دارالعرفان/ مفسّر، محقق و پژوهشگر علوم و معارف اسلامی گفت: برای رسیدن به هر کاری راه میانبری وجود دارد و برای رسیدن به مرحله بندگی و عبودیت حق تعالی، راه امام حسین(ع)، راه میانبر، مطمئن و تضمین شده ای است.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان به نقل از خبرگزاری شفقنا، دانشمند فرزانه استاد حسین انصاریان در گفت و گویی به مناسبت حلول ماه حزن و اندوه اهل بیت(ع) و پیروزی خون بر شمشیر اظهارداشتند: در مقابل آنچه آیات و روایات نسبت به این حقیقت و راه رسیدن آن تأکید داشته‌اند، وجود راه میانبری برای رسیدن به سرمنزل مقصود است، راهی که با صرف هزینه و زمان کمتر می‌توان به آن هفت حقیقت زندگانی پی برد. همانطور که خود پروردگار به حق خودش گفته، شخص حضرت ابی‌عبدالله(ع) آن سرمنزل مقصود می‌باشد.
استاد برجسته اخلاق، تهذیب و تربیت حوزه های علمیه با بیان اینکه حسین(ع) یک چهره دیگر قرآن است، افزود: امام حسین(ع) چهره انسانی قرآن است، شفا می‌دهد شفادهندگی‌اش طول نمی‌کشد. حسین(ع) عامل آمرزش است. برای همه ما از زمانی که در رحم مادر بودیم، محبت حسین(ع) ملموس و محسوس بوده است.
وی ادامه داد: صفت «رحمت الله الواسعه» را برای امام حسین(ع) بکار می‌برند و هر کسی به تناسب شایستگی و ظرفیت خود می‌تواند از این واسطه فیض الهی بهره‌مند شود و از نظر اعتقادی و باورهای دینی به مرام امام حسین(ع) نزدیک‌تر گردد.
امام حسين(ع) چراغ هدايت و رحمت واسعه الهی است
نویسنده کتاب ارزشمند «سیدالشهدا(ع) تجلی عبودیت» با بیان اینکه امام حسين(ع) چراغ هدايت و رحمت واسعه الهی است، افزود: باب فیض الهی اختصاص به مسلمانان ندارد و مرزبندی‌های آن فراتر از مذهب و دین است، لذا هر کسی بتواند رابطه عمیقی با حضرت سیدالشهداء(ع) برقرار کند حتماً به دستاوردهای بزرگی می‌رسد.
راه امام حسین(ع) راه رسیدن به حقیقت بندگی است
استاد انصاریان با بیان اینکه برای رسیدن به سرمنزل مقصود و حقیقت بندگی هفت حقیقت وجود دارد و ابلیس از خلقت آدم سعی کرد انسان را با گمراه کردن از این هفت حقیقت دور کند، اظهارداشت: ابلیس همیشه و در همه حال - به دلیل حسادتی که دارد - سعی کرده و نمی‌خواهد انسان به تجربه آن حقیقت دست پیدا کند لذا از هر فریبی برای گمراه کردن و دور ساختن انسان از این حقایق تلاش می‌کند.
نویسنده کتاب ارزشمند «سیدالشهدا(ع) و یارانش» تصریح کرد: او (خداوند) باید حسین(ع) را خلق می‌کرد تا این راه میانبر محقق شود. اگر امام حسین(ع) نبود در این 124 هزار پیامبر و 11 ائمه(ع) دیگر راه میانبری وجود نداشت.
نور امام حسین(ع) از انوار خداوندی است
استاد انصاریان اظهار کرد: نور امام حسین(ع) که از انوار خداوندی است نه تنها خاموش نمیشود بلکه هر لحظه بر حرارت و قلوب مؤمنین نسبت به این غم عظیم افزوده خواهد شد. حسین(ع) ماندنی است، گریه‌کُن‌هایش هم ماندنی هستند، پرچمش هم ماندنی است، سیاهپوش‌هایش هم ماندنی هستند، به خودتان زحمت ندهید. ائمه معصومین(ع) نسبت به زیارت امام حسین(ع) دستور اکید داده‌اند. آنچه پس از گریه بر مصائب آن حضرت حائز اهمیت است و اولویت دارد، زیارت ابی‌عبدالله(ع) است.
وی افزود: 57 سالی که حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در این دنیای خاکی عمر کردند به تعبیر و تأویل قرآن کریم همچون قمر این خاک در پرتوی شمس وجود پیامبراکرم(ص) بودند.
ایشان افزود: مسائل مهمی از شعاع نور وجودی این بزرگان به یادگار مانده که اگر هر مرد و زنی از این فرهنگ به جای مانده پیروی کند به طور یقین سعادت دنیا و آخرت نصیب او خواهد شد.
اگر همه امت بخواهند می‌توانند از طریق حسین(ع) به قله خوشبختی برسند
استاد انصاریان با استناد به روایتی از رسول خدا(ص) مبنی براینکه اگر همه امت بخواهند می‌توانند از طریق حسین به قله خوشبختی برسند، اظهارداشت: اگر کسی به این خوشبختی پشت پا بزند ظلم عظیمی در حق خود انجام داده است قرآن کریم زمانی که مردم عالَم را تقسیم می‌کند می‌فرماید: گروهی ستمکار به خودشان هستند؛ و کسانی که امام حسین(ع) را کنار بگذارند جزء این دسته افراد هستند.
خداوند امام حسین(ع) را وسیله سعادت بشر قرار داده است
نویسنده کتاب ارزشمند «راه و رسم رستگاری» درباره سعادت و شقاوت، اظهار داشت: براساس آیات قرآن کریم عامل اصلی بدبختی انسان خود فرد است و کسی عامل شقی شدن او نیست برای همین جای انسان شقی دوزخ است و انسان سعادتمند به تنهایی قدرت رسیدن به سعادت را ندارد و خداوند است که او را به سعادت می‌رساند؛ بنابراین براساس فرمایش حضرت رسول(ص) خداوند امام حسین(ع) را وسیله سعادت بشر قرار داده است.
