بسم الله الرحمن الرحيم
اللهم صل على محمد و آله كافضل ما صليت على احد من خلقك قبله، و انت مصل على احد بعده.
حضرت على بن الحسين عليهماالسلام در اين قطعه از دعاى شريف «مكارم الاخلاق» به پيشگاه خداوند عرض مى كند: بار الها! درود فرست بر محمد و آلش همانند بهترين و برترين درودى كه فرستاده اي به يكى از بندگانت قبل از آن حضرت و درود خواهى فرستاد بر كسى بعد از آن حضرت.
به خواست خداوند توانا، اين قسمت از دعا موضوع بحث و سخنرانى امروز است.
در آغاز لازم است معناى «صلوه» از نظر لغت روشن گردد تا معناى كلام امام (ع ) براى شنوندگان محترم تبيين شود. ابن اثير مى گويد:
قد تكرر فيه ذكر الصلوه و الصلوات و هى العباده المخصوصه و اصلها فى اللغه الدعاء فسميت ببعض اجزائها و قيل ان اصلها فى اللغه التعظيم و سميت العباده المخصوصه صلوه لما فيها من تعظيم الرب
تعالى.
مكرر كلمه ى «صلوه» و «صلوات» در قرآن كريم آمده و آن در شرع مقدس نام عبادتى است مخصوص. اصل «صلوه» در لغت به معناى دعاست و چون نماز، حاوى دعاست، مجموع اين عبادت به نام جزئى از آن خوانده شده است. بعضى گفته اند اصل «صلوه» در لغت به معناى تعظيم است و اين عبادت از آن جهت «صلوه» ناميده شده كه تعظيم حضرت بارى تعالى را در بردارد.
در بعضى از آيات و روايات، كلمه ى «صلوه» به كار رفته و «دعاء» كه معناى لغوى آن است، اراده شده:
خذ من اموالهم صدقه تطهرهم و تزكيهم بها و صل عليهم ان صلوتك سكن لهم و الله سميع عليم.
اي رسول معظم! از مال مسلمانان زكوه دريافت كن تا بدين وسيله نفوسشان را از دلبستگى و اسارت مال پاك و پاكيزه نمايى و درباره ى آنان به خير و بركت دعا كن كه دعاى تو موجب آرامش ضمير و تسكين خاطر آنان است و خداوند شنوا و داناست.
عن النبى صلى الله عليه و آله قال: اذا دعى احدكم الى طعام فليجب و ان كان صائما فليصل.
رسول اكرم (ص) فرمود: وقتى يكى از شما دعوت شد به طعامى، اجابت نمايد و اگر روزه دار بود، براى اهل منزل دعا كند.
قرآن شريف راجع به رسول اكرم (ص) در يك آيه از صلوه خداوند و صلوه ملائكه و صلوه مومنين در كنار هم نام برده و فرموده است:
ان الله و ملائكته يصلون على النبى، يا ايها الذين آمنوا صلوا عليه و سلموا تسليما.
خداوند و فرشتگان او بر نبى اكرم (ص) درود مى فرستند، اي كسانى كه ايمان آورده ايد! شماها نيز بر آن حضرت درود بفرستيد و سلام نماييد.
در بعضى از روايات، معناى «صلوه خداوند، صلوه ملائكه، و صلوه مومنين» توضيح داده شده است.
عن ابن ابيحمزه عن ابيه قال: سالت اباعبدالله عليه السلام عن قول الله عز و جل: «ان الله و ملائكته يصلون على النبى، يا ايها الذين آمنوا صلوا عليه و سلموا تسليما». فقال: الصلوه من الله عز و جل «رحمه» و من الملائكه «تزكيه» و من الناس «دعاء». و اما قوله عز و جل: «و سلموا تسليما» فانه يعنى التسليم له فيما ورد عنه.
ابن ابى حمزه از پدرش نقل نموده كه از امام صادق (ع) معناى آيه ى مذكور را سئوال نمودم. فرمود: صلوه خداوند بر پيمبر «رحمت» است و صلوه فرشتگان «تزكيه نبى اكرم» است و صلوه مومنين «دعا بر آن حضرت» است، و اما جمله ى «و سلموا تسليما» به معناى تسليم بودن در مقابل پيشواى اسلام نسبت به آنچه از آن حضرت رسيده، است.
