حلال و حرام مالی، ص: 446

«الصورة صورة انسان و القلب قلب حيوان» «1» ظاهر آنها، ظاهر جنس دوپا و انسان است، اما باطن آنها، باطن انسان نيست، بلكه باطن حيوان است. قرآن كريم در آيات متعدّدی اين حقيقت را بيان می كند:

«إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ» «2»

«لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ» «3»

از نواحی بسيار مهم وجود انسان، ناحيه نفس و باطنی كه پروردگار عالم در قرآن مجيد و ائمه معصومين در روايات، در ارتباط با نفس، مطالب و مسائل بسيار مهمی را مطرح كرده اند.

نتيجه حرف قرآن مجيد اين است كه اگر انسان در باطن بيدار نباشد و باطن را رها كرده، مواظب باطن نباشد و در مقام تغذيه سالم باطن با غذاهای سالمی كه در قرآن و روايات بيان شده است برنيايد نفس گرفتار حالات خطرناكی خواهد شد.

آياتی در باب تسويل نفس

در اين زمينه سه آيه از قرآن را ذكر می كنم كه دو آيه اش در سوره مباركه يوسف

______________________________
(1)- نهج البلاغه: خطبه 86.

(2)- انفال (8): 22؛ «قطعاً بدترين جُنبندگان نزد خدا، كرانِ [از شنيدن حق ] و لالانِ [از گفتن حق ] هستند كه [كلام حق را] نمی انديشند!»

(3)- اعراف (7): 179؛ « [زيرا] آنان را دل هايی است كه به وسيله آن [معارف الهی را] در نمی يابند، و چشمانی است كه توسط آن [حقايق و نشانه های حق را] نمی بينند، و گوش هايی است كه به وسيله آن [سخن خدا و پيامبران را] نمی شنوند، آنان مانند چهارپايانند.»