1- ضريع؛ غذای اهل جهنم

اما غذای آن كسانی كه از آبادی به خرابی می روند، در كدام آيه بيان شده است؟

در اين آيه:

«لَيْسَ لَهُمْ طَعامٌ إِلَّا مِنْ ضَرِيعٍ» «1»

كلمه «طعام» يعنی خوراكی. طعام لغتی عربی است كه در فارسی نيز وارد شده است. اطعامِ طعام، يعنی خوراكی دادن به گرسنه. «2» اين «ضريع» كه خوراك آنها است، چيست؟ گياه خشك بدمزه سختی است كه در كويرهای عربی روئيده می شود. عرب های شترچران كه در كوير بودند، با اين گياه آشنايی داشتند، و خدا می خواهد نمونه طعام روز قيامت افراد دست خالی را بگويد تا آنها خوب بفهمند.

يكی از حيواناتی كه آرواره اش خيلی قوی است، شتر است. اما شتر اگر كمی از اين گياه را بخورد، تمام لثه اش خون آلود می شود. جويدنش خيلی مشكل است.

اين گياه در قيامت، فقط در زمين جهنم در می آيد. معلوم می شود كه نسوز است.

مگر می شود گياه در آتش بيفتد و نسوزد؟ چرا نمی شود؟ مگر اينجا پنبه نسوز، آجر نسوز نساختند؟ اين ها اين طعام را نمی خورند، ولی قرآن مجيد می گويد: به خوردشان می دهند، چون آزاد نيستند كه نخورند و خوردنش اجباری است، چرا؟

برای اين كه اين ها در دنيا برای هر گناهی- يا لفظاً يا عملًا- به خدا گفتند: دلم می خواهد انجام دهم. در مقابل اين دل بخواهی ها، روز قيامت اين لقمه را به خوردشان می دهند و ديگر نمی توانند به خدا بگويند: نمی خواهيم. خدا می گفت:

نماز بخوان! روزه بگير! گناه نكن، گفتی: دلم نمی خواهد. اين نمی خواهم ها را در نيا

______________________________
(1)- غاشيه (88): 6؛ «برای آنان طعامی جز خار خشك و زهرآگين وجود ندارد.»

(2)- تفسيرقمی: 2/ 418؛ «سورة الغاشية: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ هَلْ أَتاكَ، حَدِيثُ الْغاشِيَةِ يعني قد أتاك يا محمد، حديث القيامة و معنی الغاشية أي تغشی الناس وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ خاشِعَةٌ عامِلَةٌ ناصِبَةٌ و هم الذين خالفوا دين الله و صلوا وصاموا و نصبوا لأمير المؤمنين عليه السلام و هو قوله «عامِلَةٌ ناصِبَةٌ» عملوا و نصبوا فلا يقبل منهم شي ء من أفعالهم تَصْلی وجوههم ناراً حامِيَةً تُسْقی مِنْ عَيْنٍ آنِيَةٍ قال لها أنين من شدة حرها لَيْسَ لَهُمْ طَعامٌ إِلَّا مِنْ ضَرِيعٍ قال عرق أهل النار و ما يخرج من فروج الزواني لايُسْمِنُ وَ لايُغْنِي مِنْ جُوعٍ ثم ذكر أتباع أمير المؤمنين ع فقال وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ ناعِمَةٌ لِسَعْيِها راضِيَةٌ ترضی بماسعوا فيه فِي جَنَّةٍ عالِيَةٍ لا تَسْمَعُ فِيها لاغِيَةً قال الهزل و الكذب.»