خداوند امام حسین(ع) را ظرف معرفتی خود قرار داد
وی با بیان اینکه اگر خداوند خاک را تبدیل به یک موجود زنده کرد و اسم آن را انسان گذاشت به خاطر آن بوده که می‌خواست یک ظرف برای یک مظروفی که بالاتر از آن وجود نداشت تحت عنوان معرفت الله درست کند، اظهار داشت: کسی نمی‌تواند انسان را قیمت گذاری کند حتی ملائکه نیز قادر نبودند مقام علمی را که خداوند به انسان داده بود درک کنند؛ خداوند امام حسین(ع) را ظرف معرفتی خود قرار داد.
استاد انصاریان ادامه داد: هدف پروردگار این بود که انسان را به عشق خودش برساند و جلسه انسی بین انسان و خودش برگزار کند. انسان در این عالم باید بداند به چه چیزی معرفت دارد کسانی که تنها به مواهب دنیوی معرفت یافتند و با دلار و طلا انس گرفتند و خداوند را از زندگی خود حذف کردند گرفتار یزیدیان و فرعونیان زمان شدند.
اگر فقط امام حسین(ع) را بشناسیم همه انبیا و امامان را شناخته‌ایم
استاد برجسته اخلاق، تهذیب و تربیت حوزه علمیه با بیان اینکه خدا انسان را خلق کرد تا به مقام محبت خداوند برسد، گفت: انسان باید حرکت خود را ارزیابی کند تا مبادا به جای عرش به سوی فرش حرکت کند. همه معشوقان و محبوبان عالَم دنیا در ابتدا و در وسط راه انسان را رها می‌کنند و تنها معشوقی که تا ابد همراه انسان می‌ماند تنها خداوند متعال است. اگر ما فقط همین امام حسین(ع) را بشناسیم همه انبیا و امامان را شناخته‌ایم، چون مرکز دایره معرفت امام حسین(ع) است. امام، یک قبله نمای کامل به سمت صراط مستقیم است. ابن‌عباس که از راویان اهل‌سنت است می‌گوید یکی آمد به مسجد و از رسول خدا(ص) پرسید "اهدنا الصراط المستقیم" که ما هر روز در نماز می‌خوانیم به چه معناست؟ پیامبر(ص) دست بر شانه امیرالمؤمنین(ع) گذاشتند و فرمودند «هذا صراط المستقیم».
این مفسرّ و محقق علوم و معارف قرآن کریم افزود: اگر ما امام را نشناسیم با کدام قبله نما به سمت صراط مستقیم برویم؟ قرآن که پیچیدگی‌های خودش را دارد، آیات محکم، متشابه، مطلق، مقیّد، منسوخ، ناسخ، اشارات، لطایف و حقایق دارد و... اینها را چگونه بفهمیم؟ برای فهمیدن قرآن باید به تفسیر آن مراجعه کرد و اگر مراجعه نکنیم تا قیامت هم آن را نمی‌فهمیم. فهمیدن قرآن کار امام است.
این محقق دانشمند با بیان اینکه شناخت امام واجب است، تصریح کرد: واجب غیر از اکراه و زور گرفتن است. به کسی می‌گوییم نماز بخوان می‌گوید مگه زور است؟ خیر زور نیست واجب است، یعنی می‌توانی این عمل الهی را انجام ندهی و نخوانی. واجب است یعنی کلید گنجینه سعادت دنیا و آخرت است، اگر این واجبات را انجام ندهیم سعادت دنیا و آخرت را نمی‌بینیم. لذا، امام‌شناسی واجب است. امام را از چه منابعی باید شناخت به جز قرآن؟ یکی از روایات در کتاب اصول کافی در جلد اول از امام رضا(ع) نقل شده است که حدود سه صفحه است که از عالی‌ترین منابع شناخت امام است و منبع سوم هم زیارت‌هاست.
معظم له با بیان اینکه اگر در بین امامان و پیامبران فقط اباعبدالله(ع) را بشناسیم کل انبیا و ائمه(ع) را شناخته ایم، تصریح کرد: شناخت اباعبدالله(ع) یعنی شناخت همه انبیا، شناخت نبوت، شناخت پروردگار، شناختی که حضرت عباس(ع) آن را با همه وجودش حس کرد و پذیرفت و تا آخرین قطره خون پاسدار امام خویش بود.
روحانیون مردم را با تشیع و فرهنگ غنی عاشورای حسینی پیوند دهند
استاد انصاریان با بیان اینکه امروز دشمن در برای تهی ساختن مردم جامعه به ویژه نسل جوان از اعتقادات دینی از فرهنگ و مکتب عاشورا صف‌آرایی کرده اند، گفت: روحانیون شیعه باید مردم را با اخلاق خود علاوه بر از بین بردن این دسیسه‌ها بیش از پیش با اسلام، تشیع و فرهنگ غنی عاشورای حسینی پیوند دهند.
استاد برجسته حوزه علمیه با بیان اینکه رسول خدا(ص) و ائمه طاهرین(ع) به دنبال آیات قرآن روی مسائل اخلاقی بسیار کار کرده‌اند، به روایات اصول کافی اشاره کرد و گفت: یکی از روایات موجود در کتاب اصول کافی این است که رسول خدا(ص) می‌فرماید: «اقربکم منی مجلساً یوم القیامه احسنکم اخلاقاً)» یعنی کسی که خصلت‌ها، خلق و حالات روحی‌اش از همه مردم نیکوتر و پرجاذبه‌تر است، قیامت محل ایستادنش به من از همه نزدیک‌تر است. این نزدیکی هم البته آثاری دارد؛ محاسبه بسیار آسان، زیارت رسول خدا(ص)، شفاعت پیغمبر و شاد بودن حضرت از یک انسان خوش اخلاق.
این محقق با اشاره به اینکه اهل‌بیت(ع) معدن دانایی و دانایی محض هستند، خاطرنشان کرد: اهل‌بیت(ع) حیات علم هستند و مرگ جهل. وقتی امیرالمؤمنین(ع) بر روی منبر می‌رفتند به حاضرین در مسجد می‌گفت از من تا زمانی که در بین شما هستم سؤال بپرسید، من به راه‌های آسمان بهتر از مسیرهای کوفه آشنایی دارم.
استاد انصاریان خطاب به مسلمانان تأکید کرد: مراقب باشید امروز خیلی از شما به جهت تبعیت کورکورانه تا لب جهنم پیش رفته‌اید بدانید که مراد خداوند متعال از مطهرون در آیه «إِنَّما یرِیدُ اَللّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیتِ وَ یطَهِّرَکمْ تَطْهِیراً» ﴿الأحزاب، 33﴾ بی‌تردید اهل‌بیت(ع ) هستند.