عن ابن المغيره قال: قلت لابى الحسن عليه السلام ما معنى «صلوه الله و صلوه ملائكته و صلوه المومنين»؟ قال: «صلوه الله» رحمه من الله، و «صلوه ملائكته» تزكيه منهم له، و «صلوه المومنين» دعاء منهم له.
ابن مغيره مى گويد: به حضرت موسى الكاظم (ع) عرض كردم: معناى صلوه خداوند و صلوه فرشتگان و صلوه مومنين چيست؟ فرمود:
«صلوه خداوند» رحمت است، و «صلوه فرشتگان» تنزيهى است از آنان نسبت به آن حضرت، و «صلوه مومنين» دعاى آنهاست درباره ى پيمبر گرامى (ص).
حضرت على بن موسى الرضا عليهماالسلام در مجلس مامون حاضر بود و جماعتى از علماى عراق و خراسان نيز حضور داشتند. مامون متوجه علماى مجلس شد و از آنان سئوال كرد درباره ى اين آيه:
ثم اورثنا الكتاب الذين اصطفينا من عبادنا.
مراد خداوند از گزيدگانى كه در اين آيه فرموده، كيان اند؟ علماى محضر گفتند: مراد بارى تعالى تمام امت اسلام است. مامون از امام رضا (ع) سئوال كرد. حضرت فرمود: من گفته ى اينان را نمى گويم، اراده ى خداوند در اين آيه «عترت طاهره» است، و سپس توضيح داد. آنگاه در مجلس، بحث عترت و آل طرح شد و امام ( ع) با ذكر آياتى متعدد، مبسوطا در اين باره توضيح داد كه بيانات امام (ع) در صفحات متعدد كتاب ذكر شده است. حضرت در خلال بيانات خود آيه ى:
ان الله و ملائكته يصلون على النبى
را قرائت نمود و از پى آن، حديثى را نقل فرمود:
قالوا يا رسول الله! قد عرفنا التسليم عليك، فكيف الصلوه عليك؟ فقال تقولون: اللهم صل على محمد و آله كما صليت على ابراهيم و على آل ابراهيم، انك حميد مجيد، فهل بينكم، معاشر الناس!، فى هذا خلاف؟ فقالوا: لا. فقال المامون: هذا مما لا خلاف فيه اصلا و عليه اجماع الامه.
جمعى شرفياب محضر حضرت شده، عرض كردند: سلام بر
شما را دانستيم، صلوات بر شما چگونه است؟ فرمود: مى گوييد: بار الها! درود فرست بر محمد و آل محمد همانطور كه درود فرستادى بر ابراهيم و بر آل ابراهيم، چه تو ستايش شده ى با عظمتى. آنگاه حضرت فرمود: آيا بين شما و مردم در چگونگى اين صلوات اختلافى وجود دارد؟ عرض كردند: نه. سپس مامون گفت: اين صلوات از جمله امورى است كه اصلا در آن اختلافى نيست و مجمع عليه امت است.
قال المامون: فهل عندك فى الال شى ء اوضح من هذا فى القرآن؟ فقال ابوالحسن عليه السلام: نعم. اخبرونى عن قول الله عز و جل: «يس، و القرآن الحكيم، انك لمن المرسلين، على صراط مستقيم.- فما عنى بقوله «يس»؟ قالت العلماء: يس، محمد صلى الله عليه و آله و سلم. لم يشك فيه احد. قال ابوالحسن عليه السلام: فان الله عز و جل اعطى محمدا و آل محمد من ذلك فضلا لا يبلغ احد كه وصفه الا من عقله و ذلك ان الله عز و جل لم يسلم على احد الا على الانبياء صلوات الله عليهم. فقال تبارك و تعالى: سلام على نوح فى العالمين، و قال: سلام على ابراهيم، و قال: سلام على موسى و هارون، و لم يقل: سلام على آل نوح، و لم يقل: سلام على آل ابراهيم، و لا قال: سلام على آل موسى و هارون، و قال عز و جل: سلام على آل يس، يعنى: آل محمد صلوات الله عليهم. فقال المامون: لقد علمت ان فى معدن النبوه شرح هذا و بيانه.
