پرسشها و پاسخها، ص: 492

سؤال 27:

مراد از عذاب های مادّی و معنوی يا جسمانی و روحانی در جهنّم چيست؟

از آن جا كه معاد هم جنبه جسمانی دارد و هم جنبه روحانی و اعمال انسان هم در اين جهان هم اعمال قلبی و روحی است و هم اعمال مادّی و جسمی، از اين جهت هر كدام مجازات و پاداش مناسب خود می طلبد بنابراين پاداش ها و مجازات های اخروی به دو نوع است؛ جسمی و روحی.

مجازات های جسمانی دوزخيان:

1- شدّت فوق العاده عذاب های دوزخيان.

عذاب الهی در آن روز به قدری هولناك است كه مجرم حاضر می شود تمام سرمايه های خود و همه عزيزانش بلكه تمام مردم جهان را برای نجات خودش فدا كند امّا چه سود كه هيچ يك از اين ها از او پذيرفته نمی شود و او گرفتار اعمال خويش و عواقب دردناك آن است «1».

______________________________
(1) «يُبَصَّرُونَهُمْ يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِي مِنْ عَذَابِ يَوْمِئذٍ بِبَنِيهِ* وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِيهِ* وَفَصِيلَتِهِ الَّتِي تُؤْويه* وَمَن فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ثُمَّ يُنجِيهِ» معارج (70): 11- 14؛ «» فجر (89): 25- 26؛ «فَيَوْمَئِذٍ لَايُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ* وَلَا يُوثِقُ وَثَاقَهُ أَحَدٌ» غاشيه (88): 24؛ «انطَلِقُوا إِلَی ظِلٍّ ذِي ثَلَاثِ شُعَبٍ* لَا ظَلِيلٍ وَلَا يُغْنِي مِنَ اللَّهَبِ* إِنَّهَا تَرْمِي بِشَرَرٍ كَالْقَصْرِ* كَأَنَّهُ جِمَالَةٌ صُفْرٌ» مرسلات (77): 30- 33؛ «وَيَتَجَنَّبُهَا الْأَشْقَی * الَّذِي يَصْلَی النَّارَ الْكُبْرَی * ثُمَّ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَی » اعلی (87): 11- 13؛ بحار الانوار: 8/ 288، باب 24.