براساس آیات و روایات، فطرت اولیه انسان برتوحید آفریده شده است و او میل و گرایش درونی به توحید و خداپرستی دارد و به تکالیف شرعی علاقه مند است، دراین زمینه پروردگاردر قرآن می فرماید :
«فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا » (روم،30)؛ پس روى خود را با گرایش تمام به حقّ، به سوى این دین کن، با همان سرشتى که خدا مردم را بر آن سرشته است. چنانکه رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هرمولودی بر اساس فطرت پاک آفریده شده است،لکن پدر و مادرشان آنها را به سوق ناپاکی ها می دهند. یعنی در فطرت هر کسی این معرفت هست که خداوند، آفریننده اوست.
امام علی علیه السلام در نهجالبلاغه هم فرموده : کار پیامبران شکوفا ساختن فطرتها، و به یادآوردن نعمتهاى فراموش شده الهى، از جمله سرشت توحیدى، و استخراج گنجهاى معرفت است که در درون جان و اندیشه انسانها نهفته و مستور است.
اما انسان بر اثر معاشرتها و رفاقت انحرافی و عوامل ارادی و غیر ارادی و خواسته و ناخواسته روبه تیرگی می رود و ازنور او کاسته می شود و به همین دلیل نسبت به انجام فرائض دینی و شعائر الهی کم رنگ می گردد، اما براثر یک موعظه یا یک حادثه بیدار کننده وهشدار دهنده دوباره به خود می آید و راه و مسیر اشتباه خود را عوض می کند و یا توبه می کند و این همان رجوع دوباره به فطرت پاک خویشتن است.
عيد فطر، جشن تولد فطرت است؛ فطرتي که از غبارها و زنگارها پاک شده و اکنون در زيباترين شکل خود خودنمايي ميکند.
مارا به ميهماني خودش دعوت ميکند و قلب را جلا ميدهد. اکنون که ميهماني تمام شده و عيد فطر فرا رسيده، انگار از نو متولد ميشویم و به روشني ميبينم که بازگشت به فطرت را جشن گرفتهایم. اميرمؤمنان علي(ع) نيز جشن فطرت را اينگونه به عيد فطر نسبت ميدهد ومیفرماید:
اين عيد کسي است که خدا روزهاش را پذيرفته، نماز او را ستوده و هر روز که خدا نافرماني نشود، آن روز عيد است.
عيد فطر، روز شکرگزاري از حق تعالي است که در ظلمت جسم، چراغ روشن فطرت را نهاد تا هميشه پرتوافشان و حياتبخش باشد.
شکر توفيق عبادت و ذکر و خشوع و توسل ومغفرت به بارگاه کبريايي حضرت حق. حقيقتاً هم براي اين شکر، انسان مؤمن بايد عيد بگيرد.
يکي از ياران امیرمومنان (ع)ميگويد روز عيد فطر در خانه اميرمؤمنان بر او وارد شدم. در مقابل او، سفرهاي گسترده و غذاي بسيار متواضعانهاي در مقابل حضرت گذاشته شده بود.عرض کردم: يا اميرالمؤمنين! شما روز عيد چنين غذاي کمارزشي ميخوريد؟ معمول اين است که در روزهاي عيد، مردم بهترين غذاهاي خود را ميخورند؛ شما به اين غذا اکتفا کرديد؟ فرمود: امروز، روز عيد است، اما براي کساني که مورد مغفرت الهي قرار گرفته باشند؛ يعني عيد بودنِ امروز، به خوردن غذاهاي رنگين و دلخوش کردن به شاديهاي کودکانه نيست. اين عيد واقعي است براي کساني که بتوانند و توانسته باشند مغفرت الهي را براي خودشان تحصيل کنند.
عيد فطر، روز دريافت جوايز و پاداش است؛ جوايزي آسماني و پاداشهايي از جنس رستگاري.مولاي متقين در يکي از خطبههاي عيد فطر چنين فرمود:اي بندگان خدا! بدانيد نزديکترين و کمترين چيز که براي مردان و زنان روزهگير فراهم است، اين است که فرشتهاي در آخرين روز ماه رمضان به آنان ندا ميدهد که اي بندگان خدا! بر شما مژده باد که گناهان گذشته شما آمرزيده شد و بنگريد که در آينده چگونه خواهيد بود. امروز روز عيد فطر است؛ عيدي که زمين و زمان را غرق شادي و سرور کرده است.
عيد فطر، عيد زيباييهاي معنوي، عيد بشارت و عيد سعادت است.اميرمؤمنان علي(ع) در روز عيد فطر خطبهاي ايراد کردند و چنين فرمودند:اي مردم! امروزِ شما، روزي است که در آن به نيکوکاران پاداش داده ميشود و بدکاران در آن زيان ميکنند. امروز، شبيهترين روزها به قيامت شماست. با بيرون آمدن از خانههايتان به مصلا، از بيرون آمدن از گورها و رفتن به پيشگاه خداوند ياد کنيد، و از توقف و ايستادن در محل نماز، وقوف خود در برابر خدا را به ياد آوريد، و از بازگشت به خانههايتان، بازگشت خود را به جهنم و بهشت فرا ياد آريد.