مامون به امام (ع) عرض كرد: آيا نزد شما در قرآن راجع به «آل» چيزى واضحتر از آنچه فرموديد وجود دارد؟ حضرت فرمود: بلى. به من بگوييد خداوند از كلمه ى «يس» كه در قرآن شريف آورده، چه
شخصى را قصد نموده است؟ علما گفتند: حضرت محمد صلى الله عليه و آله مقصود است و احدى در آن شك ندارد. امام (ع) فرمود: خداوند از اين كلمه به محمد و آلش فضلى را اعطا فرموده كه احدى به عمق آن اعطا واقف نمى شود، مگر كسى كه تعقل نمايد. سپس توضيح داد كه حضرت بارى تعالى بر كسى سلام ننموده، مگر بر پيمبران، فرموده: سلام بر نوح، سلام بر ابراهيم، سلام بر موسى و هارون، و نفرموده: سلام بر آل نوح، سلام بر آل ابراهيم، سلام بر آل موسى و هارون، ولى فرموده است: «سلام على آل يس» يعنى آل محمد صلوات الله عليهم. مامون گفت: دانستم كه شرح اين نكته و بيان آن در معدن نبوت است.
آن عده از علماى عراق و خراسان كه در مجلس مامون بودند، به اتفاق گفتند: مقصود خداوند از «يس»، حضرت محمد (ص) است و «آل يس» را كه حضرت رضا به «آل محمد» (ص) تفسير نمود، مورد قبولشان واقع شد، و اين شرح در نظر مامون كه خود مرد تحصيلكرده و عالمى بود، بسى مهم تلقى گرديد و آن را بيانى از معدن نبوت خواند. اما پيش از حضرت على بن موسى الرضا، حضرت اميرالمومنين عليهماالسلام اين مطلب را درباره ى «يس» و «آل يس» فرموده بود:
عن على عليه السلام قال: سمى الله تعالى النبى عليه السلام فى القرآن سبعه اسماء: محمد و احمد و طه و يس و المزمل و المدثر و عبدالله.
على (ع) فرمود: خداوند، نبى اكرم را در قرآن شريف به هفت اسم ناميده و آن اسماء را در متن حديث بيان نمود:
عن على عليه السلام فى قوله عز و جل: «سلام على آل يس» قال: يس محمد صلى الله عليه و آله و نحن آل يس.
على (ع) در بيان كلام الهى «سلام على آل يس» فرمود: حضرت محمد (ص)، يس است و ما آل يس.
عن ابن عباس فى قوله عز و جل: «سلام على آل يس» قال: على آل محمد عليهم السلام.
ابن عباس در تفسير آيه ى «سلام على آل يس» گفته است: مراد آل محمد عليهم السلام اند.
در تفاسير خاصه و عامه راجع به معناى «يس» علاوه بر نام حضرت محمد صلى الله عليه و آله، كلمات ديگرى ذكر شده: «يا انسان»، «يا رجل»، و در تفسير تبيان و مجمع البيان آمده:
و قيل معناه: «يا سيد الاولين و الاخرين».
به هر صورت، مقصود از «يس» نبى اكرم (ص) است با هر لغتى كه بگوييم و شاهد روشن آن، كلمات بعد از يس است. خداوند مى فرمايد:
يس. و القرآن الحكيم. انك لمن المرسلين. على صراط مستقيم.
قسم به قرآن كريم، كه تو از رسولان الهى هستى. بر صراط مستقيم.
مخاطب در آيه، پيمبر گرامى اسلام (ص) است و دعوتش بر راه حق و صواب.
عن ابيعبدالله عليه السلام قال: «يس» اسم رسول الله صلى الله عليه و آله و الدليل على ذلك قوله: «انك لمن المرسلين. على صراط
مستقيم.»
امام صادق (ع) فرمود: «يس» اسم پيغمبر اكرم (ص) است و دليل اين سخن در كلام بعد خداوند آمده كه: «تو از جمله ى پيمبران هستى. و به مردم راه واضح و مستقيم را ارائه مى نمايى.»
مامون و عده اي از علما و رجال دولت عباسى در باطن مخالف على بن موسى الرضا (ع) بودند و كوشش داشتند تا از سخنان آن حضرت خرده اي بگيرند و آن را برملا كنند. اما امام (ع) در مجلس مامون با حضور علما، آيه را «آل يس» قرائت نمود و فرمود: مقصود، آل رسول اكرم (ص) است، نه تنها كسى در مجلس اعتراض ننمود، بلكه مامون آن بيان را از معدن نبوت خواند. ولى بعد از آنكه بغضها نسبت به اهل بيت افزايش يافت، قرائت «ال ياسين» شايع شد و قرآنها را «ال ياسين» نوشتند و قرائت «آل ياسين» و معنى واقعيش را ناديده گرفتند و حتى درباره ى آن سخنانى ساختند، از آن جمله زمخشرى گفت:
و من قرا على «آل ياسين» فعلى ان «ياسين» اسم ابى الياس اضيف اليه الال.
