پرسشها و پاسخها، ص: 39

سؤال 2:

آيا ما در صفات با خدا تشابه داريم؟

هيچ تشابهی در صفات بين ما و خدا وجود ندارد، قياس كردن صفات خدا به صفات مخلوقات گوناگون اين جهان صد در صد اشتباه و گمراهی است. ذاتی كه از هر جهت نامتناهی و نامحدود است با ذاتی كه از تمام جهات محدود و متناهی است ابداً قابل مقايسه نخواهد بود. بنابراين مهم ترين مسأله در راه معرفت به «صفات خدا» اين است كه بدانيم آن ذات مقدّس با هيچ چيز شباهت ندارد. حضرت عبدالعظيم حسنی عليه السلام وقتی خدمت امام هادی عليه السلام رسيد عرضه داشت:

«من معتقدم كه خدا يكی است و ذات مقدّس او به هيچ چيز شباهت ندارد، آن طور عقيده ای كه او را از دو حدّ «ابطال و تشبيه» خارج كند» «1».

خروج از حدّ «ابطال» يعنی از روی آثار و مخلوقات پی به ذات مقدّس او می برم و عقل خود را برای شناسايی او به كار می اندازم، و خروج از حدّ «تشبيه» يعنی ذات پاك خدا منزّه است از اين كه شبيه به موجودات ديگر باشد يعنی او خارج از حدّ تصوّر و تشبيه است.

البتّه درك اين حقيقت از نظر علمی و به صورت كلّی چندان دشوار نيست ولی از نظر عملی چه بسيار می شود كه هنگام مطالعه در جزئيات

______________________________
(1) توحيد شيخ صدوق: 81، حديث 37.