بسم الله الرحمن الرحيم
اللهم فاطلبنى بقدرتك ما اطلب، و اجرنى بعزتك مما ارهب.
حضرت على بن الحسين عليهماالسلام در اين قطعه از دعاى شريف «مكارم الاخلاق» دو درخواست از پيشگاه حضرت بارى تعالى مى نمايد: اول، بار الها! به قدرتت آنچه را كه درخواست دارم، برآورده ساز. دوم، بار الها! به عزتت از آنچه مى ترسم پناهم ده.
به خواست خداوند توانا، اين دو جمله از دعاى امام سجاد (ع) موضوع بحث و سخنرانى امروز است.
نوع بشر و ديگر موجودات زنده ى روى زمين از انواع حيوانات و نباتات، داراى مزيت طبيعى و خصلت فطرى هستند كه هر چه را براى خود نافع و مفيد تشخيص دادند، به سوى خويش جذب نمايند و آنچه را براى خود مضر و زيانبار شناختند، از خويشتن دفع كنند و اين وديعه ى الهى در موجودات زنده از عوامل مهم حيات و مايه ى بقاى فرد و نوع آنهاست. درخت موقعى كه در سايه ى ديوار واقع مى شود و نمى تواند بدرستى از نور آفتاب بهره مند گردد، تدريجا خود را خم مى كند و از ديوار دور مى شود تا به نور آفتاب برسد. حيوانات نيز براى اينكه غذايى
به دست آورند يا خطرى را از خود بگردانند، سخت تلاش مى كنند تا به هدف مورد نظر دست يابند. نكته ى شايان ملاحظه اي كه در جلب منافع و دفع مضار بين انسان و ساير موجودات زنده ى ارضى وجود دارد، اين است كه راهنماى حيوانات و نباتات در شناخت منافع و مضار، هدايت تكوينى حضرت بارى تعالى است و هدايت الهى هرگز به خطا نمى رود و منافع و مضار واقعى آنها را ارائه مى كند. ولى انسان، آزاد آفريده شده و در موارد زيادى راهنماى سود و زيانش انديشه ى اوست و بدبختانه افكار و انديشه هاى بشر مصون از خطا نيست، گاه چيزى را براى خود مضر مى پندارد با آنكه نافع و مفيد است، و گاه مضرى را براى خود نافع گمان مى كند با آنكه زيانبار است. قرآن شريف در اين باره فرموده:
كتب عليكم القتال و هو كره لكم و عسى ان تكرهوا شيئا و هو خير لكم و عسى ان تحبوا شيئا و هو شر لكم و الله يعلم و انتم لا تعلمون.
در عرصه ى پيكار، قتال با كفار و مشركين بر شما واجب شده است و از انجام آن كراهت داريد، چه بسا چيزى را مايل نيستيد با آنكه خير شما در آن است، و چه بسا نسبت به چيزى ابراز علاقه مى كنيد با آنكه براى شما شر و زيان آور است. خداوند است كه به خير و شر، و صلاح و فساد شما آگاه است و شما نمى دانيد.
در واقع به نظر اين گروه، زنده ماندن با ذلت و خوارى بر جهاد در راه خداوند كه مايه ى حيات باعزت يا مرگ افتخارآفرين است، ترجيح دارد. بيشتر سربازان على (ع) در اواخر عمر آن حضرت اينچنين كج انديش و مرده دل بودند و بر اثر بى رغبتى به جهاد و شانه خالى
كردن از فريضه ى دينى، وضع ذلت بارى در حوزه ى حكومت آن حضرت به وجود آوردند. از آن جمله، عده اي از لشكريان معاويه به شهر انبار هجوم بردند، فرماندار على (ع) را كشتند، مامورين نگهبان را پراكنده نمودند، به غارت اموال مردم دست زدند، زيور آلات زنان مسلمان و غيرمسلمان را كه در پناه اسلام بودند ربودند.
ما تمتنع منه الا بالاسترجاع و الاسترحام. ثم انصرفوا وافرين. ما نال رجلا منهم كلم و لا اريق لهم دم. فلو ان امرءا مسلما مات من بعد هذا اسفا ما كان به ملوما، بل كان عندى جديرا.
براى بازداشتن آنان از عملشان، چيزى جز گفتن «انا لله و انا اليه راجعون» يا درخواست ترحم نبود. پس از انجام كارهايى كه مرتكب شدند به سلامت رفتند، نه كسى از آنان جراحتى برداشت و نه خونى از آنها ريخته شد. على (ع) در پايان سخنان خود مى فرمايد: اگر انسان مسلمانى پس از اين واقعه ى ننگين و ذلت بار از شدت تعصب و تاثر بميرد، ملامت ندارد بلكه در نظر من مرگى است بجا و شايسته.
سرچشمه ى اين حوادث تلخ و شرم آور، خوددارى افراد توانا از انجام وظيفه ى سربازى و جهاد در راه خدا بود و علاج آن، قدم گذاردن در عرصه ى پيكار و مقابله ى جدى با دشمن حيله گر است.
هان زندگى است در كنف تيغ
ور نيست در طريق دگر نيست
برخيز و پا گذار به ميدان
مردن از اين حيات بتر نيست
قرآن شريف در ابتداى آيه اي كه مذكور افتاد، از فريضه ى جهاد و بى ميلى مردم سخن گفت. سپس بى ميلى و علاقه مندى خلاف مصلحت را در سطح وسيعى خاطرنشان ساخت: فرمود:
و عسى ان تكرهوا شيئا و هو خير لكم و عسى ان تحبوا شيئا و هو شر لكم.
چه بسا از چيزى كراهت داريد و نسبت به آن بى رغبتيد با آنكه خير شما در آن است، چه بسا به چيزى علاقه مند و راغبيد و آن براى شما حاوى شر و زيان است.
همانطور كه اشاره شد، راهنماى حيوان و نبات در تشخيص خير و شر، هدايت تكوينى بارى تعالى است كه با وجودشان آميخته است و هدايت الهى راه خطا ارائه نمى كند. اما انسان آزاد در موارد زيادى براى تميز خير و شر خود از انديشه و افكار خويش كه تحت تاثير غرايز و شهوات است، راهنمايى مى خواهد، غافل از آنكه فكر مشوب به حب و بغض، واقع بين نيست و نمى تواند خير و شر را آنطور كه هست ارائه نمايد، و اين مطلب را اولياى گرامى اسلام ضمن تعاليم اخلاقى خود تذكر داده اند و در اينجا به طور نمونه پاره اي از آنها به عرض شنوندگان محترم مى رسد. حيوان و انسان داراى غريزه ى تفوق طلبى و برترى جويى است. حيوان اين غريزه را در حدود هدايت تكوينى بارى تعالى و طبق مصلحت به كار مى برد و فسادى بر آن مترتب نمى شود. اگر انسان هدفش از برترى و دست يافتن به كرسى رياست، حمايت مظلوم و دفع ظالم و احقاق حق باشد، اين برترى و رياست مرضى خداوند و بر وفق مصلحت است. على عليه السلام در ايام خلافت و رياست خود، اين مطلب را به ابن عباس فرمود. امام (ع) در منزل ذى قار كفش پاره ى خود را تعمير مى نمود. آن را به ابن عباس نشان داد و فرمود:
ما قيمه هذا النعل؟ فقلت: لا قيمه لها. فقال عليه السلام: و الله لهى احب الى من امرتكم الا ان اقيم حقا او ادفع باطلا.
قيمت اين كفش پاره چقدر است؟ عرض كردم: قيمتى ندارد. فرمود: قسم به خدا، اين كفش بى ارزش در نظر من محبوبتر از رياست بر شماست، مگر آنكه بتوانم حقى را برپا كنم يا باطلى را دفع نمايم.
اما اگر مقصود از اقناع غريزه ى تفوق طلبى، بلندپروازى و خودبزرگ بينى باشد، خواستن چنين رياستى برخلاف سجاياى انسانى و كرايم اخلاقى است. اين برترى طلبى در دنيا مايه ى فساد است و در آخرت موجب عذاب و كيفر الهى است. قرآن شريف فرموده:
تلك الدار الاخره نجعلها للذين لايريدون علوا فى الارض و لا فسادا و العاقبه للمتقين.
اين دار آخرت و بهشت جاودان را براى كسانى قرار مى دهيم كه در زمين به فكر تفوق طلبى و فساد نباشند و حسن عاقبت براى اهل تقوى است.
ائمه ى طاهرين عليهم السلام پيروان خود را از طلب نمودن چنين رياستى برحذر داشته و آن را وسيله ى از ميان بردن دين و مايه ى هلاكتشان خوانده اند.
عن معمر بن خلاد عن ابى الحسن عليه السلام انه ذكر رجلا فقال انه يحب الرئاسه. فقال: ما ذئبان ضاريان فى غنم قد تفرق رعائها باضر فى دين المسلم من الرئاسه.
دو گرگى كه به درندگى عادت نموده و در گله اي وارد شوند كه چوپانشان از آنها دور مانده است، ضرر و زيان اين دو گرگ براى گله
بيشتر از ضرر رياست براى دين يك مسلمان نيست.
عن ابيعبدالله عليه السلام قال: من طلب الرئاسه هلك.
امام صادق (ع) فرمود: كسى كه در طلب رياست است، راه هلاكت را مى پيمايد.
از آنچه مذكور افتاد، اين نتيجه به دست آمد كه تفوق طلبى و برترى جويى از تمايلات مشترك بين حيوان و انسان است، حيوانات با هدايت تكوينى بارى تعالى آن را اقناع مى كنند، راه خطا نمى روند، و مرتكب عمل خلاف مصلحت نمى شوند، اما انسان آزاد مى تواند آن غريزه را از ديدگاه مرضى خداوند بنگرد، پيرو مولى الموحدين على (ع) باشد، و كرسى رياست را براى اقامه ى حق و دفع باطل بخواهد. در اين صورت، آن رياست عين سعادت است. و مى تواند آن را از ديدگاه علو و خودبزرگ بينى بنگرد، بلندپروازى كند، رياست را وسيله ى تحقير و هتك مردم قرار دهد، در اين صورت كرسى رياست مايه ى بدبختى او مى شود و دين و دنيايش را تباه مى سازد. اگر كسى براى نيل به چنين رياستى دعا كند و آن را از پيشگاه الهى بخواهد، در واقع به هلاكت و سيه روزى خويشتن دعا كرده است. مال از جمله ى چيزهايى است كه بشر به آن دلبستگى و علاقه دارد و همانند رياست و مقام، داراى خير و شر است. اگر مال را به قدر كفاف و به منظور تامين معاش خود و خانواده ى خويش بخواهيم و به دگران نيز در مواقعى بيش و كم كمكهايى كنيم، آن مال مايه ى عز و آبروست و به دين و دنياى آدمى آسيبى نمى رساند. اما اگر گرفتار بيمارى و حرص شويم و به مرض مال اندوزى مبتلا گرديم، در معرض بلايا و خطرات قرار مى گيريم و
ممكن است به سركشى و عصيان گرايش يابيم. قرآن شريف فرموده است:
ان الانسان ليطغى ان رآه استغنى.
احساس بى نيازى، انسان را به طغيان سوق مى دهد و زمينه ى انحرافش را از صراط مستقيم فراهم مى آورد.
به شرحى كه در سخنرانى هفتاد و سه توضيح داده شد، امام سجاد (ع) در دعاى «مكارم الاخلاق» از پيشگاه الهى درخواست مى كند:
و لا تفتنى بالسعه.
بار الها! با سعه ى مالى و ثروتمندى مرا مورد آزمايش قرار مده.
و در همان سخنرانى درباره ى خوبى كفاف و زيان سرمايه دارى توضيح داده شد، و رسول اكرم صلى الله عليه و آله براى حضرت محمد و آل محمد از پيشگاه خداوند درخواست كفاف مى نمود. امام زين العابدين (ع) در بيان مطالب دينى و در مدرسه ى عالى انسان سازى معلمى است بزرگ و گزيده ى الهى، او مى داند كه چه چيزهايى به صلاح دنيا و آخرت بشر است و چه چيزهايى براى دين و دنيايش ضرر دارد. چنين انسانى آگاه، وقتى دعا مى كند و از پيشگاه الهى درخواستهايى مى نمايد، قطعا تمنياتش حاوى خير و خوبى و بر وفق صلاح فرد و اجتماع است. امام سجاد (ع) در جمله ى اول دعا كه موضوع بحث امروز است، عرض مى كند:
اللهم! فاطلبنى بقدرتك ما اطلب.
بار الها! به قدرتت آنچه را كه درخواست دارم، برآورده ساز.
ملاحظه مى كنيد كه امام (ع) در دعاى خود، كلمه ى قدرت را به كار برده است، راغب مى گويد:
القدره اذا وصف بها الانسان فاسم لهيئه له بها يتمكن من فعل شيئى ما، و اذا وصف الله تعالى بها فهى نفى العجز عنه و محال ان يوصف غير الله تعالى بالقدره المطلقه.
وقتى انسان به «قدرت» توصيف مى شود، معنايش اين است كه او داراى وضع و هيئت خاصى است كه مى تواند عملى را انجام دهد، و چون خداوند به «قدرت» توصيف شود، به معناى نفى عجز از ذات مقدس اوست و محال است كسى غير از خداوند به «قدرت مطلقه» توصيف گردد.
هر صاحب قدرتى در اين عالم آفريده ى حضرت بارى تعالى است، وجودش محدود است و قدرتش نيز محدود، تنها خداوند است كه قدرتش همانند ذات مقدسش حد و اندازه ندارد. ما نمى دانيم كه امام سجاد (ع) چه درخواستهايى از حضرت بارى تعالى نموده است، اما مى دانيم خداوند تواناست كه مى تواند بى قيد و شرط همه ى خواسته ها را برآورده سازد و با قدرت نامحدود خويش، موانع را از سر راه بردارد و به همه ى تمنيات جامه ى تحقق بپوشاند. از اين رو، امام (ع) با استمداد از قدرت او، اجابت دعوات خود را تمنى كرده است.
حضرت زين العابدين (ع) در جمله ى دوم دعا كه مورد بحث امروز است، به پيشگاه الهى عرض مى كند:
و اجرنى بعزتك مما ارهب.
بار الها! به عزتت از آنچه مى ترسم، پناهم ده.
كسى كه از شخصى يا چيزى مى ترسد و از ضرر زدن و زيان رساندنش خائف است، خود را به صاحب قدرتى مى رساند و از وى درخواست پناهندگى مى نمايد تا در پرتو حمايت او از خطر مصون بماند. پناه دهنده زمانى مى تواند شخص نگران و مضطرب را پناه بدهد كه از نظر نيروى مادى يا اقتدار معنوى آنقدر قوى باشد كه بتواند پناهنده ى خود را از شر دشمنش محافظت نمايد و خطر را از وى دفع كند. اين توانايى بى قيد و شرط به ذات اقدس الهى اختصاص دارد، اوست كه مى تواند پناهنده ى خود را از شر جن و انس محفوظ دارد و از بلاياى ارضى و سماوى نگاهدارى نمايد. امام سجاد (ع) در جمله ى اول دعا براى قضاى حوايج خويش، خداوند را به وصف قدرت نام برده و از توانايى ذات اقدسش استمداد نموده است، و در جمله ى دوم كه پناه خواستن از خداوند است، براى مصون ماندن از چيزهايى كه مايه ى ترس و اضطراب است، پروردگار را با وصف عزت ياد نموده و در واقع از خداوند عزيز پناه خواسته است.
العزيز من اسمائه تعالى و هو المنيع الذى لاينال و لا يغالب و لا يعجز شى ء.
عزيز از اسماء خداوند است، او منيع است و دستى به وى نمى رسد، مغلوب نمى شود و چيزى او را عاجز و ناتوان نمى نمايد. به عبارت ديگر، او عزيز است، غلبه مى كند و مغلوب نمى شود، مقهور مى كند و مقهور نمى گردد. پس امام سجاد (ع) براى مصون ماندن از ترس و تشويش، از پيشگاه خداوند عزيز پناه خواسته، اوست كه هر قدرت ترس آورى را مقهور و مغلوب مى كند و پناهنده ى خود را مصون و
محفوظ مى دارد.
ما در حوادث سنگين و ترسهاى اضطراب آور به خداوند پناه مى بريم و از او مى خواهيم بر ما منت گذارد و پناهمان دهد، كه او بر تمام آفريده هاى خود غالب و قاهر است و مى تواند پناهنده ى خود را از خطر برهاند. اگر خوف و نگرانى ما از عذاب خداوند باشد به كجا بايد پناهنده شويم و كيست كه مى تواند شخص خائف از عذاب الهى را پناه دهد. رسول اكرم صلى الله عليه و آله پاسخ اين پرسش را داده و به پيروان خود آموخته است:
كان رسول الله صلى الله عليه و آله اذا صلى الصبح رفع صوته حتى يسمع اصحابه ، يقول: اللهم انى اعوذ برضاك من سخطك و اعوذ بعفوك من نقمتك. اللهم انى اعوذ بك منك، لا مانع لما اعطيت و لا معطى لما منعت.
روش رسول گرامى (ص) چنين بود كه وقتى نماز صبح را مى خواند، صداى خود را بلند مى نمود تا به اصحابش بشنواند و به پيشگاه خداوند عرض مى كرد: بار الها ! پناه مى برم به رضاى تو از غضبت، پناه مى برم به عفو تو از مجازاتت، بار الها! پناه مى برم از تو، به خودت كه نه چيزى مانع اعطاى تو مى شود و نه كسى مى تواند آن را كه تو منع نمودى، عطا نمايد.
از جمله ى اعمال ممدوح در اخلاق اسلامى اين است كه اگر مسلمانى از برادر دينيش درخواست پناهندگى نمود، با داشتن قدرت، پناهش دهد و اگر او را نپذيرد با اين عمل، رابطه ى معنوى خود را با خداوند قطع نموده است.
عن ابى الحسن عليه السلام قال: من قصد اليه رجل من اخوانه مستجيرا به فى بعض احواله فلم يجره بعد ان يقدر عليه فقد قطع ولايه الله عز و جل.
حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام فرمود: كسى كه نزد برادر دينى خود برود، از او درخواست پناهندگى كند و او با داشتن قدرت، پناهش ندهد، ولايت الهى را قطع نموده است.
راجع به امان دادن رسول اكرم (ص) به مشركين و امان دادن مسلمانان به كفار مقرراتى است در اسلام كه در اينجا براى مزيد اطلاع شنوندگان محترم، دو مورد ذكر مى شود:
در موقعى كه مشركين عهدشكنى نمودند، از خود سلب امنيت كردند و خداوند دستور قتل آنان را داد، كسانى سخت نگران شدند و به عنوان شنيدن تعاليم الهى از پيمبر امان خواستند تا بيايند و كلام خدا را بشنوند. بر اثر اين تقاضا، آيه اي بر رسول اكرم (ص) نازل شد:
و ان احد من المشركين استجارك فاجره حتى يسمع كلام الله ثم ابلغه مامنه.
اي رسول معظم! اگر يكى از مشركين براى شنيدن كلام خدا از تو امان خواست، به او امان بده تا بيايد و كلام الهى را بشنود. اگر ايمان آورد، به سعادت نايل آمده و اگر ايمان نياورد، كسى حق ندارد پناهندگيش را نقض كند و بايد او را با حمايت و مراقبت به ديار قومش كه مركز امن اوست برسانى.
دستور و برنامه ى امان دادن مسلمان به كفار اينچنين است.
فى الخبر: و يجير عليهم ادناهم، اي اذا اجار واحد من المسلمين حر
او عبد او امرءه: جماعه او واحدا من الكفار و آمنهم جاز ذلك على جميع المسلمين و لاينقض عليهم جواره.
در روايت است كه پناه مى دهد به كفار يك فرد مسلمان، هر چند آن مسلمان شخصى باشد عادى و غيرمسئول، يعنى زمانى كه يك مسلمان، خواه آزاد باشد، خواه مملوك باشد و خواه زن، به جمعى از كفار يا به يكى از آنان امان بدهد، اين امان ممضى و مجاز براى تمام مسلمين است و مسلمانان پناه دادن او را نبايد نقض كنند.
جالب آنكه امان دادن مسلمان به كافر و مشرك نه فقط به صورت نوشتن و گفتن است، بلكه اگر به طور اشاره به وى امان بدهد، آن امان براى همه ى مسلمين محترم و لازم الاجر است.
عن اميرالمومنين عليه السلام قال: اذا اوما احد من المسلمين او اشار بالامان الى احد من المشركين فنزل على ذلك فهو فى امان.
على (ع) فرمود: وقتى يك مسلمان با اشاره به يكى از مشركين پناه بدهد و آن مشرك به اعتماد و اطمينان اشاره ى او، از پايگاه و سنگر خود خارج شود، در امان و مصونيت خواهد بود.
فضيل بن زيد با سربازان خود قلعه اي را به نام سهرياج محاصره كردند. تصميم داشتند يكروزه آن را فتح كنند، پس از چند ساعت زد و خورد سربازان مسلمين براى استراحت به عسكرگاه خود رفتند تا پس از رفع خستگى دوباره براى پيكار آماده شوند. يك سرباز مسلمان مملوك از صف سربازان عقب افتاد. دشمنان از اين فرصت استفاده كردند، با آن سرباز سخن گفتند و از او درخواست امان نمودند. سرباز مملوك پذيرفت، امانى نوشت و به آنان تسليم كرد.
موقعى كه لشكر اسلام آماده ى جنگ شد و به طرف قلعه حركت كرد، برخلاف انتظار مشاهده نمود كه دشمنان با اطمينان خاطر در قلعه را گشوده و به خارج قلعه آمده اند، امان نامه ى سرباز مملوك را روى دست گرفته و گفتند: اين امان شماست، براى ارتش اسلام پذيرش امان يك نفر سرباز امر عادى بود، ولى وقتى متوجه شدند كه اين امان نامه به امضاى يك مسلمان مملوك است، مردد ماندند كه آيا امان او مانند امان يك مسلمان آزاد محترم و لازم الاجراست يا نه؟ ناچار موضوع را به مركز گزارش دادند. خليفه ى وقت در جواب نوشت:
ان العبد المسلم من المسلمين، ذمته كذمتكم فلينفذ امانه.
مسلمان مملوك نيز از مسلمين است و تعهدات او مانند تعهدات شما محترم است، به امان نامه ى او ترتيب اثر دهيد و تعهد او را نافذ و ممضى تلقى نماييد.
از اين چند جمله كه معروض افتاد، روشن شد كه پناه دادن در درجه ى اول شايسته ى مقام ربوبى است، ولى مسلمانان نيز از باب تشبه به كامل و از نظر رعايت حقوق اسلامى اگر قادر باشند بايد برادران دينى خود را پناه بدهند و آنان را از نگرانى و اضطراب خلاص نمايند، بعلاوه، قانون اسلام به هر مسلمانى ولو غيرمسئول باشد، اجازه داده است از موضع دينى خود استفاده كند و به دشمنى كه در حال جنگ است و پناه مى خواهد، امان بدهد تا هر چه زودتر جنگ به نفع مسلمين پايان يابد و از خونريزى زياد جلوگيرى شود.
امام سجاد (ع) در جمله ى دوم دعاى خود به پيشگاه خداوند عرض مى كند:
و اجرنى بعزتك مما ارهب.
بار الها! به عزتت از آنچه مى ترسم پناهم ده.
راغب مى گويد:
الرهبه و الرهب مخافه مع تحرز و اضطراب.
رهبه و رهب ترسى است آميخته به حذر كردن و نگران بودن.
امنيت از ترس، همانند امنيت مالى و جانى و عرضى مورد كمال توجه شارع مقدس است. در جامعه ى اسلامى، مردم از حكومت نمى ترسند زيرا حاكم اسلام اگر واجد شرايط حكومت باشد، از ظلم و ستم و همچنين از ارعاب و تهديد منزه است. ترس مردم بايد از گناهان خودشان باشد. حكومت عادل مجرى قانون است و كسانى كه مرتكب جرايم و جنايات مى شوند به حكم قانون آنان را مجازات مى كند و به كيفر اعمالشان مى رساند. اگر كسى به اتكاى قدرت خودش افراد را به ضرب و شتم يا جرح و قتل تهديد نمايد و آنان را بترساند، مرتكب گناهى بزرگ شده است، و اگر به نام وابستگى به حكومت آنان را مرعوب كند و به حبس و قتل از ناحيه ى دولت تهديدشان نمايد، گناه بزرگترى مرتكب شده است، و اگر تهديد خود را عملى كند جهنمى است و در دوزخ جايگاهى بسيار سخت خواهد داشت.
عن ابيعبدالله عليه السلام قال: من روع مومنا بسلطان ليصيبه منه مكروه فلم يصبه فهو فى النار، و من روع مومنا مسلما بسلطان ليصيبه منه مكروه فاصابه فهو مع فرعون و آل فرعون فى النار.
امام صادق (ع) فرمود: كسى كه مومنى را مرعوب كند به قدرت سلطانى كه از ناحيه ى وى به آن مومن آسيبى برسد، ولى تهديدش
عملى نشود و از ناحيه ى شخصى قدرتمند به او صدمه اي نرسد، تهديدكننده جهنمى است، و اگر كسى مومنى را مرعوب نمايد به قدرت سلطانى كه از ناحيه ى وى به مومن آسيبى برسد و تهديدش را عملى كند، تهديدكننده با فرعون و آل فرعون در جهنم جاى دارد.
گاه فردى باايمان دچار لغزش شديد مى گردد و به مسير نادرست و غيرمشروع گرايش مى يابد و بر اثر اعمال نارواى او، انسانهايى بسيار شريف و بزرگوار از صغير و كبير دچار رعب و وحشت مى شوند و چون فرد انحراف يافته داراى ايمان درونى است، بر اثر اعمال ظالمانه ى خود دچار شكنجه ى وجدانى مى گردد و مورد ملامت و سرزنش نفس لوامه ى خود واقع مى شود، پيوسته روز و شب را با ناراحتى مى گذراند و همواره در اين انديشه است كه راهى به دست آورد و خويشتن را از اين مصيبت درونى نجات بخشد. حر بن يزيد عنصرى بود باايمان و تعاليم قرآن شريف را باور داشت. بدبختانه چند روزى به خطا رفت و صراط مستقيم الهى را كه راه امام معصوم حضرت حسين بن على عليهماالسلام است ترك گفت و فرماندهى هزار سوار از سپاهيان عبيدالله زياد را پذيرا گرديد و ماموريت يافت همه جا تا ورود به كوفه، با لشكريان خود در معيت حضرت حسين عليه السلام باشد. حر بن يزيد از اولين برخوردى كه با امام (ع) داشت، همواره مراتب ادب و احترام خود را نسبت به آن حضرت ابراز مى نمود. از آن جمله پس از اولين ملاقات، طولى نكشيد كه ظهر شرعى فرارسيد. امام (ع) به موذن فرمود اذان بگويد.
فقال عليه السلام للحر: اتريد ان تصلى باصحابك؟ قال لا، بل تصلى انت و نصلى بصلوتك. فصلى بهم الحسين عليه السلام.
امام (ع) به حر فرمود: آيا تو مى خواهى با اصحاب خودت نماز بخوانى؟ عرض كرد: نه، شما نماز مى خوانيد و ما نيز با نماز شما نماز مى گزاريم. امام (ع) نماز خواند و همه با آن حضرت نماز گزاردند.
سفر به پايان نرفته و امام (ع) به كوفه نرسيده بود كه تصميم عبيدالله بن زياد تغيير كرد، بر آن شد كه از ورود حسين (ع) به كوفه جلوگيرى كند، زيرا مى دانست كه آن حضرت در كوفه علاقه مندان زيادى دارد كه در شرايط كنونى خاموش اند و اگر امام (ع) به كوفه بيايد، ممكن است وضع دگرگون شود و گروهى به طرفدارى حضرتش قيام نمايند و مشكلاتى پديد آورند. به اين جهت، عبيدالله نامه نوشت و به وسيله ى مامور مخصوص فرستاد. در نامه به حر بن يزيد رياحى امر اكيد نموده بود كه امام (ع) را در سرزمينى دور از آب و آبادى متوقف كند و مامور من ناظر است كه هر چه زودتر اين دستور اجرا گردد. با وصول اين نامه، مسئوليت حر تغيير كرد: او قبلا موظف بود كه همواره با لشكريان خود در معيت امام (ع) باشد تا حضرتش را به كوفه وارد نمايد و طبق اين دستور موظف گرديده امام (ع) را در بيابان متوقف كند و براى اجراى اين دستور، حضرت را ملزم به توقف نمود و در نتيجه روز دوم محرم امام (ع) به زمين كربلا وارد شد و سرانجام، روز عاشورا در همان زمين به درجه ى رفيعه ى شهادت نايل آمد. از آن روز به بعد، نامى از حر در كتب مقاتل به چشم نمى خورد، گويى خود را در گوشه اي منزوى نموده و از فشارهاى روحى خويش بشدت رنج مى برد و منتظر است ببيند پايان كار فرزند بزرگوار رسول اكرم (ص) با آن مردم عهدشكن به كجا مى رسد. روز عاشورا فرارسيد و خطر در نظرش محقق آمد.
