فارسی
جمعه 10 فروردين 1403 - الجمعة 18 رمضان 1445
قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه

مرگ و فرصت ها، ص: 357

الحمدلله رب العالمين و صلّی الله علی جميع الانبياء والمرسلين

و صلّ علی محمد و آله الطاهرين.

مال حلال و ثروت پاك، يعنی مالی كه از طريق مشروع به دست می آيد، فرصت زيبا و پرمنفعت الهی است. اما اگر صاحب مال بخيل باشد، تمام راه های غنيمت دانستن اين فرصت به روی او بسته خواهد شد.

رسول خدا صلی الله عليه و آله جمله ای بر اساس يكی از آيات سوره مباركه آل عمران و سوره مباركه توبه دارد. «1» علت بيان اين جمله نيز اين بود كه حضرت در طواف مكه بودند و در حالی كه دور خانه خدا می گشتند، ديدند كه شخصی دو دستش را به ديوار بيت گذاشته و دارد دعا می كند. در حال دعا خدا را قسم به كعبه می دهد.

حضرت روی شانه اش دست زدند، او برگشت، ديد پيغمبر اكرم صلی الله عليه و آله است، حضرت فرمودند: خدا را به قسمی بالاتر از كعبه قسم بده. گفت: قسم بالاتر كدام است؟ فرمودند: اگر مؤمن هستی، خدا را به خودت قسم بده؛

«انّ المؤمن اعظم حرمة من الكعبة» «2»

احترام مؤمن نزد خدا بيشتر از كعبه است. «3»

كعبه يك سنگ نشانی است كه ره گم نشود

حاجی! احرام دگر بند، ببين يار كجاست! «4»

عرض كرد: يا رسول اللّه! من اگر چه مؤمن باشم، اما عيبی در من است. حضرت فرمودند: عيب تو چيست؟ گفت: بخيل هستم.

اين داستان را مرحوم ملا مهدی نراقی، پدر ملا احمد، در كتاب بسيار پرقيمت «جامع السعادات» نقل می كنند كه تا گفت: من بخيل هستم، پيغمبر برای دور شدن از او سرعت گرفت و اين جمله را فرمود:

«اليك عنی! لاتحرقنی بنارك» «1»

دور شو از من! مرا به آتش (بخلت) نسوزان. بخل در هر كجا باشد، آلوده به اين بيماری، در آتش جهنم است.

اگر اين رذيله در قلب انسان نباشد، خيلی راحت می تواند از فرصت مال و ثروت به نفع دنيا و آخرت خود استفاده كند. غنيمت دانستن مال به چه صورت است؟

چند آيه قرآن كه خداوند راه غنيمت دانستن اين فرصت را نشان داده است را عنايت كنيد.

موارد وجوب اعطای مال در راه خدا

طبق آيات قرآن گاهی اين غنيمت دانستن واجب است، يعنی فرصتی كه به افراد داده اند، واجب است كه از آن بهره برداری كنند و آن را غنيمت بدانند.

اين آيه كه در سوره انفال است را توجه كنيد:

«وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبی وَ الْيَتامی وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ» «2»

آيه می گويد: از هر چه كه سود گرفتيد؛ معدن، طلا، نفت، گاز، سنگ های قيمتی، عقيق، فيروزه، كسب، تجارت، اجاره، «شَيْ ءٍ»* شامل همه چيز می شود، از هر چه سود برداشت كرديد؛ «غَنِمْتُمْ»، اگر يك سال گذشت و از اين برداشت استفاده

______________________________
(1)- اشاره به آيات: آل عمران (3): 180؛ «و كسانی كه خدا به آنچه از فضلش به آنان داده بخل می ورزند، گمان نكنند كه آن بخل به سود آنان است، بلكه آن بخل به زيانشان خواهد بود. به زودی آنچه به آن بخل ورزيدند در روز قيامت طوق گردنشان می شود. و ميراث آسمان ها و زمين فقط در سيطره مالكيّت خداست، و خدا به آنچه انجام می دهيد، آگاه است.»

توبه (9): 75- 76؛ «از منافقان كسانی هستند كه با خدا پيمان بستند، چنانچه خدا از فضل و احسانش به ما عطا كند، يقيناً صدقه خواهيم داد و از شايستگان خواهيم شد.* هنگامی كه خدا از فضل و احسانش به آنان عطا كرد نسبت به [هزينه كردن ] آن [در راه خدا] بخل ورزيدند و اعراض كنان [از پيمانشان ] روی گرداندند.»

(2)- بحار الأنوار: 7/ 323، باب 16، حديث 16.

(3)- بحار الأنوار: 64/ 71 (الاخبار)، حديث 39؛ «رُوِيَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله عليه و آله نَظَرَ إِلَی الْكَعْبَةِ فَقَالَ مَرْحَباً بِالْبَيْتِ مَا أَعْظَمَكَ وَ أَعْظَمَ حُرْمَتَكَ عَلَی اللَّهِ وَ اللَّهِ لَلْمُؤْمِنُ أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنْكَ لِأَنَّ اللَّهَ حَرَّمَ مِنْكَ وَاحِدَةً وَ مِنَ الْمُؤْمِنِ ثَلَاثَةً مَالَهُ وَ دَمَهُ وَ أَنْ يُظَنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوْءِ.»

الدر المنثور: 6/ 92؛ «ابن عمر قال رأيت النبي صلی الله عليه و آله يطوف بالكعبة ويقول ما أطيبك وأطيب ريحك ما أعظمك وأعظم حرمتك والذي نفس محمد بيده لحرمة المؤمن أعظم عند الله حرمة منك ماله ودمه وان يظن به الا خيرا.»

(4)- ناصر الدين شاه.







گزارش خطا  

^