عده‌ای می‌خواهند مردم را از عزاداری امام حسین(ع) جدا کنند
ایشان افزود: مجموع زحمات و اسلحه‌ها و اموال و افرادشان همه امروز در جدا کردن مردم و نسل ما از عزاداری امام حسین(ع) ایستاده‌اند! اینها می‌خواهند نوری که به الله اضافه شده، با یک فوت خاموش کنند.
نور امام حسین(ع)، قوی‌ترین تلنگر به گناهکاران
نویسنده کتاب ارزشمند «مروری بر مقتل سیدالشهدا(ع)» گفت: مردم مسجدی و هیئتی از کجا می‌دانند که گنهکارِ در خانه یا محله هدایت نمیشود!؟ قرآن که این‌همه آیه برای توبه دارد و یک باب عظیمی در روایات در باب توبه داریم؛ بعد هم خدا مایهٔ فطرت، مایهٔ عقل، مایهٔ نفس لوامه را به همهٔ بندگانش داده است که اگر آدم اینها را هنرمندانه تلنگر بزند، از خواب بیدار می‌شود؛ مخصوصاً اگر این تلنگر همراه با نور ابی‌عبدالله(ع) باشد، این بیداری سریع است؛ چون این تلنگر همراه با این نور قوی‌ترین تلنگر است، این تلنگر تمام تارهای وجودی انسان را به صدا درمی‌آورد.
ایشان در جمع بندی سخنان خود افزودند: اشک و عزا ملاک و معیار حرّیّت، انسانیّت و نماد و پرتوی از دلدادگی و شدت دوستی و علاقه است. اشک در اندیشه حسینی هم موجب کمال و ارتقا مرتبه انسانی می‌شود و هم باعث آمرزش گناهان و یکی از بهترین راه‌های رسیدن به کمالات معنوی و الهی و انسانی است.
این مفسّر برجسته قرآن کریم عنوان کرد: گريه بر مصائب حضرت سيّدالشهدا(ع) نشانه محبّتى است كه در دل‌هاى عاشقان جاى دارد. سوزى كه از دلِ سوختة عاشقان سيّدالشهدا به چشم سرايت كرده و از آنجا به رخسار مى‌نشيند، علاوه بر آنكه محبّت و مودّت به حضرت سيّدالشهدا را مستحكم مى‌كند، تنفّر و انزجار (تبرّى) از دشمنان و قاتلان آن حضرت را افزايش مى‌دهد. به همين دليل اهل‌بيت(ع) نسبت به تشويق و ترغيب مؤمنان به گريستن بر مصائب حضرت سيّدالشهدا اهتمام ويژه‌اى داشته‌اند.
استاد انصاریان گفت: قرآن نعمت تام و کامل الهی است، انبیاء و ائمه نعمت تام و کامل هستند. فخر رازی صاحب تفسیر کبیر که از علمای اهل‌سنت است نقل می‌کند که امام حسین(ع) می‌فرماید: تمام کتاب‌هایی که از جانب پروردگار بر انبیاء خدا نازل شد خداوند علوم آن کتاب‌ها و حقایق آن کتاب‌ها را انتقال به قرآن مجید داد، اما فهم قرآن نیاز به معلم دارد و آن معلمان پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) هستند.
معظم له در مورد تأمین نیازهای انسان‌ها توسط قرآن و اهل‌بیت(ع) گفت: آنان برای ما انسان‌ها راه رسیدن به رحمت، درمان بیماری‌های باطنی، آمرزش گناهان، رضایت پروردگار، جنت پروردگار، سعادت دنیا و آخرت، شفاعت فردای محشر را بیان و تأمین می‌کنند.
وی افزود: قرآن شفا، رحمت و مغفرت است. قرآن مجید عامل بهشت و هدایت است «ذٰلِكَ اَلْكِتٰابُ لاٰ رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ» قرآن مجید عامل سعادت دنیا و آخرت است.
گذری بر آثار حسینی و عاشورایی استاد انصاریان
نشر دارالعرفان وابسته به مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان تحت اشراف عملی دانشمند فرزانه استاد حسین انصاریان آثار قابل توجهی را در زمینه ادبیات عاشورایی برای نسل امروز منتشر ساخته است که در همین راستا به منظور آشنایی مخاطبان عزیز به معرفی برخی از این آثار پرداخته ایم که در ذیل از مقابل دیدگان شما خواهد گذشت.
آیین اشک و عزا در سوگ سیدالشهدا
کتاب ارزشمند «آیین اشک و عزا در سوگ سیدالشهداء»، که به همت معاونت پژوهش و مرکز نشر دارالعرفان در ایام محرم الحرام به چاپ رسید به ضرورت و لزوم اشک و عزا برای سیدالشهدا و مصیبت‌های جانسوزی که برای آن حضرت و خاندان مطهرشان رخ داد می‌پردازد.
مباحث کتاب که برگرفته از متن سخنرانی‌های استاد حسین انصاریان در ماه محرم الحرام ۱۳۸۸ در مسجد سیدعزیزالله شهر تهران است، در واقع چهل و دومین اثر از مجموعه سترگ سیری در معارف اسلامی است. این اثر 287 صفحه‌ای در دو عنوان اصلی و 10 بخش به ارائه بیش از 120 مطلب خواندنی پیرامون شخصیت نورانی حضرت اباعبدالله الحسین(ع) می‌پردازد.
در بخش اول، منزلت امام حسین(ع)، الگوهای رفتاری و اخلاقی حضرت، حقایقی توحیدی از امام حسین(ع)، منزلت یاران و خاندان سیدالشهدا(ع) و قمربنی‌هاشم بیان شده است.
بخش دوم به آیین اشک و عزا اختصاص دارد که در این بخش اشک ریختن تمام موجودات بر سیدالشهدا؛ سعادت ابدی در گرو عزاداری بر امام حسین(ع)؛ ارزشمندترین اشک‌ها؛ اهمیت عزاداری بر سیدالشهدا(ع) و… مطرح شده است.
