پرسشها و پاسخها، ص: 417

سؤال 2:

معاد جسمانی يعنی چه؟

در مورد معاد جسمانی و حقيقت آن گفته های متفاوتی وجود دارد.

مشهورترين نظريّه، نظريّه متكلّمان اسلامی است كه می گويند:

خداوند اجزای پراكنده بدن ها را جمع كرده و از آن بدنی مانند بدن نخستين می آفريند و نفس را به آن بازمی گرداند. در اين صورت اين بدن هر چند غير از بدن نخست نخواهد بود ولی همين مقدار در تأييد معاد جسمانی كافی است و هرگز لازم نيست كه همان بدنِ نخست باز گردد؛ زيرا عينيّت با آفرينش مجدّد قابل جمع نيست فقط چيزی كه می تواند درباره بدن دوّم درست باشد؛ عنوان همانند بودن است.

در آيات قرآنی به چنين همانندی اشاره شده است كه می فرمايد:

«أَ وَ لَيْسَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِقادِرٍ عَلی أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ» «1».

آيا كسی كه آسمان ها و زمين را آفريده است، قدرت ندارد كه پس از مرگشان همانند آنان را بيافريند؟

بنابراين معاد با بدنی خواهد بود كه از نظر مادّه همان بدن نخستين است كه صورت خود را از دست داده بود و بار ديگر صورت نخست را با آفرينش مجدّد بازيافت. به خاطر همين اصل است كه انسانی كه از

______________________________
(1) يس (36): 81.