كسى كه «آل ياسين» قرائت نموده، بر اين اساس است كه «ياسين» نام پدر الياس است كه بر آن كلمه ى «آل» افزوده شده است.
به آقاى زمخشرى بايد گفت كه ابن عباس خود از مفسرين قرآن و از كسانى است كه بعضى از قراء، قرائت خود را بر وى عرضه نموده و از او روايت كرده اند، «آل ياسين» خوانده و گفته: مقصود، آل محمد (ص) است.
قال ابن عباس: «آل ياسين» آل محمد صلى الله عليه و آله و «ياسين» اسم من اسمائه.
ابن عباس گفته: «آل ياسين» آل محمد (ص) است و «ياسين» يكى از اسماء رسول اكرم (ص) مى باشد.
اينك به اصل بحث كه صلوه حضرت بارى تعالى و ملائكه است، بر مى گرديم. قرآن شريف درباره ى رسول اكرم (ص) فرمود:
ان الله و ملائكته يصلون على النبى.
خداوند به پيمبرش رحمت مى فرستد و فرشتگان او را تنزيه مى كنند.
و درباره ى مومنين فرموده است:
هو الذى يصلى عليكم و ملائكته ليخرجكم من الظلمات الى النور و كان بالمومنين رحيما.
خداوند، اهل ايمان را مخاطب ساخته و فرموده: اوست كه بر شما رحمت مى فرستد و فرشتگانش درباره ى شما دعا مى كنند تا از تيرگيها و ظلمات جهل بيرونتان برند و به محيط نورانى علم و آگاهى منتقلتان نمايند كه خداوند نسبت به اهل ايمان مهربان است.
از اين آيه استفاده مى شود: كسانى كه از ايمان واقعى برخوردارند، همواره مشمول رحمت بارى تعالى و دعاى فرشتگان هستند و بر اثر اين فيض دائم پيوسته بر نورانيتشان افزوده مى شود. درباره ى معرفى بردباران و صلوه و رحمت پروردگار در مورد آنان، فرموده است:
و بشر الصابرين. الذين اذا اصابتهم مصيبه قالوا انا لله و انا اليه راجعون. اولئك عليهم صلوات من ربهم و رحمه و اولئك
هم المهتدون.
صابرين كسانى هستند كه وقتى مصيبتى دامنگيرشان شود، مى گويند: همه ى ما مملوك خداونديم و بازگشت همه ى ما به سوى اوست. صلوات و رحمت بارى تعالى شامل حال آنهاست و اينان گروه هدايت يافتگان اند.
به طورى كه ضمن بحث مذكور افتاد، در بعضى روايات، صلوات خداوند بر رسول اكرم (ص) و بر مومنين به «رحمت» تفسير شده است. اما در آيه ى مربوط به صابرين، صلوات و رحمت با هم آمده و در كنار يكديگر ذكر شده اند.
اولئك عليهم صلوات من ربهم و رحمه.
آيا صلوات و رحمت دو چيزند و مغاير با هم، يا آنكه هر دو يك حقيقت اند با تفاوت در مراتب و درجات، مانند تفاوت نور آفتاب با نور يك لامپ قوى است در نورافكن؟ صلوات رسول اكرم (ص) در يك آيه آمده و آن صلواتى است متناسب با مقام رفيع آن حضرت، و صلوات مومنين در آيه ى ديگر آمده و آن نيز متناسب با درجات و مراتب ايمان آنان است. از اين رو، امام سجاد (ع) در دعاى خود براى حضرت محمد و آلش، افضل صلوات را از پيشگاه الهى درخواست نموده است.
اللهم صل على محمد و آله كافضل ما صليت على احد من خلقك قبله.
بار الها! رحمت فرست بر محمد و آلش، همانند برترين و بالاترين رحمتى كه پيش از آن حضرت به يكى از بندگانت فرستاده اى.
