دعای 37 ( دعا در اعتراف به ناتوانی از شکر ) ترجمه محیی الدين مهدی الهی قمشه ای

(1) اى خداى بزرگ هيچ كس شكر و سپاست را به حد كمال به جا نيارد (و احدى حق شكرت را با همه كوشش نتواند) چرا كه بر هر شكرى كه كند آن شكر هم نعمت و احسان تست و شكرى ديگر بر او لازم آيد (زيرا توفيق يافتن بنده بر شكر خدا به لطف و احسان الهى است و بر آن احسان هم شكرى لازم است يا به واسطه آنكه شكر بنده از نعمت خداوند چون موجب رفعت مقام عبد است و ازدياد نعمت حق پس آن شكر باز نعمتى است از نعم الهى و بر آن شكرى لازم است)

(2) و هر كس هر قدر هم سعى و كوشش در راه اطاعتت كند باز در انجام وظيفه طاعتت تقصير كرده و حق طاعتت را به جا نياورده و فضل و كرمت را سپاسگزارى بسزا نكرده است‌

(3) پس (اى خداى بزرگ) شكرگزارترين بندگانت و ساعى‌ترين خلق در عبادت و بندگيت باز از اداى حق شكرت عاجز و در انجام وظائف مقصر است‌

(4) اى خدا هيچكس نيست كه مغفرت و آمرزشت بر او به استحقاق واجب و لازم شود و احدى نيست كه رضا و خشنوديت را به عمل خود مستوجب گردد

(5) پس هر كس را بخشيدى و آمرزيدى به صرف كرم و احسان تست و هر كه را از او راضى و خشنود شدى آن هم به فضل و عطاى تست‌

(6) (اى خدا) ما اندك شكرى كه (در مقابل نعم بى‌شمارت) به جاى آريم باز جزا و پاداش مى‌دهى و اندك طاعتى كه (از وظايف بندگى است) انجام دهيم ثواب عطا مى‌كنى تا به حدى كه گويا شكر و طاعت بندگانت را بر خود ثواب و پاداش لازم و واجب فرموده‌اى و يا بندگانت بر آن شكر و طاعت بدون توفيق تو خود قدرت و تمكن داشته‌اند

(7) (در صورتى كه بى‌توفيق تو ابدا قادر بر شكر و طاعتت نيستند) و همان اندك شكر و طاعت هم به قدرت و توانائى (و احسان و توفيق) تو بوده‌ پيش از آنكه آن طاعت به جاى آرند تو (طاعت) و ثواب آن را به كرمت مقدر و مقرر فرموده‌اى پيش از آنكه به طاعتت قيام كنند و البته چنين است (كه توفيق طاعت و اعطاى سعادت بر آن بسيار پيش از زمان طاعت و شكر آنها بوده زيرا سنت (ازلى و ذاتى تو فضل و كرم است و عادت هميشگى و ابدى تو جود و احسان است و طريقه نيكوى تو عفو و بخشش است)

(8) بارى اى خداى من تمام خلائق مقر و معترفند كه هر كس را تو عقاب كنى محققا به او ظلم و بيداد نكرده‌اى (بلكه خود مستوجب آن عقاب بوده) و به هر كس عافيت و سلامت بخشى همه خلق گواهند كه تو به او فضل و كرم فرموده‌اى (نه آنكه خود استحقاق داشته) و تمام بندگان در حق خود در انجام وظيفه شكر و طاعت شكرى كه تو مستوجب آنى همه به تقصير معترفند (كه مقصر و قاصر و عاجز و ناتوانند از اداء وظيفه‌ى بندگى و شكرگزارى)

(9) پس اگر بندگان را از راه طاعتت شيطان به خدعه و فريب دور نمى‌كرد هيچ كس از طريق طاعتت (كه عين سعادتست) به راه عصيان نمى‌رفت و اگر ديو رجيم باطل را در نظرشان به صورت حق جلوه‌گر نمى‌ساخت احدى از راه تو گمراه نمى‌شد (و هرگز از راه سعادت به راه شقاوت و ضلالت نمى‌شتافت)

(10) اى پروردگار عالم تو پاك و منزهى (و از هر عيب و نقص مبرائى) چقدر بر همه عالم لطف و كرمت نسبت به اهل طاعت و معصيت روشن و آشكار است مطيعان را پاداش مى‌دهى بر عملى كه خود بر آنها قدرت و شوق و موفقيت عطا كردى) و اگر الهام و اشتياق و نيرو بر طاعت را تو در آنها ايجاد نمى‌كردى هرگز به طاعتت موفق نمى‌شدند) و اهل عصيان را هم مهلت دادى به حلم و بردبارى در صورتى كه مالك (و ذيحق و قادر) بر تعجيل عقوبتشان بودى عقابشان را (از كرم) به تاخير انداختى (تا پشيمان شوند و به درگاه كرمت باز آيند و عفوشان فرمائى)

(11) پس اى خدا تو بر هر يك از اهل طاعت و عصيان آنچه را لازم و واجب نبود (و حقى هيچ نداشتند) به آنها عطا فرمودى و با هر دو طايفه با فضل و كرم (نه به عدل و صرف) رفتار كردى چون به هر يك چيزى كه استحقاق نداشت كرم فرمودى‌