اشک و عزا ملاک و معیار حریت و انسانیت و نمادی از دلدادگی و شدت دوستی و علاقه است
در این کتاب می‌خوانیم که اشک و عزا ملاک و معیار حریت و انسانیت و نماد و پرتوی از دلدادگی و شدت دوستی و علاقه است. اشک در اندیشه حسینی هم موجب کمال و ارتقا مرتبه انسانی می‌شود و هم باعث آمرزش گناهان و یکی از بهترین راه‌های رسیدن به کمالات معنوی و الهی و انسانی است.
گريه بر مصائب حضرت سيّدالشهدا(ع) نشانه محبّتى است كه در دل‌هاى عاشقان جاى دارد
«إنَّ لِقَتلِ الحُسَينِ حَرارَةً في قُلوبِ المُؤمِنينَ لاتَبرُدُ أبَدا» گريه بر مصائب حضرت سيّدالشهدا(ع) نشانه محبّتى است كه در دل‌هاى عاشقان جاى دارد. سوزى كه از دلِ سوختة عاشقان سيّدالشهدا به چشم سرايت كرده و از آنجا به رخسار مى‌نشيند، علاوه بر آنكه محبّت و مودّت به حضرت سيّدالشهدا را مستحكم مى‌كند، تنفّر و انزجار (تبرّى) از دشمنان و قاتلان آن حضرت را افزايش مى‌دهد. به همين دليل اهل‌بيت(ع) نسبت به تشويق و ترغيب مؤمنان به گريستن بر مصائب حضرت سيّدالشهدا اهتمام ويژه‌اى داشته‌اند.
در مکتب حسینی، اشک و عزا معیار و ملاک انسانیت است
در مکتب حسینی، اشک و عزا معیار و ملاک انسانیت است و اشک در آیین حسینی چشمه جوشان حریت و آزادگی و نماد و پرتویی از دلدادگی و شدت درستی و علاقه است. آنچنان در روایات اصیل اسلامی به اشک توصیه و سفارش شده که گویی اشک در عزای امام حسین(ع) و یاران با وفایش خود یک اندیشه و مکتب منحصر به فرد است. با مراجعه به منظومه فکری ائمه اطهار(ع) در کنار صحبت طرح مباحثی همچون توحید، نبوت، معاد و باورهای فقهی توجه ویژه‌ای به اشک در عزای سیدالشهدا مشاهده می‌شود، در نتیجه درمیابیم که ائمه معصومین با نگاه ویژه‌ای در مقام تبیین مکتب خاصی برای عزاداری سیدالشهدا بوده‌اند. اشک در اندیشه شیعه هم موجب کمال و ارتقا مرتبه انسانی می‌شود و هم باعث آمرزش گناه و یکی از بهترین راه‌های رسیدن به کمالات الهی و انسانی است.
یک چشم من از روز جدایی بگریست/ چشم دگرم بخیل بود و نگریست
چون روز وصال شد آن را بستم/ گفتم نگریستی نباید نگریست (شمس تبریزی)
سیدالشهدا(ع) تجلی عبودیت
استاد حسین انصاریان در کتاب «سیدالشهدا(ع) تجلی عبودیت» در چهار فصل و 400 صفحه مطالب نابی را از ابعاد متفاوت قیام امام حسین(ع) و واقعه کربلا بیان می‌کند. این کتاب شامل فصل‌هایی از جمله: «حقیقت و چیستی عبودیت»، «تجلّی شاخصه‌های فردی عبودیت در شخصیت امام حسین(ع)»، «تجلّی شاخصه‌های اجتماعی عبودیت در قیام امام حسین(ع)» و «سیدالشهداء(ع)؛ تجلّی مقام ربوبیت و حریّت» تنظیم شده است.
با مطالعات صورت گرفته، 15مؤلفه فردی عبودیت شناخته شده است که در این کتاب تمام این موارد را در سیره امام حسین(ع) مورد بررسی قرار داده و تجلّی شاخصه‌های فردی عبودیت در سیره آن حضرت را نشان می‌دهد. عبودیت علاوه بر مؤلفه‌های فردی در زمینه اجتماعی نیز دارای مؤلفه‌هایی است که سعی شد تا به خوبی به شاخصه‌های اجتماعی عبودیت در قیام حضرت سیدالشهدا (ع) پرداخته شود. یکی از اقدامات ارزرشمند درباره این کتاب، برگزاری جلسات نقد و بررسی توسط محققان و عاشوراپژوهان است.
دشمنان اسلام سعی در کمرنگ کردن عبودیت میان جوامع را دارند
از آنجایی که دشمنان اسلام سعی در کمرنگ کردن عبودیت میان جوامع را دارند و با جایگزینی انسانیت، قصد دارند انسان معاصر را با عبودیت بیگانه کنند، با رصد و آینده‌پژوهی در فعالیت‌های دشمنان اسلام و شیوع آنها توسط فضاهای مجازی، استاد انصاریان بر آن شد تا با نگاهی متفاوت به واقعه عاشورا پاسخ درخوری به این شبهات و دروغ پردازی دشمنان اسلام و تشیع بدهند، بنابراین با تکیه بر کلیدواژه «عبودیت» و تطبیق آن در سیره سیدالشهداء(ع)، سعی کرده سیره و منش قرآن کریم و اهل‌بیت(ع) را در این باره به رشته تحریر درآورم. لذا در کتاب «سیدالشهدا(ع) تجلی عبودیت» زاویۀ دید و نوع نگاه انحصاری معظم له پس از غنی‌سازیِ پژوهشی و بازنویسی، با شیوه‌ای روشمند و در قالب ساختاری جدید در معاونت پژوهش مؤسسه دارالعرفان، آماده گردید.
مروری بر مقتل سیدالشهدا(ع)
کتاب «مروری بر مقتل سیدالشهدا(ع)» در واقع تلخیصی از سخنرانی‌های استاد انصاریان می‌باشد که در راستای اهداف الهی و خدمات به اهل‌بیت(ع) افزون بر استفاده از سخنرانی‌های پربار و عالمانه استاد انصاریان به رشته تحریر درآمده است. این کتاب ارزشمند که در 158 صفحه به رشته تحریر درآمده است در قالب 21 جلسه سخنرانی پیرامون امام حسین(ع)، کربلا، عاشورا، قیام، شقی‌ترین دشمنان دین مطالب ارزشمندی را ارائه کرده است.
«شأن و شخصیت امام حسین(ع) و اهل‌بیت و اهمیت روضه و گریه بر امام حسین(ع)»، «سفر مسلم بن عقیل به شهر کوفه و شهادت ایشان»، «ورود حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران و اهل‌بیت به سرزمین کربلا»، «در شب عاشورا چه گذشت؟»، «شهادت مسلم بن عوسجه»، «شهادت حبیب بن مظاهر»، «پیوستن زهیر بن قین به کاروان حسینی در مسیر کربلا و چگونگی شهادت ایشان»، «پیوستن حرّ به کاروان حسینی، توبه و شهادت ایشان»، «اجازه گرفتن حضرت قاسم(ع) برای رفتن به میدان و نحوه شهادت ایشان»، «به میدان رفتن آینه تمام نمای پیامبر(ص)، حضرت علی‌اکبر(ع) و شهادت ایشان» از عناوین خواندنی این کتاب است.
مطالب دیگری از جمله؛ «شهادت کودک شیرخوار سیدالشهدا(ع) حضرت علی‌اصغر(ع)»، «شهادت قمربنی‌هاشم حضرت عباس(ع)»، «به میدان رفتن حضرت سیدالشهدا(ع) و شهادت ایشان»، «بازگشت ذوالجناح به خیمه‌ها»، «وقایع شام عاشورا و آتش زدن خیمه‌ها»، «اسارت حضرت زینب(س) و اهل‌بیت و حرکت آنان به شهر کوفه»، «مجلس ابن‌زیاد لعنة الله علیه»، «در دیر راهب نصرانی بین مسیر کوفه و شام» در این کتاب بیان شده است.
«ورود کاروان اسرا به شهر شام»، «در خرابه شام چه گذشت؟»، «چگونگی شهادت سه ساله امام حسین(ع)»، «در دربار یزید لعنة الله علیه چه گذشت؟»، «خواب حضرت سکینه»، «بازگشت اهل‌بیت به کربلای معلی در روز اربعین»، «بازگشت اهل‌بیت به حرم رسول الله، مدینه النبی(ص)» از جمله دیگر مطالب خواندنی این کتاب می‌باشد.
مجموعه مقالات کنگره حماسه حسینی 1 و 2
گذر ایام و رخدادهای تازه، اندیشه متفکران شیعی را صیقل می‌دهد و چشم آنان را می‌شوید تا با نگاهی تازه به قیام رهایی‌بخش عاشورای اباعبدالله الحسین(ع) بنگرند و از آن وجود مقدس درس قرآن بیاموزند و از آتش او شعله‌ها برگیرند و زندگی خویش و دیگران را روشن سازند. مجموعه حاضر زاده چنین نیاز و نگاهی است.
مقالات شانزده‌گانه فراهم آمده در جلد اول این مجموعه که از میان دویست مقاله ارسال شده به دبیرخانه کنگره حماسه حسینی برگزیده شده‌اند، هر یک به نحوی در پی کاویدن ابعاد قیام سالار آزادگان و معلم حریت است. نویسندگان این مجموعه متأثرِ از فرهنگ شیعی با نگاهی عالمانه کوشیده‌اند تا در حد توان خود «برگ سبزی» تقدیم آن معلم شهادت و یاران صدیقش کنند و با این کار بخشی از وام خود را به تعلیمات آن بزرگوار ادا کنند.
نقطه مشترک همه این مقالات الهام‌گیری از حرکت سیدالشهدا و وام‌داری نهضت حسینی است. اما این همدلی مشترک و این تعلق خاطر به آن سید شهیدان، باعث آن نشده است که هر یک از زاویه‌ای خاص به آن سالار شهیدان و حرکتش بنگرند و درخور خویشتن، به آن وجود مبارک، تحلیلی ارائه کنند. به همین سبب مقالات پیش رو در عین وحدت‌انگیزه و آرمان، یعنی دفاع از حقانیت حرکت عظیم حسینی و تلاش برای ترویج آن، دارای تفاوت‌هایی در فهم و ارائه مسائل و بیان دیدگاه‌هاست. همین تنوع، مایه برکت و رشد اندیشه حسینی و نظرورزی است.
کنگره حماسه حسینی علاوه بر ذکرِ ذاکران و یاد یادآوران نهضت عاشورا، نگاهی نو به پرسش‌ها، چالش‌ها فرصت‌های برخاسته از آن، برای زمانه ماست. آنچه در این مجموعه گرد آمده، گزیده‌ای از حدود دویست مقاله‌ای است که در پاسخ به فراخوان اولین کنگره حماسه حسینی برگزارشده در سال 1390ش ارسال شده است.
عناوین مقالات جلد اول عبارتند از:
تحلیلی درباره اهداف قیام امام حسین(ع) «مهدی مهریزی»
تفکیک دو اسلام در نهضت حسینی «مصطفی دلشاد تهرانی»
ارزش‌های اخلاقی در نهضت حسینی «مصطفی صادقی»
حسین بن علی(ع) و ستیز با استبداد و خودکامگی «سید محمد علی ایازی»
جایگاه عشق و عقل در شخصیت امام حسین(ع) «قاسم ترخان»
شیوه مواجهه شهید مطهری با حادثه عاشورا «حسین سوزنچی»
رویکردی بر مردم‌شناسی عاشورا «محمدباقر کوپایی»
قشربندی یاران امام حسین(ع) «سید محمود سامانی»
فرصت‌طلبان آلوده دامن «محمدعلی سلطانی»
تحلیل نقش زنان در حادثه عاشورا «مهدی مهریزی»
زنان غیرهاشمی در نهضت حسینی «حمیدرضا مطهری»
بررسی کتاب روضة الشهدا اثر مرحوم ملاحسین کاشفی «قاسم جوادی»
تحریفات در گزارش‌های نهضت عاشورا «محمدحسین مردانی نوکنده»
تعبدی بودن عزاداری و گریه بر سیدالشهدا «علی‌اکبر زمانی‌نژاد»
حضرت سیدالشهدا و نماز «کامران شرفشاهی»
نقش شعر در ماندگاری پیام عاشورا «مهرنوش غلامی»
همچنین در دومین سال این همایش که در سال 1391ش با موضوع «اخلاق و معنویت در حماسه حسینی» برگزار شد تعداد بیست و سه مقاله از میان صدها مقاله ارائه شده به همایش انتخاب و چاپ و منتشر شد.
بررسی تاریخ نهضت حسینی
کتاب «بررسی تاریخ نهضت حسینی» مجموعه آثار عاشورایی مرحوم دکتر محمد آیتی است که به صورت محدود در دومین کنگره حماسه حسینی به مناسبت بزرگداشت مقام عاشوراپژوهی مرحوم آیتی در یکصدمین سالگرد تولد وی عرضه شده است. دکتر آیتی از وعاظ و خطبای بزرگ و دانشمند خراسان بود، ایشان از نخستین روحانیونی بود که علاوه بر تحصیلات حوزوی به دانشگاه رفت و عالی‌ترین سطوح تحصیلات دانشگاهی را فرا گرفت و در دانشگاه به تدریس پرداخت. ایشان دانشمندی ذی‌فنون، مترجمی توانمند، مبلغی شهیر، خطیبی حقیقت‌گو و خرافه‌ستیز و صاحب تألیفات بود. این کتاب مجموعه گفتارهای مرحوم آیتی درباره عاشورا در دو کتاب «سرمایه سخن» و «بررسی تاریخ عاشورا» است که در دو بخش تنظیم شده است: بخش اول کتاب بررسی تاریخ عاشوا است که شامل هفده سخنرانی مرحوم آیتی در سالهای 1342 تا 1343شمسی در ایام محرم و اربعین در رادیو ایران می‌باشد که به طور مستقل بارها چاپ شده است و موضوع این سخنرانی‌ها، تحلیل حادثه عاشورا از سوی یک متخصص و پژوهشگر برجسته تاریخ صدر اسلام است.
بخش دوم کتاب، پانزده مقاله موضوعی مربوط به حادثه عاشورا از کتاب «سرمایه سخن» است که حواشی و تعلیقات مفصلی از مرحوم آیتی دارد و شامل نکات بسیار مهم و دقیقی است. این بخش سخنرانی نبوده، بلکه متن آماده شده به عنوان محتوا و مواد سخنرانی برای خطبای مذهبی است.
کتاب «سرمایه سخن» نخستین بار در سال 1339 به عنوان پنجمین شماره نشریه اداره اوقاف برای بهبود بضاعت علمی سخنوران دینی چاپ شده است. لذا در مجموع باید گفت: تحقیق حاضر به سفارش مؤسسه دارالعرفان شیعی و در راستای بزرگداشت از عاشوراپژوهان فقید و احیای آثار آنان صورت گرفته است و شامل همه گفتارها و مقالات مرحوم آیتی است که مرتبط با عاشورا است. از این رو شامل تمام کتاب «تاریخ بررسی عاشورا» و نیز گفتارهای مربوط به محرم و دو سه گفتار مربوط به صفر از جلد دوم کتاب «سرمایه سخن» است؛ یعنی همه گفتارهای مرحوم آیتی در «سرمایه سخن» را شامل نمیشود. هدف از ارائه این اثر در قالب نشر محدود و ویژه کنگره، افزون بر مناسبت یاد شده، بهره‌گیری از نکته سنجی‌های اهل نظر می‌باشد که پس از بررسی توسط مدیر شورای علمی مؤسسه دارالعرفان، اندیشمند عاشوراپژوه جناب استاد محمدجواد صاحبی تحت اشراف استاد حسین انصاریان در سال 1391ش مورد بازبینی قرار گرفت و پس از اعمال اصلاحات و رفع اغلاط تایپی و حذف مطالب تکراری و غیر ضروری، به صورتی منقح و شایسته، تقدیم محضر علاقمندان گردید.
عنصر شجاعت یا هفتاد و دو تن و يك تن
مجموعه هشت جلدی «عنصر شجاعت یا هفتاد و دو تن و يك تن» اثر گرانسنگ آیت الله میرزا خلیل کمره‌ای است که توسط واحد تحقیقات مؤسسه دارالعرفان الشیعی ویرایش، تحقیق و سپس به زیور طبع آراسته شده است. «عنصر شجاعت» مفصل‌ترين اثر مرحوم آیت‌الله ميرزا خليل كمره‌ای درباره امام حسين(ع) و اصحاب ايشان است. اين كتاب، نمونه‌ای از كوشش عالمان ربانی ما در شرح خردمندانه و مستند تاريخ عاشوراست.
در سرتاسر اين كتاب عظيم (حدوداً 4000 صفحه)، اثری از گزافه‌گويی، غلو و گزاره‌های دور از واقعيت‌های تاريخی و علمی نيست. اگرچه ممكن است شماری از داده‌های تاريخی اين اثر، مورد مناقشه باشد، اما در مجموع می‌توان اين كتاب را يكي از پاكيزه‌ترين آثار عاشوراپژوهی ناميد كه مؤلف گرانقدر آن، همواره كوشيده است تا از غلو و تاريخ‌سازی و سخنان سست و بيی‌پايه مصون باشد.
جلد اول این کتاب واکاوی عنصر «شجاعت» درمیان تعدادی از اصحاب امام حسین(ع) است. به باور بنده فضیلت اخلاقی شجاعت در میان اصحاب سیدالشهداء در روز عاشورا برگرفته شده از روح صیقل یافته آنان بوده و با ایمان و حکمت عجین بوده است.
در این اثر با تقدیر از مقام شهید و شهادت تلاش شده تا از رهگذر رفتارشناسی اصحاب آن امام همام، نقش اساسی موضوع مورد بررسی در روز عاشورا را به خوانندگان نشان دهم. حبیب بن مظاهر و یاران، یزید بن ثبیط عبقسی، ادهم بن امیه، عامر، سالم، سیف، حجاج جعفی، سعید بن عبدالله حنفی، شوذب بن عبدالله همدانی شاکری و زهیر بن قین بجلی تعدادی از افرادی هستند که از دلاوری های مؤمنانه آنان در این اثر به تفصیل صحبت به میان آمده است.
در جلد دوم این کتاب نیز به واکاوی عنصر «شجاعت» در میان تعدادی دیگر از اصحاب امام حسین(ع) پرداخته شده است از جمله آنان؛ انس بن حرث، حبیب بن مظاهر، مسلم بن عوسجه اسدی، جبلة بن علی شیبانی، زیاد بن عریب، حنظلة بن اسعد شبامی، حبشی بن قیس، عمار بن ابی سلامة، بشر بن عمرو حضرمی و حجاج بن بدر تعدادی از افرادی هستند که از دلاوری های مؤمنانه آنان در این اثر به تفصیل صحبت به میان آمده است.
در جلد سوم این اثر گزارشی از نحوه شهادت افرادی که از لشکر عمر سعد به لشکر امام(ع) وارد شده و افرادی که در روز عاشورا به آن سپاه پیوستند و همچنین سعد بن عمرو، آخرین شهید روز عاشورا نیز مطالبی ارائه شده است.
در جلد چهارم تحقیقی در مورد «شجاعت» و دلاوری های «مسلم بن عقیل» از اصحاب امام حسین(ع) است. در این کتاب مسلم بن عقیل به عنوان نمونه کاملی از طهارت ضمیر و پاکی از آثار وراثت سوء و تقلیدهای عقاید منحرف و طهارت از هر جهت معرفی شده است.
نگارنده بر این باور است که آن چه باعث باقی ماندن نام این شهید در صفحه تاریخ گشته، وجود صفات مزبور به همراه عنصر شجاعت و دلاوری در شخصیت مسلم می باشد. اشاره به نقش مسلم بن عقیل در زمان امیرالمؤمنین(ع) و امام حسن(ع) و گزارشی از حضور مسلم در کوفه و نحوه شهادت وی از جمله مباحث مطرح شده در این نوشتار می باشد.
در جلد پنجم درنگی بر عنصر «شجاعت» در شخصیت امام حسین(ع) است. نویسنده در این اثر موضوع شهادت را در دوران ولادت امام پی گرفته و بر این باور است که علاوه بر ضمیر پاک و روح والا و ملکوتی آن حضرت، محیط ولادت و پرورش آن حضرت نیز به گونه ای بوده که ایشان را به سمت و سوی شجاعت رهنمون می ساخته است. گوشه ای از ضمیر مقدس امام، چهره ای از ایده آل دولت در نظر امام حسین(ع)، مدینه سنگر جنگ است و مسجد نماز، روایاتی از زادگاه و روز میلاد آن امام همام، سخنان قابلگانی چون: صفیه دختر عبدالمطلب و اسماء بنت عمیس و بره خزاعیه و همچنین گزارشی از مراقبت های پیامبر(ص) از آن حضرت محورهای اصلی مباحث مطرح شده در این کتاب هستند.
در جلد ششم درنگی بر عنصر «شجاعت» در شخصیت امام حسین(ع) است. نگارنده در این اثر با بیان برخی از اتفاقاتی که در کودکی آن امام شهید رخ داده، تلاش دارد تا تبلور شجاعت در اندیشه و افکار ایشان را به نمایش گذارد. گزارشاتی از حضور سیدالشهداء در منزل زنان برجسته و پاک دامن عصر رسالت و همچنین در نزد پیامبر(ص) بخش قابل توجهی از مطالب این کتاب را به خود اختصاص داده است.
در جلد هفتم بررسی تأثیر همنشینی امام حسین(ع) با رسول الله(ص) در ایجاد روحیه «شجاعت» در آن امام همام است. به باور نگارنده احادیث اهتمام پیامبر(ص) به تغذیه کودک، چون از میمونه بنت حارث هلالی و ام سلمه از همسران رسول خدا(ص) به دست ما رسیده، در ردیف گردش کودک در حجره های زنان رسول الله(ص) می باشد و چون بیشتر روایات آن از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده، می توان بر این احادیث اعتبار تام نهاد. در این جلد، ادامه احادیث حضور امام حسین(ع) در منزل زنان پیامبر آغاز شده و با احادیث مربوط به تغذیه ایشان به پایان رسیده است.
جلد هشتم که به کوشش واحد تحقیقات مؤسسه دارالعرفان الشیعی تنظیم و ارائه گردیده، فهرستی از مطالب گنجانده شده در مجلدات قبلی مجموعه «عنصر شجاعت یا هفتاد و دو تن و یک تن» است. در این جلد پایانی کتاب، موضوعات مختلف موجود در هفت جلد پیشین این مجموعه به صورت جداگانه و به گونه فهرستی به منظور ایجاد تسهیل در دسترسی به مطالب کتاب، در اختیار خوانندگان قرار داده شده است. فهارس موجود در مجلد هشتم به شرح ذیل می باشد: فهرست آیات؛ فهرست روایات؛ فهرست ادعیه و زیارات؛ فهرست انبیاء و معصومین(ع)؛ فهرست اعلام و اشخاص؛ فهرست قبایل؛ فهرست مکان ها؛ فهرست اشعار عربی و فهرست اشعار فارسی.
سیدالشهدا(ع) و یارانش
کتاب «سیداشهدا(ع) و یارانش» اثر گرانسنگ آیت‌الله میرزا خلیل کمره‌ای است. در عرصه‌ای که غالب نوشته‌ها فاقد دقت و تتبع تاريخی و سرشار از كلی‌گويی و بی‌مدرک‌نويسی است، آيت الله كمره‌ای در پی دقت و تتبع برمی‌آيد و منابع گوناگون تاريخی، ادبی، روايی و رجالی را می‌كاود تا ابعاد شخصيت وجود مبارک امام حسين(ع) و يارانش را آشكارتر سازد. كتاب پيش رو، چكيدی و ويراسته جديدی از «عنصر شجاعت يا هفتاد و دو تن و يی تن» و «يک شب و روز عاشورا» است که بواسطه اهمیت موضوع توسط واحد تحقیقات مؤسسه دارالعرفان الشیعی و زیر نظر محقق فرزانه، استاد حسین انصاریان، ویرایش، تحقیق، سپس به زیور طبع آراسته شده است.
این کتاب ارزشمند در سه فصل «تولد و تربیت در دامان نبوّت»، «شهادت و شهدای کربلا» و «شهادت امام حسین(ع) و اهل بیت»، در 432 صفحه از سوی نشر دارالعرفان منتشر شده است. كتاب، نمونه‌ای از كوشش عالمان ربانی ما در شرح خردمندانه و مستند تاريخ عاشوراست. در سرتاسر اين كتاب، اثری از گزافه‌گويی، غلو و گزاره‌های دور از واقعيت‌های تاريخی و علمی نيست. اگرچه ممكن است شماری از داده‌های تاريخی اين اثر، مورد مناقشه باشد، اما در مجموع می‌توان اين كتاب را يكی از پاكيزه‌ترين آثار عاشوراپژوهی ناميد كه مؤلف آن، همواره كوشيده است تا کتاب از غلو و تاريخ‌سازی و سخنان سست و بي‌پايه مصون باشد.
