مرگ و فرصت ها، ص: 386

بنمايانيم، بگوييم و افتخار كنيم.

اما وجود مبارك امام صادق عليه السلام به يكی از شاگردان خود ياد دادند كه چگونه اين طبيعت فخرفروشی را به طرف پروردگار جهت بدهد. مضمون بيان حضرت اين است كه: ايرادی ندارد خود را بنمايانيد و اين نماياندن را دوست داشته باشيد، اما به يك نفر بنمايانيد و توجه يك نفر را جلب كنيد كه او از همه برتر و بزرگتر است و آن هم خدای متعال است. «1» اهل نماز در نمازهای يوميه می گويند: «الله اكبر» يعنی «اكبر من كلّ شی ء» چيزی كه در قديم می گفتند: «چون كه صد آمد، نود هم پيش ماست» «2» چرا عمل خود را به نود نفر می نمايانيم؟ به كسی بنمايانيم كه گويا به «كلّ شی ء» نمايانده ايم. خدا نيز مخفی نمی كند، هر چند عمل پاك اهل تقوا در پنهان انجام گرفته باشد، اما چون به خدا نمايانده است، خدا نيز اگر مصلحت او باشد، آن را برملا می كند.

روايتی در حكمت خدا

كتاب «خصال» شيخ صدوق، يك دوره معارف الهی، مسائل تربيتی، خانوادگی، معاشرتی، قيامتی، دينی و دنيايی را جمع آوری كرده است. در باب «خصال پنج گانه» روايتی را از حضرت رضا عليه السلام نقل می كند كه البته روايت مفصل است، اما مختصرش اين است كه حضرت می فرمايد:

شبی يكی از انبيای الهی در خواب به او امر كردند: فردا كه از خانه بيرون رفتی، به اولين چيزی كه برخوردی، آن را بخور، به دومين چيزی كه برخوردی پنهانش كن و خاك روی آن بريز، به سومين چيزی كه برخوردی آن را پناه بده، به چهارمين چيزی كه برخوردی، نااميدش نكن و به پنجمين چيزی كه برخوردی، از آن فرار كن.

آن پيغمبر از خواب بيدار می شود، به بيابان می رود، به اولين چيزی كه برمی خورد، كوه سياه بسيار بزرگی را می بيند كه اين اولی را خدا گفته بود: بخور.

______________________________
(1)- إرشاد القلوب: 1/ 187، الباب الثاني و الخمسون في أحاديث منتخبة؛ «رُویَ عن الصّادقِ عليه السلام أنَّهُ قالَ لِبَعضِ تَلامِذَتِهِ: أیَّ شَي ءٍ تَعَلَّمتَ مِنّی؟ قالَ لَهُ: يا مَولایَ ثَمانِ مَسائلَ. قالَ لَهُ عليه السلام: قُصَّها عَلَیَّ لِأعرِفَها قالَ: الاولی: رَأيتُ كُلَّ مَحبوبٍ يُفارِقُ عِندَ المَوتِ حَبيبَهُ، فصَرَفتُ هِمَّتی إلی ما لا يُفارِقُنی بَل يونِسُنی فی وَحدَتی وهُوَ فِعلُ الخَيرِ، فقالَ: أحسَنتَ واللّه.

الثّانِيَةُ قال: رَأيتُ قَوما يَفخَرونَ بِالحَسَبِ وآخَرينَ بِالمالِ والوَلَدِ وإذا ذلكَ لا فَخرَ، ورَأيتُ الفَخرَ العَظيمَ فی قَولِهِ تَعالي: «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ » فَاجتَهَدتُ أن أكونَ عِندَهُ كَريما، قالَ أحسَنتَ وَاللّه ...»

(2)- اين مصرع دوم از شعر مولوی است كه اين چنين است: