قرآن بازنداشت مقرر گردان كه ابدا به خدعه و فريب دنيا مغرور نشده و دست از اطاعت امر قرآن نكشيدند.

(10) بار پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و (نور علم و ايمان) قرآن را در شب تار علم مونس ما ساز و (به آن نور) ما را از خطرهاى وساوس شيطان محفوظ دار و از قدم نهادن به راه گناه منع فرما و از گفتگو به سخنان باطل بدون آفت (يعنى بدون آنكه لال شويم) بر زبان ما مهر خاموشى زن و اعضاء و جوارح ما را از ارتكاب گناهان منضحر و ممنوع دار (يعنى قلب ما را از خيال بد و زبان و گوش ما را از كذب و تهمت و غيبت خلق و دست و بازوى ما را از ظلم و ستم به خلق و پاى ما را از راه باطل پيمودن نگاه دار) و آنچه از معانى قرآن را كه جهل و غفلت از نظر ما منطوى و مستور داشته (يعنى از آن صفايحى كه تذكرش موجب پند و عبرت مى‌گردد آن صفحات (و آن آيات) قرآن را مقابل چشم ما بازگردان و منتشر و منبسط ساز تا (بدان توجه كنيم و) دلهاى پاك ما به فهم عجائب و اسرار آن نائل شود و تمثالهاى قرآن (يعنى مثلهائى كه براى پند و حكمت و موعظه براى بيدارى دلهاى ما و روشنى قلوب ما آورده) كه كوههاى محكم با صلابت و استحكام از تحمل آن عاجز و ناتوان گرديد آن تمثالها را مانع ما از ارتكاب جرم و عصيان گردان (يعنى پروردگارا هنگام قرائت قرآن (قرآنى كه اگر بر كوه فرود آمدى كوه خاضع و خاشع شدى) دلهاى ما را فهم و هوشى عطا كن كه به اسرار و عجايب حكمتهايش نائل شويم نه آنكه از فرط جهل و غفلت آن حقائق و حكمتها از نظر فهم ما منطوى و پيچيده و نامفهوم بماند و چون مردم غافل جاهل هيچ به اسرار و لطائف آن پى نبريم و هيچ استفاده از علوم عاليه و حقايق متعاليه قرآن نكنيم و به صرف لقلقه‌ى لسان و معانى سطحى آن اكتفا كنيم كه در حديث است (ان للقرآن عبارات و اشارات و لطائف و حقايق العبارات للعوام و الاشارات للعلماء و اللطائف اللاولياء و الحقايق للانبياء) قرآن را عباراتى است و اشاراتى و لطائفيست و حقايقى عباراتش بهره عوام است و مردم بى‌علم و معرفت اشاراتش حظ و نصيب اهل علم و دانش است لطائف مخصوص ائمه معصومين (ع) و خاص اولياء خداست و حقايق آن مختص به مقام خاص پيمبران و رسولان الهى است لذاست كه امام (ع) از خدا درخواست مى‌كند كه او را به فهم لطائف و اسرار آن نائل گرداند و به تعليم آن بزرگوار امت هم از اشارات و برخى اسرار آن بهره‌مند شوند.)

(11) پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و به واسطه قرآن (و عمل به آن) صلاح و مصلحت ظاهر ما را (و امور جسمانى و دنيوى ما را) دايم محفوظ دار و از وساوس (نفسانى و اوهام شيطانى) ضمائر دلهاى ما را هم به سلامت حفظ فرما و باب علم آن از قلوب ما هر پليدى (جهل و ريا و خلق بد و كينه و كبر و بخل و حسد و) ميل گناهان را شستشو ده (و از همه ناپاكيهاى نفسانى روح ما را پاك و مهذب و مطهر گردان) و به بركت (تعليمات اين) قرآن تفرقه امور زندگانى و خاطر پريشان ما را جمع گردان (و از پريشانى و هم و غم و تفرقه و اختلاف كلمه كه يگانه عامل ذلت و خوارى و بدبختى ملت اسلام است) ما مسلمانان را به واسطه قرآن (و اطاعت و عمل و تمسك به حقايق آن) محفوظ بدار و در موقف عرض اعمال (در روز محشر) عطش و تشنگى (و حرارت شوق) دلهاى ما را به آب رحمت سيراب فرما و در آن روز پر ترس و هراس بر ما لباس امن و امان بپوشان.

(12) پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و به واسطه قرآن (و از بركت و رحمت و حكمت و ايمان و عمل به قرآن) حوائج و نيازمنديهاى ما را برآور كه فقر (مبرم) به ما رو نكند و عيش خوش و زندگانى به او سعت و آسايش و نعمت فراوان و روزى وسيع به سوى ما (ملت قرآن) روى‌آور ساز و از اخلاق رذيله و خوى پستى و لئامت دور گردان و از سيه‌چال (و تنگ گودال) كفر و نفاق و دورنگى محفوظ دار تا در قيامت ما را به سوى بهشت رضوان تو سوق دهد و در عالم دنيا از خشم و غضب تو (كه سبب انواع بلا و مصيبت و رنج و شكنجه‌هاست حفظ كند) و از تعدى و تجاوز از حدود احكام تو (كه منشا هر ظلم و جرم و گناه است) ما را باز دارد و بر آن (ناز و نعمتهاى بى‌حد و نهايت كه نزد تو (ذخيره آن بندگان) است كه اطاعتت كردند و حلالت را حلال و حرامت را حرام شمردند ما را به آن نعمتها شاد و ناظر گرداند (يعنى ما را به مقام عين اليقين رساند كه گوئى آن نعم را به چشم مشاهده مى‌كنيم.)