درباره ى مومنين خداوند فرموده:
هو الذى يصلى عليكم و ملائكته.
خداوند است كه بر شما رحمت مى فرستد و همچنين فرشتگانش.
رحمت به مومنين به اعتبار تفاوت درجات ايمانشان متفاوت است، ولى سخنى از صلوات افضل و برتر نيست. همچنين صلوات فرشتگان درباره ى رسول اكرم (ص) به معناى تزكيه و تنزيه است، ولى درباره ى مومنين به معناى دعا در پيشگاه الهى است. اما آيه ى مربوط به صبر و صابرين از طرفى شامل صبرهاى جانكاه و طاقت فرساى رسول اكرم (ص)، على (ع)، صديقه ى اطهر (س)، و ساير ائمه ى معصومين مى شود و از طرف ديگر، صبر افراد باايمان را كه به مبدا و معاد معتقدند و براى خدا صبر مى كنند، در برمى گيرد. ولى مى دانيم صلوات خداوند بر صبر رسول معظم (ص) و عترت طاهرينش صلوات افضل و برتر است، ولى صلوات الهى درباره ى مومنين صابر به اعتبار تفاوت درجات ايمان و صبرشان متفاوت است، اما در صلوات آنان سخن از افضل و برتر نيست. شايد بتوان گفت اينكه در آيه ى صبر، صلوات و رحمت با هم ذكر شده صلوات ناظر بر صبر بى نظير پيمبر (ص) و عترتش باشد كه افضل و برتر است و رحمت ناظر به اجر مومنين صابر باشد.
حضرت على بن الحسين عليهماالسلام در قطعه ى دعاى مورد بحث امروز به پيشگاه الهى عرض مى كند:
اللهم صل على محمد و آله كافضل ما صليت على احد من خلقك قبله و انت مصل على احد بعده.
بار الها! رحمت فرست بر محمد و آلش همانند برترين و بالاترين رحمت و صلواتى كه پيش از آن حضرت بر يكى از بندگانت فرستاده اي و بعد از آن حضرت نيز صلوات افضل را بر يكى از بندگانت خواهى فرستاد.
اين عبارت حاوى سه مطلب است: اول آنكه حضرت زين العابدين (ع) صلوات افضل و برتر را براى محمد و آلش از خداوند درخواست مى نمايد و درباره ى آن توضيح مختصرى داده شد. دوم عرض مى كند: بار الها! صلواتت بر رسول اكرم (ص) و آل طاهرينش همانند برترين صلواتى باشد كه پيش از پيمبر اسلام (ص) بر يكى از بندگانت فرستاده اى. ما نمى دانيم كه بارى تعالى قبل از پيشواى اسلام (ص) بر كدامين بنده ى صالحش افضل صلوات را فرستاده است، ولى از رواياتى كه ذيل آيه ى
ان الله و ملائكته يصلون على النبى
در كتب تفاسير و همچنين ديگر كتب حديث آمده، مى توان گفت: بنده ى مشمول صلوات افضل و برتر، حضرت ابراهيم خليل الرحمن (ع) است.
عن كعب بن عجره قال: لما نزلت هذه الايه قلنا يا رسول الله! هذا السلام عليك قد عرفناه، فكيف الصلوه عليك؟ قال قولوا: اللهم صل على محمد و آل محمد كما صليت على ابراهيم و آل ابراهيم انك حميد مجيد و بارك على محمد و آل محمد كما باركت على ابراهيم و آل ابراهيم انك حميد مجيد.
كعب بن عجره مى گويد: وقى آيه ى مذكور بر رسول اكرم (ص)
نازل شد، به حضرت عرض كرديم: ما سلام گفتن بر شما را دانستيم، چگونه بر شما صلوات بفرستيم؟ فرمود: بگوييد: بار الها! درود فرست بر محمد و آلش، همچنان كه درود فرستادى بر ابراهيم و آل ابراهيم كه تو ستايش شده ى با مجد و عظمتى، بار الها! كرامت خود را ادامه بده بر محمد و آلش، همانطور كه ادامه دادى بر ابراهيم خليل و آلش كه تو حميد و مجيدى.
عن النبى صلى الله عليه و آله قال قولوا: صل على محمد و على آل محمد كما صليت على ابراهيم و على آل ابراهيم فى العالمين انك حميد مجيد.
