فارسی
جمعه 10 فروردين 1403 - الجمعة 18 رمضان 1445
قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه
0
نفر 0

گناه ظاهري و باطني از نظر قرآن

گناه ظاهري و باطني از نظر قرآن


قرآن کريم مي فرايد: «لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ...؛ [1] و به كارهاي زشت، چه علني آن و چه پوشيده(اش) نزديك مشويد»

«اِثم» در ريشه «اثم» به معني گناه[2] و چيزي كه انسان را از كاري باز مي‌دارد است و از آنجا كه گناهان آدمي را از «خيرات» باز مي‌دارد به آنها «اثم» گفته شده[3]، و عصيان و معصيت هم از همين باب است. واژة فواحش جمع فاحشه به معني هرگونه رفتار و گفتاري است كه زشتي آن بزرگ باشد.[4] در قرآن مجيد نيز گاهي در همين معني وسيع استعمال شده است مانند: «وَ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ...؛[5] كساني كه از گناهان بزرگ و از اعمال زشت و قبيح اجتناب مي‌كنند...» تعبير «فواحش» بعد از «كبائر الاثم» به اصطلاح از قبيل ذكر خاص (فواحش) بعد از عام (اثم) است و در حقيقت بعد از بيان اجتناب از همة گناهان بر روي گناهان زشت بيش تر تكيه شده است تا اهميت آنها را برساند.[6]
واژة ظاهر يعني آشكار و آنچه با چشم ديده مي‌شود (پيدا) و باطن يعني ناپيدا و پنهان و آنچه خلاف ظاهر است.[7] در قرآن مجيد هم آمده است كه «وَ ذَرُوا ظاهِرَ الْإِثْمِ وَ باطِنَهُ...؛ [8] و گناه آشكار و پنهان را رها كنيد. امّا اين كه گناه ظاهري و باطني كدام است؟ علامه طباطبايي در ذيل آيه 120 از سوره انعام مي‌فرمايد: گرچه به حسب مضمون، آيه مطلق است، و از جميع گناهان ظاهري و (آشكار) و باطني (پنهان) نهي مي‌كند، ولي از سياق آيات قبل و بعد از آن استفاده مي‌شود كه (آيه) مربوط به خوردن گوشت حيواني است كه اسم و نام خدا به هنگام ذبح بر آن برده نشده كه مصرف آن حرام است... (بنابراين)، مراد از گناه ظاهري آن گناهي است كه شومي (و ابدي) عاقبت و زشتي اثرش بر كسي پوشيده نيست، مانند شرك، آشوبگري و ظلم، و مراد از گناه باطني آن گناهي است كه زشتيش همه كس فهم نيست، مانند خوردن ميته (مرده) خون و گوشت خوك اين قسم از گناه با تعليم خدايي شناخته مي‌شود و عقل نيز گاهي آن را درك مي‌كند، اين معنايي كه ما براي گناه ظاهري و باطني كرديم، معنايي است كه ظاهر سياق آن را افاده مي‌كند.[9]
بعضي از مفسران معاني ديگري براي آن كرده‌اند، از جمله گفته‌اند: ظاهر بودن گناه و باطن بودن آن به معناي علني بودن و پنهاني بودن آن است، و نيز گفته‌اند: مقصود از گناه ظاهري، گناهاني كه از اعضا و جوارح آدمي سر مي‌زند، است و گناه باطني، گناهان قلبي و دروني است. و نيز گفته‌اند: گناه ظاهري به معناي زنا و گناه باطني روابط پنهاني نامشروع است و... .[10]
در تفسير نمونه آمده كه «آيه ياد شده مفهوم وسيعي دارد كه تمام اين تفسيرهاي ياد شده را در برمي‌گيرد.[11]
مراد از «فاحشة ظاهري» در آية 151 از سورة انعام كه در ابتداي همين تحقيق آمد گناه علني و مقصود از «فاحشه باطني» گناه سرّي و روابط نامشروع برقرار كردن در پنهاني است.[12]
از حضرت امام سجاد ـ عليه السّلام ـ نقل شده است كه معناي «وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ» فرمودند: «فواحش ظاهري و آشكار» مانند ازدواج با زن پدر و «فواحش باطني و پنهان» مانند «زنا» است. [13] اين روايت از باب تطبيق كلّي بر مصداق است؛[14] يعني يكي از مصاديق فواحش ظاهري «ازدواج با زن پدر» است و يكي از مصاديق فواحش باطني «زنا» مي‌باشد امام صادق ـ عليه السّلام ـ درباره علت و منشأ حرمت گناهان ظاهري و باطني فرمود: «ان الله تبارك و تعالي غيور يحب كل غيور و لغيرته حرم الفواحش ظاهرها و باطنها؛ خداي متعال بسيار غيرتمند است و انسان‌هاي غيرتي را دوست دارد و بخاطر غيرتش گناهان ظاهري (آشكار) و باطني (پنهان) را حرام و ممنوع كرده است.»[15] (تا جامعه سالم و در امنيت بماند).
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، همان، ج6، ص 155؛ ج 15، ص 157؛ ج 21، 204.
2. شهيد دستغيب، عبدالحسين، گناهان كبيره.
3. قرائتي، محسن، تفسير نور، قم، انتشارات در راه حق، چاپ پنجم، 1379، ج3، ص 433 ـ 430؛ ج4، ص 54-53.
پي نوشت ها:
[1] . انعام/ 151، اعراف/ 33.
[2] . ابن منظور، لسان العرب، تعليقة علي سيري، بيروت، دار احياء التراث العربي، چاپ اول، 1408 ه‍ ق، ج 1، ص 74.
[3] . راغب اصفهاني، معجم مفردات الفاظ القرآن، تصحيح ابراهيم شمس‌الدين، بيروت، دارالكتب العلميه، چاپ اول، 1418 ه‍ ق، ص 16.
[4] . الفاظ القرآن، همان، ص 418.
[5] . شوري/ 37.
[6] . مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، چاپ سيزدهم، 1374ش، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج 20، ص 459.
[7] . لسان العرب، همان، ص 434.
[8]. انعام/ 120.
[9] . ر.ك. طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان، ترجمه سيد محمد باقر موسوي همداني، تهران، دارالکتب الاسلاميه، ج 7، ص 458.
[10] . طبرسي، حسن بن فضل، مجمع‌البيان، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، چاپ اول، 1415 ه‍ ق، ج 4، ص 149. و الميزان، همان، ج 7، ص 458.
[11] . تفسير نمونه، همان، ج 5، ص 421 و 420.
[12] . ترجمة الميزان، همان، ص 517.
[13] . عياشي، التفسير (تفسير عياشي)، تحقيق سيد هاشم رسولي محلاتي، تهران، المكنيه العلميه الاسلاميه، ج 1، ص 383 و الميزان، همان، جلد 7، ص 530.
[14] . الميزان، همان،‌ج 7، ص 530.
[15] . عروسي حويزي،علي بن جمعه، تفسير نورالثقلين، تصحيح و تعليقه سيد محمد هاشم رسولي محلاتي، قم، اسماعيليان، 1373، ج 1، ص 778 و 777.