(13) بار الها بر محمد و آل پاكش درود فرست و به واسطه كرامت اين قرآن هنگام مرگ و سختى حال رحلت و رنج و مشقت به فرياد آرنده سفر آخرت را بر ما آسان فرما و در آن حال كه نفس به شماره افتد و روح به ترقوه رسد و (بنده مضطر) گويد كيست آنكه روح مرا بالا مى‌برد آن حال را (اى خدا به كرم و رحمتت) بر ما آسان گردان (و بهترين ساعت نشاط و خوشحالى ما قرار ده) در آن حال كه ملك از حجابهاى غيب عالم حاضر براى قبض روحم شده و از كمان مرگ تير وحشتناك فراق را بر سينه ما رها كند و كاسه‌اى كه در آن شربت زهرآلود مرگ است با بانگ رحيل ما را به عالم آخرت نزديك سازد و آن بانگ رحلت با رهائى از قيد تن به جهان ابديت جان ما را رهسپار كند و اعمالى ما قلاده گردن ماست و منزلگاه ما قبرهاست تا روز لقاى حق‌

(14) پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و ورود ما را به خانه قبر و منزلگاه پوسيدن تن و طول اقامت بدن ميان طبقات خاك را بر ما مبارك گردان و پس از مفارقت از منزل دنيا قبر ما را (كه دريست به عالم برزخ و بهشت آن عالم) بهترين منازل ما مقرر فرما (آن منزلگاه را باغهاى بهشت آن عالم قرار ده) و لحد ما را در عين تنگى (و تاريكى) به لطف و رحمتت باغى وسيع و روشن و با طراوت و خوش و خرم) ساز و در عرصه‌ى قيامت (كه مجمع و محضر اهل عالم است) ما را به عقوبت گناهان مهلك مفتضح و رسوا مگردان‌

(15) و به واسطه (حرمت) قرآن (مباركت) در موقف عرض (اعمال) بر حضرتت به حال ذلت و خوارى ما ترحم فرما و هنگام عبور بر جسر دوزخ (و پل بهشت) كه خلق همه مضطربند (كه آيا از آن پل بلغزند به دوزخ درافتند يا از آنجا عبور كنند و بهشتى شوند) در آن حال ما را از لغزش نگاه دار و ثابت قدم فرما و هم به واسطه (تمسك به) اين قرآن (عظيم الشان) ما را از هر غم و اندوه نجات بخش‌

(16) و در آن روز حسرت و پشيمانى كه روى ستمكاران سياه است ما را روسفيد ساز و دلهاى پاك اهل ايمان را محب ما (و دوست با ما) گردان و زندگانى را بر ما سخت و ناگوار مگردان‌

(17) پروردگارا بر بنده خاص و رسول گراميت محمد مصطفى درود فرست كه او پيغام رسالتت را به امت كاملا تبليغ فرمود و به صداى بلند فرمانت را به خلائق رسانيد و بندگانت را (به راه سعادت) نصيحت و ارشاد كرد.

(18) پروردگارا حضرت محمد را كه درود و رحمت بر او و آل پاكش باد در قيامت مقرب‌ترين پيمبر در مقام قرب حضرتت قرار ده و تمكين و اقتدارش را در شفاعت خلق بيشتر عطا فرما و نزد حضرتت جلال و قدرش و آبرومندى و جاهش را (بر ساير رسولان) بيفزا.

(19) پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و بر اساس و اركان آئين مقدسش (تا ابد) عزت و شرافت بخش و به حجت و برهانش (يعنى كتاب و سنت و عترتش) عظمت و رفعت كامل عطا فرما (و بر عقول عالميان بلندى مقام و علو شانش را هويدا ساز) و ميزان او را (كه عقل كامل و قرآن جامع اوست كه ميزان سعادت و كمال انسانيت است) گران مايه گردان و شفاعتش (در حق خلق عالم) مقبول و وسيله اشرا به حضرتت نزديك ساز و آبرويش را به رتبه اعلا و نور (علم و حكمتش) را به حد كمال بر اهل عالم روشن گردان و درجه و مقامش رفيع ساز

(20) و ما امت را بر طريقه و سنتش (و راه حق و حقيقت عترتش) زنده بدار و بر ملت و آئينش به ميزان و به طريق واضح و روشن (كتاب و حكمتش) سلوك ده و از اهل طاعت و پيروان حضرتش بگردان و در زمره او (و شيعيان پاك ايمانش) در قيامت محشور ساز و به حوض كوثرش وارد و به جام و ساغرش ما را سيراب فرما.

(21) پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود و تحيتى فرست كه به آن تحيت او را به بيش از آنچه از خير و فضل و كرم و عناياتت اميدوار است نائل گردانى كه اى خدا توئى داراى رحمت واسع (بى‌حد و انتها) و فضل و بزرگوارى (و جود و كرم بى‌منت)

(22) خدايا تو اين پيغمبر (گراميت) را در مقابل تبليغ رسالتهايت و اداى حق ادله و آيات و احكامت بهتر از هر يك از ملائكه مقرب و پيمبران مرسل برگزيده‌ات پاداش عطا فرما و درود و رحمت و بركات خدا بر محمد و آل او باد كه همه از نيكويان و پاكان عالمند.