رسول اكرم (ص) به درخواست كنندگان تعليم صلوات فرمود: بگوييد: بار الها! درود فرست بر محمد و بر آلش همانطور كه درود فرستادى بر ابراهيم و بر آل ابراهيم در عالم كه تو حميد و مجيدى.
ابراهيم خليل عليه السلام، آن موحد عالى قدر و ثابت قدم بود كه در راه اطاعت اوامر الهى به تمام مصائب و مشكلات تن داد، آماده شد فرزند خود اسمعيل را به امر او قربانى كند، براى مبارزه با بت پرستى و بت پرستان در فرصت مناسب به بتخانه رفت و بتها را در هم شكست و بر اثر اين كار، مشركين آنچنان خشمگين شدند كه تصميم گرفتند ابراهيم را در آتش بسوزانند و آن حضرت براى خدا آماده ى آن خطر عظيم گرديد، حتى براى نجات خويش از يارى جبرئيل امين چشم پوشيد، فقط به فيض بارى تعالى متوجه بود و سرانجام، قادر متعال نجاتش داد. اين انسان الهى و عالى قدر با خدمات بزرگ و پرارزشى كه در راه اعلاى حق انجام داده بود، شايسته ى آن شد كه
مشمول افضل صلوات الهى گردد.
حضرت زين العابدين (ع) از خداوند چنين صلواتى را كه پيش از نبى اكرم اسلام (ص) نصيب ابراهيم خليل (ع) گرديده، براى حضرت محمد و آلش درخواست نمود، صلواتى اينچنين بعد از نبى اكرم (ص) شايسته ى اميرالمومنين (ع) و صديقه ى اطهر (س) و ساير ائمه ى معصومين عليهم السلام است. نمى دانيم در طول قرون و اعصار آيا كسى بعد از پيمبر اسلام (ص) و معصومين عليهم السلام آمده يا خواهد آمد كه شايسته ى افضل صلوات الهى باشد يا نه؟
از مجموع آنچه به عرض رسيد، معناى صلوات خداوند و صلوات فرشتگان و چگونگى صلوات مومنين بر حضرت محمد و آلش روشن شد. اما ضمن سخنرانى دو روايت از امام صادق و امام كاظم عليهماالسلام مذكور افتاد كه صلوات مومنين به دعا تفسير شده است. البته مردم باايمان به نسبت درجات فهم و دركشان درباره ى آن حضرت دعا مى كنند، ولى ابن اثير در نهايه مضمونى را ذكر نموده كه بالنسبه جالب توجه است و در اينجا تقديم شنوندگان مى گردد.
فاما قولنا «اللهم صل على محمد» فمعناه: عظمه فى الدنيا باعلاء ذكره و اظهار دعوته و ابقاء شريعته، و فى الاخره بتشفيعه فى امته و تضعيف اجره و مثوبته.
معناى صلوه ما درباره ى حضرت محمد (ص) اين است كه دعا مى كنيم: پروردگارا! با رفعت نام و نشر دعوت و پايدارى شريعت پيمبر اسلام در دنيا و با قبول شفاعت او در امت و مضاعف ساختن اجر و ثوابش در آخرت، او را بزرگ و باعظمت فرما.
در جمله ى آخر آيه ى صلوه بر نبى اكرم (ص) امر به تسليم شده است.
عن ابيعبدالله عليه السلام: و اما قوله عز و جل «و سلموا تسليما»، فانه يعنى التسليم له فيما ورد عنه.
امام صادق (ع) فرموده: اما قول حضرت بارى تعالى كه فرموده است: «و سلموا تسليما»، در اين جمله خداوند اراده فرموده تسليم نبى معظم باشيد در تمام آنچه از حضرتش به شما رسيده است.