منبع : اندیشه قم
  • مراد از گناه ظاهري و باطني از نظر قرآن چيست؟
  • گناه ظاهري و باطني از نظر قرآن
  • گناه ظاهري
  • گناه باطني از نظر قرآن
  • گناه از نظر قرآن
  • 0
    0% (نفر 0)
     
    نظر شما در مورد این مطلب ؟
     
    امتیاز شما به این مطلب ؟
    اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

    آخرین مطالب

    اگر نیازمندید هم انفاق کنید
    نمازشب و نوافل
    سيري در قرآن و قرآن پژوهي (2)
    ارتباط میان مسئولیت اخلاقی و مسئولیت فقهی!
    رمضان، بهترین فرصت برای طهارت روح
    فرهنگ عاشورا وامام حسین(ع) مرکز ثقل اصول دين
    بخشنده ترین مردم در نگاه امام حسین علیه السلام
    چهره امام حسين(ع)
    تمام شب در عبادت
    عظمت شب قدر

    بیشترین بازدید این مجموعه

    محروميت از رحمت حق
    هفت نمونه‌ از احیای مردگان در کلام قرآن
    دوستی و محبت اهل بیت (ع) از دیدگاه علی (ع)
    زنده نگهداشتن یاد شهیدان
    علل تضعیف جوامع اسلامی از منظر آیات الهی
    هنرمندانه ترین راه برای بیشترین تأثیرگذاری
    افزایش رزق و روزی با نسخه‌ امام جواد (ع)
    کرامات و معجزات حضرت فاطمه زهرا (س) (2)
    طهارت امام حسین(ع) و یارانشان
    متن دعای معراج + ترجمه

     
    نظرات کاربر

    پر بازدید ترین مطالب سال
    پر بازدید ترین مطالب ماه
    پر بازدید ترین مطالب روز



    گزارش خطا  

    ^