(12) و اگر مى‌خواستى عدالت كنى اما اهل طاعت بر عملشان با آنكه به الهام و شوق و نيروى تو موفق شدند اجرى مستحق نمى‌شدند و از نعمت ثوابت ذيحق نبودند اما اهل عصيان با اول معصيتى كه مرتكب مى‌شدند مستحق هلاكت و عذاب بودند ليكن تو (اهل طاعت را) پاداش عملى كه در مدت كوتاه فانى (چند روزه دنيا) به جاى آورند اجر و پاداش طولانى فناناپذير (بهشت ابد) عطا كردى (و بر عمل موقت ناچيزى نعمت جاويد جنت و اجر باقى آخرت بخشيدى)

(13) و هنوز عوض رزقى كه به آنها دادى و آنها به رزق تو بر طاعتت قدرت يافتند بازخواست نكردى باز بر اسباب و آلاتى كه بر آنها در راه طاعتت مهيا كردى تا آن طاعت وسيله‌ى آمرزش آنها شود بر آنها به مناقشه (و محاسبه نپرداختى) (و با آنها سخت‌گيرى در حساب كارشان نفرمودى و) بار سنگين مناقشه تحميلشان نكردى و اگر به مناقشه (از نعمتهائى كه براى طاعتت به آنها دادى) مواخذه مى‌كردى تمام رنج و زحماتشان در راه طاعتت و جميع سعى و كوشش آنها در مقابل كوچكترين نعمت و احسانت هيچ بود (البته عمل و سعى بنده در مقابل نعم بى‌حد و حصر الهى چه قابليت دارد كه موازنه شود يا در حساب آيد) و هنوز بنده مطيع هم در گرو ساير نعمتهائى كه به او براى ابقاء حيواتش عطا كرده‌اى ماخوذ خواهد ماند در اين صورت كى و كجا كمترين اجرى از تو به استحقاق طلبكار بود هرگز و ابدا چيزى مستحق نبود.

(14) پروردگارا باز اين حال اهل طاعت و عبادت بود (كه هر ثواب و اجر و هر نعمت به آنها دادى صرف لطف و كرم و احسان بود) اما با اهل عصيان هم كه مخالفت امر و نهيت كردند (با آنها هم كرم كردى و) تعجيل در عقاب و انتقامشان نفرمودى تا آنكه حال نافرمانى و عصيانشان را بدل به توبه و انابه كنند تا به روى به عفو و كرم ببخشى و از او درگذرى و البته آن بنده عاصى (كه با امر و نهيت مخالفت ورزيده) در اولين مرتبه كه به معصيت اهتمام مى‌كرد بر تمام عقاب و انتقامى كه براى همه‌ى خلق مهيا كردى بدون مهلت مستحق و سزاوار بود

(15) پس تو آنچه را مهلتش دادى و به تاخير افكندى از عقاب سخت و قهر و سطوت و انتقام سريع همه را از كرم خود بر او بخشيدى و از او راضى شدى بدون استحقاق او بر تو.

(16) بارى (اى خداى مهربان) از تو كريمتر در عالم كيست (كه همه كارت عنايت و لطف و كرم با اهل طاعت و معصيت است) و از آن كس شقى‌تر كيست كه با چنين خداى كريمى راه مخالفت و طريق شقاوت پيموده است ابدا از او شقى‌تر در عالم نخواهد بود (زيرا آنكه با همه لطف و كرم و احسان بى‌انتهاى خداى خود باز راه شقاوت پيش گرفت ذات و سرشتش لايق سعادت نبود و چنين كس شقى‌ترين خلق است.) بارى اى خداى (بزرگ) تو پاك و منزهى و متعالى‌تر از آنكه جز به كرم و احسان (و لطف و جود و بخشش) تو را به وصفى توصيف توان كرد و بزرگوارتر از اينكه جز از عدل تو كسى بترسد (يعنى بندگان بايد از عدل و داد تو نسبت به اعمالشان از تو بترسند زيرا قهر و انتقام و عذاب سخت كه بر اعمال بدشان كنى به عدل مى‌كنى و هرگز تو خداى مهربان ذره‌اى به خلق ظلم نخواهى كرد بلكه خلق به كردار زشت بر خود ظلم و ستم مى‌كنند و مستحق عقاب و عذاب مى‌گردند و با همه عفو و مغفرت و لطف و احسانت باز به كفر و عناد و لجاج خود راه شقاوت پويند و از لطف و رحمتت خود را محروم سازند پس معصيتكاران از عدل تو و از گناه و عصيان خود بايد بترسند و ايمنى از عذاب تو طلبند) و گرنه تو را بر اهل عصيان مثقال ذره‌اى جور نخواهد بود و اهل طاعت كه به راه رضاى تو رفتند هم نبايد تصور كنند كه تو هرگز اجرشان را فراموش خواهى كرد. بارى اى خداى مهربان بر محمد و آل پاكش درود فرست و به من هم آنچه آرزومندم عطا فرما و هم (از لطف و كرم) هدايتت را بر من بيفزا كه آن هدايت مرا به هر عمل خير موفق مى‌سازد اى خدا همانا تنها توئى كه عطايت بى‌حساب و كرمت بى‌انتهاست.