تسليم شدن و سر طاعت فرود آوردن به صور مختلف قابل تصور است، از آنجمله گاهى لشكر شكست خورده و مغلوبى در مقابل لشكر نيرومند كه ظالم و متجاوز است سر تسليم فرود مى آورد و ناچار زورگوييهاى لشكر غالب را تحمل مى نمايد. اين تسليم مصداق شعر شاعر است:
در كف شير نر خونخواره اي
غير تسليم و رضا كو چاره اي
گاهى تسليم بر اساس عقل و علم و بر وفق حق و مصلحت است، مانند تسليم شدن مريض در مقابل طبيب عالم و مورد اعتماد كه رشته ى تخصصش بيمارى همان مريض است و از نظر علمى و تجربى به تمام نكات و دقايق بيمارى وى وقوف و آگاهى دارد. آن مريض بى قيد و شرط و با اراده و اختيار خود، تسليم طبيب عالم مى شود تا در پرتو دستورهاى صحيح و بموقع او، صحت و سلامت خود را اعاده دهد. بعضى روايات تسليم مردم را در مقابل تعاليم دينى و سعادت آفرين حضرت بارى تعالى، همانند تسليم مريض در مقابل طبيب خوانده اند:
عن النبى صلى الله عليه و آله قال: يا عباد الله! انتم كالمرضى و رب
العالمين كالطبيب فصلاح المرضى فى ما يعلمه الطبيب و تدبيره به لا فى ما يشتهيه المريض و يقترحه. الا فسلموا لله امره تكونوا من الفائزين.
رسول اكرم (ص) فرمود: اي بندگان خدا! شما همانند مرضى هستيد و پروردگار عالميان مانند طبيب، خير و صلاح مرضى در آن چيزى است كه طبيب مى داند و تدبير خود را براى درمان بيمار بر آن استوار مى سازد نه آن چيزى كه مريض ميل دارد و آن را براى خود انتخاب مى كند، پس آگاهانه تسليم امر الهى شويد تا به پيروزى نايل گرديد.
تسليم واقعى بيمار در مقابل پزشك متخصص و مورد اعتماد، از باور درونى وى سرچشمه مى گيرد و سپس آن باور موجب تسليم مى شود و از پى تسليم شدن، دستورهاى طبيب را با دقت به كار مى بندد و خود در آن دستورها اظهار عقيده نمى كند و سخنى برخلاف نمى گويد. مسلمان واقعى نيز در مقابل اوامر بارى تعالى تسليم بى قيد و شرط است و دستورهاى خداوند عالم و عادل و حكيم را بى چون و چرا اجرا مى نمايد و بر اثر آن به سعادت واقعى نايل مى گردد. على (ع) منازل و مراحل روحى و عملى مسلمان راستين را در شان دين بيان نموده است:
قال اميرالمومنين عليه السلام لانسبن الاسلام نسبه لا ينسبها احد قبلى و لا ينسبه احد بعدى الا بمثل ذلك: ان الاسلام هو التسليم، و التسليم هو اليقين، و اليقين هو التصديق، و التصديق هو الاقرار، و الاقرار هو العمل، و العمل هو الاداء. ان المومن لم ياخذ دينه عن رايه
و لكن اتاه من ربه فاخذه.
اميرالمومنين (ع) فرمود: منتسب مى كنم اسلام را به نسبتى كه احدى قبل از من و بعد از من منتسب نكرده و نمى كند آن را مگر اينچنين: اسلام عبارت از تسليم است، و تسليم عبارت از يقين است، و يقين تصديق است، و تصديق اقرار است، و اقرار عمل است، و عمل اداى تكليف. شخص با ايمان، دين خود را از راى خويش نمى گيرد، بلكه دينش از طرف بارى تعالى آمده و او آن را فراگرفته است.
حضرت على بن موسى الرضا عليهماالسلام راجع به تسليم فرد باايمان در مقابل حق تعالى و مداخله ندادن نظر و انديشه ى شخصى خود چنين فرموده است:
اعلموا ان راس طاعه الله سبحانه التسليم لما عقلنا و ما لم نعقل.
بدانيد كه عالى ترين مراتب اطاعت خداوند، تسليم در مقابل اوامر اوست، خواه عقل ما آن را درك كند يا درك ننمايد.
به شرحى كه توضيح داده شد، حضرت زين العابدين عليه السلام در قطعه ى دعاى مورد بحث امروز، به پيشگاه خداوند عرض مى كند:
اللهم صل على محمد و آله كافضل ما صليت على احد من خلقك قبله و انت مصل على احد بعده.
بار الها! درود فرست بر محمد و آلش همانند بهترين و برترين درودى كه پيش از آن حضرت بر يكى از بندگان صالحت فرستاده اي يا بعد از آن حضرت نيز بر يكى از بندگانت خواهى فرستاد.
فارسی
اللهم صل على محمد و آله كافضل ما صلیت على احد من خلقك قبله، و انت مصل على احد بعده
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