علاقه‌مندان در فصل اول این کتاب با بخش‌هایی، از جمله «نام‌گذاری حسین(ع)»، «در خانهٔ پیغمبر خدا(ص)»، «حسین(ع) درعهد رسالت جد و امامت اَب»، «حسین(ع)، میراث‌دار نبی(ص)» و «در آغوش مادر» آشنا خواهند شد. فصل دوم کتاب با عنوان «شهادت و شهدای کربلا»، اقدام به طبقه‌بندی شهدا کرده است: «طبقات شهدای کربلا»، «طبقهٔ نخستین شهدا»، «طبقهٔ دوم شهدا»، «کاروان مکه»، «سخنان سیدالشهدا(ع) در مکه»، «یارانی که از کوفه به کاروان امام(ع) پیوستند»، «آخرین یاران، پیش از رسیدن به کربلا»، «طبقهٔ سوم شهدا» و... مطالب ارزشمندی را در اختیار مخاطبین خود قرار می‌دهد. فصل سوم کتاب با عنوان «شهادت امام حسین(ع) و اهل‌بیت»، در بخش‌هایی همچون «آخرين نامه‌های امام(ع)»، «خطبه‌های عاشورايی حسين(ع)»، «سرنوشت ابن‌سعد و ابن‌زياد»، «آغاز جنگ»، «جنگ‌های تن به تن»، «حملهٔ عمومی»، «نماز ظهر عاشورا»، «آخرين شهيدان»، «شهادت اهل‌بيت حسين(ع)»، «اول شهيد آل پيغمبر(ص)»، «شهدای هاشمی»، «شهادت ابی‌الفضل(ع)»، «شهادت ابی‌عبدالله، سيدالشهدا(ع)» و «گزیدهٔ کتاب»، مطالب خواندنی‌ای را تقدیم مخاطبین خود کرده است.
یک شب و روز عاشورا
در زمینه حیات معنوی و شخصیتی و کار عظیم و عمل فوق‌العاده مخلصانه هفتاد و دوتن یاران امام حسین(ع) و در رأس آنان حضرت حسین(ع) کتاب‌های زیادی در چند قرن گذشته نگاشته شده است و مقالات فراوانی به رشته تحریر درآمده است، ولی اگر با نگاه منصفانه و به دور از تعصب نگاه کنیم باید اقرار کرد و اعلام نمود که کتاب های مرحوم آیت‌الله میرزا خلیل کمره‌ای که در باب جریان عاشورا نگاشته شده است یعنی کتاب «عنصر شجاعت» و «یک شب و روز عاشورا» از نظر محتوا و پرمطلبی و کیفیت و معنویت و همچنین لطافت و ظرافت بی‌نظیر است. به قول استاد انصاریان در مقدمه این کتاب: حق این است که این کتب نورانی و دیگر کتاب‌های این نویسنده، از قلم پاک و ولائی او جاری می‌شود. استاد انصاریان در ادامه مقدمه خود بر این کتاب اضافه می کند: مؤلف «یک شب و روز عاشورا» علامه جلیل، عالم نبیل، حکیم عارف، فیلسوف خبیر آیت الله حاج میرزا خلیل کمره‌ای، انسان والایی است که در رشته‌های علوم مختلف اسلام و پاره ای از علوم روز، بر کرسی اجتهاد و جایگاه استادی حوزه و دانشگاه، و منبر خطابه و موقف بیان معارف الهیه برای توده مردم به زبان مردم و اندازه فهم مردم قرار داشت.
کتاب «یک شب و روز عاشورا» روح و قسمت اهم مجموعه هفت جلدی تألیفات مرحوم آیت الله کمره‌ای در باب حادثه عاشورا است که مستقلاً چاپ و منتشر شده است. کتاب به همت مؤسسه دارالعرفان زیر نظر استاد حسین انصاریان و با مقدمه معظم له در اواخر سال 1389ش در 355 صفحه چاپ و منتشر شده است.
این کتاب در دو بخش اصلی «یک شب و روز عاشورا» و «نبرد و خون» کلیه وقایع و اتفاقات شب و روز عاشورا، اتفاقاتی که برای یاران و اصحاب و اولاد سیدالشهدا(ع) افتاده است را بیان می‌کند. دولشکر و فکر شب، نص سخن، آخرین سخن اجتماعی، شب جنگجویان و بیداری رقیب، سپردن امانات، تأمین ناحیه پشت سر، نماز بین‌الطلوعین، قیام به دفاع، نخستین دفاع، منطق امام برای عموم، دفاعیه زهیر، ختم سخن، بریر و سخنی از آب، نامه تحمیل بیعت، پیام حسین(ع)، احضار پسر سعد و نگاه حضرت(ع) به پشت سر عمر از موضوعاتی است که در بخش اول این کتاب آمده است. در بخش دوم کتاب نیز عناوینی مانند: نبرد و خون، جنگ تن به تن، نگاهی به حر ریاحی سردار لشکر دشمن، مقدمات حمله اول، فعالیت یکه سواران اصحاب، دشمن سواره و او پیاده، نماز و خلوت با قهار منتقم، دفاع امام و اهل‌بیت و جوانان بنی‌هاشم مطرح شده است. و در پایان؛ کتابنامه، فهرست تألیفات، فهرست آیات و روایات، فهرست اشعار فارسی و عربی، فهرست اعلام و مکان‌ها آمده است.
علاقه مندان برای تهیه این اثار گرانسنگ استاد انصاریان می توانند به شیوه های ذیل اقدام نمایند؛
* حضور در محل نشر دارالعرفان به نشانی قم، خیابان شهید فاطمی (دورشهر)، کوچه 19، پلاک 27
* تماس با شماره تلفن های 09196522024 و 02537740427
* حضور در نمایندگی های نشر دارالعرفان در سراسر کشور با مراجعه به نشانی اینترنتی؛
http://www.erfan.ir/farsi/article/view/76976
