پرسشها و پاسخها، ص: 139

سؤال 11:

آيا روايت نبیّ اكرم صلی الله عليه و آله كه فرمودند: «السَّعيدُ مَن سَعِدَ فی بَطنِ امِّهِ والشَّقیُّ مَن شَقِیَ فی بَطْنِ امِّه» دلالت بر مجبور بودن انسان در اعمالش نمی كند؟

همين سؤال و امثال آن در زمان پيامبر اكرم و ائمّه عليهم السلام نيز مطرح شده شخصی از امام كاظم عليه السلام درباره معنای اين حديث شريف سؤال كرد حضرت فرمودند:

«الشقیُّ مَنْ عَلِمَ اللَّهُ وَهُوَ فی بَطْنِ أُمِّهِ أنَّهُ سَيَعْمَلُ أعمالَ الْأَشْقياءِ وَالسَّعيدُ مَنْ عَلِمَ اللَّهُ وَهُوَ فی بَطْنِ أُمِّهِ أَنَّهُ سَيَعْمَلُ أعمالَ السُّعَداءِ»

. «كسی كه بدبخت است در همان هنگامی كه در شكم مادرش هست، خداوند می داند او در آينده كارها و اعمال شقاوتمندان را خواهد كرد و كسی كه خوشبخت باشد در همان شكم مادرش خداوند می داند كه او در آينده اعمال و رفتار سعادتمندان را انجام خواهد داد» «1».

با اين كه می تواند مانند صالحان راه خير و سعادت را طی كند با سوء اختيار راه شرّ و شقاوت را برمی گزيند، بنابراين با دقّت كردن در رواياتی كه در اين زمينه وارد شده و آيات قرآن به دست می آيد كه سعادت و شقاوت ذاتی نيستند به اين معنی كه انسان در تحصيل آن ها نقشی نداشته باشد بلكه اكتسابی بودن آن ها بر اساس اختيار و اراده انسان ثابت

______________________________
(1) التوحيد، شيخ صدوق: 356، باب 58، حديث 3.