فلما راى الحر بن يزيد ان القوم قد صمموا على قتال الحسين
عليه السلام و سمع صيحه الحسين (ع) يقول: اما من مغيث يغيثنا لوجه الله؟ اما من ذاب يذب من حرم رسول الله صلى الله عليه و آله؟ قال لعمر بن سعد. اي عمر! امقاتل انت هذا الرجل؟ قال: اي و الله قتالا ايسره ان تسقط الرووس و تطيح الايدى. قال: افما لكم فى ما عرضه عليكم رضى؟ قال عمر: اما لو كان الامر الى لفعلت و لكن اميرك قد ابى.
وقتى حر مشاهده كرد كه مردم تصميم گرفته اند با حضرت حسين (ع) بجنگند و صداى آن حضرت را شنيد كه استنصار مى فرمود و مى گفت: آيا كسى نيست از حرم پيمبر اكرم (ص) دفاع نمايد؟ نزد عمر سعد رفت و به وى گفت: آيا با اين مرد بزرگ مى جنگى؟ پاسخ داد: آرى، جنگى خواهيم نمود كه سرها فروافتد و دستها قطع شود. گفت: آيا به پيشنهاد او رضايت نمى دهى؟ در جواب گفت: اگر كار در دست من بود، اجابت مى نمودم، ولى عبيدالله ابا دارد از آنكه اجابت كند. از خيمه ى عمر سعد خارج شد، در باطن به انگيزه ى ايمان، تصميم گرفت از مسير باطلى كه رفته بود بازگردد و به حضرت حسين (ع) ملحق شود. به نام آب دادن اسب، تدريجا از لشكر ظلم فاصله مى گرفت، در مسير خود با مهاجر بن اوس برخورد نمود، به حر گفت: مى خواهى چه كنى؟ به وى جواب نداد.
فقال له المهاجر: ان امرك لمريب، و الله ما رايت منك فى موقف قط مثل هذا و لو قيل لى: من اشجع اهل الكوفه ما عدوتك. فما هذا الذى ارى منك؟ فقال له الحر: انى و الله اخير نفسى بين الجنه و النار، فو الله لا اختار على الجنه شيئا و لو قطعت و حرقت.
ثم ضرب فرسه قاصدا الى الحسين عليه السلام و يده على راسه و هو يقول: اللهم! اليك انبت و تب على فقد ارعبت قلوب اولياءك و اولاد بنت نبيك.
مهاجر گفت، اي حر! كار تو ريب آور است. قسم به خدا، من تو را هيچ موقعى همانند وضع كنونى نديده ام. اگر از من مى پرسيدند: شجاعترين مردم كوفه كيست؟ از تو تجاوز نمى نمودم، اين چه وضعى است كه هم اكنون در تو مى بينم؟ حر در پاسخ او گفت: قسم به خدا، من خويشتن را بين بهشت و دوزخ، مخير مشاهده مى كنم، قسم به خدا هرگز چيزى را به جاى بهشت اختيار نمى نمايم، اگر چه مرا قطعه قطعه كنند و بسوزانند. سپس به اسب ركاب زد و به سوى عسكرگاه حسين (ع) شتافت در حالى كه دست را بر سر گذارده بود و مى گفت: بار الها! به سوى تو برگشتم، توبه ام را بپذير كه من دلهاى اولياى تو و فرزندان دختر پيمبر گراميت را ترسانده ام.
حر بن يزيد در طول ماموريت خود گناهان زيادى مرتكب شده بود، ولى در نظر او ترساندن دلهاى اولياى الهى و فرزندان حضرت صديقه ى اطهر عليهاالسلام از تمام گناهان سنگين تر بود، لذا در پيشگاه الهى از آنان نام برده است.
امام سجاد (ع) ايام عمرش همواره در شرايط اختناق و محيط وحشت و ارعاب طى شده است. او براى مصون ماندن از خطرات تهديدهاى مرعب و تخويفهاى مدهش، از پيشگاه الهى درخواست پناهندگى نموده، عرض مى كند:
و اجرنى بعزتك مما ارهب.
بار الها! بر من منت بگذار و از آنچه مى ترسم، به عزتت، پناهم ده.
فارسی
اللهم فاطلبنى بقدرتك ما اطلب، و اجرنى بعزتك مما ارهب
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