توفيق در اختيار داشتن وسيله رحمت الهي تا ماه رمضان آينده و عمل به درسها و حسنات اين ماه مبارک در تمامي طول سال، از بزرگترين پاداشهايي است که ميتواند در اين عيد سعيد نصيب بندگان مؤمن و مخلص خداوند شود.انسان مسلمان بايد از راههاي گوناگون، نداي حياتبخش توحيد را به گوش جهانيان برساند. يکي از آن راهها، بيان شعارهاي مذهبي است. خداوند متعال در قرآن کريم ميفرمايد:وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللّهِ فَإِنّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ. (حج، 33) هر کس شعائر الهي را بزرگ دارد، اين کار نشانه تقواي دلهاست.
تعظيم شعائر الهي، يکي از ويژگيهاي عيد سعيد فطر است. شعار تکبير و تهليل و تحميد و تقديس، از جمله اعمالي است که به روز عيد جلوه خاصي ميبخشد. پيامبر اعظم(ص) در روز عيد فطر، از منزل بيرون ميآمد و تا رسيدن به مصلا با صداي بلند، شعار «لا اله الا الله» و «الله اکبر» سر ميداد و حتي در ميان خطبهها و قبل و بعد از آن با صداي رسا اين کلمات را تکرار ميکرد.کسي که بتواند جان و روح خود را تزکيه و پاکسازي کند، به فلاح و رستگاري دست خواهد يافت و با اداي زکات فطر نيز موجب طهارت انسان از خواری و حرص و بخل ميشود.
عيد فطر، یادآور رستاخیز بزرگ است. حضرت علی (ع) این روز عید را به قیامت تشبیه فرموده است: «ای مردم! این روز شما، روزی است که نیکوکاران در آن پاداش میگیرند و زیانکاران و تبهکاران در آن مأیوس و ناامید میگردند.دنیا محل مسابقه است و آخرت زمان اجر گرفتن، بهشت جایزه برندگان این مسابقه و جهنم جزای بازماندگان است.
عید فطر شبیهترین روز به روز قیامت است. چون در قیامت عدهای که زیان کارند، تأسف میخوردند و غضبناک میگردند و عدهای که نیکوکارند رستگار و متنعم به نعمتهای الهی میشوند.وقتی از منازلتان برای خواندن نماز عید خارج میشوید، به یاد آورید زمانی را که از منزل بدن خود خارج شده و به سوی خدای خود خواهید رفت.وقتی در جایگاه نماز خود میایستید به یاد آورید زمانی را که در محضر عدل الهی میایستید و از شما حسابرسی میکنند. وقتی از نماز به منازلتان بر میگردید به یاد آورید زمانی را که به منازل خود در بهشت خواهید رفت.ای بندگان خدا! کمترین چیزی که به زنان و مردان روزه دار داده میشود این است که فرشتهای در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا میدهد: هان! بشارتتان باد،ای بندگان خدا که گناهان گذشتهتان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه باقی ایام را بگذرانید.»
و همه به مصلی می رویم ...
اکنون زمان آن رسيده که همه اجتماعي بزرگ و نيرومند بسازيم؛ آنطور که تمام فرشتگاه به وجد آیند و شیاطین و دشمنان را مرعوب گرداند.
زمزمه «اللهم اهل الکبرياء و العظمة و اهل الجود و الجبروت» اوج ميگيرد. احساس ميکنيم جسم ما از زمين خاکي جدا شده است و در فضاي ديگري سير ميکنيم؛ فضاي خلوص، تسليم و تقوا. اين حس، پاداش يک ماه روزهداري خالصانه پرهيزکاران است که نصيب مؤمنان حقيقي ميشود.
شيريني در روز عيد، نشانه اين است که در بقيه ايام سال نيز بايد به شيرينيها، خوبيها و خلوص رمضان وفادار بمانيم. اجازه ندهيم تلخي گناهان ريز و درشت، دامن زندگي را بگيرد. خوب بودن فقط مخصوص يک ماه نيست. خوب بودن را در سراسر سال پیاده کنیم .
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم دراین زمینه فرموده است: و چون شب عید فطر-كه شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل كنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد. و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر كوچه ها و گذرها بایستند و [ با صدایى كه آن را همه ی آفریده هاى خدا جز جن و آدمیان می شنوند] گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار كریم [براى نماز عید] بیرون شوید كه او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد.و چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خدا عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد كارگر- چون كار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را كامل پرداخت کنی.
خداوند عزّ و جلّ فرماید: شما را گواه مى گیرم كه من پاداش روزه ی رمضان و نمازشان را خشنودى و آمرزش خود از ایشان قرار دادم.
و چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خدا عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد كارگر- چون كار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را كامل پرداخت کنی و خداوند [خطاب به بندگان خویش] مى فرماید: اى بندگان من! [هر چه مى خواهید] از من بخواهید كه به عزت و جلال خودم سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه براى دنیا وآخرت خود بخواهید عطا مى كنم. و به عزت و جلال خودم سوگند تا وقتی كه مرا مراقب خود بدانید[ و از من بترسید] شما را در پناه مى گیرم و نزد كسانى كه در دوزخ جاودانند رسوایتان نسازم.اکنون باز گردید كه آمرزیده شدید همانا مرا خشنود كردید و من از شما خشنود شدم. پس فرشتگان به خاطرآنچه-که خداوند در روز عید فطر به این امت ارزانى فرموده است- شاد مى شوند و به یکدیگر بشارت داده و تبریك گویند.
منبع : پایگاه عرفان