در قلمرو آفتاب (همنشینی با قرآن)

قرآن؛ مایه نجات از گمراهی

قرآن، ساحل نجاتی است که توفان زدگانِ اقیانوس سرگشتگی را به سوی خود فرا می خواند و آرامشی پایدار به آنان ارزانی می دارد. نگاشته اند فرد تازه مسلمانی در مکه خدمت امام صادق علیه السلام رسید و عرض کرد: من زکریا پسر ابراهیم هستم که از دین مسیحیت دست کشیده ام و به اسلام گرویده ام. امام فرمود: از اسلام چه دیدی که به خاطر آن دست از مسیحیت کشیدی و مسلمان شدی؟ گفت: آیه ای در قرآن سبب هدایت من گردید که پروردگار در آن به پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: پیش از این تو نمی دانستی کتاب و ایمان چیست (از محتوای قرآن آگاه نبودی) ولی ما آن را نوری قرار دادیم که به وسیله آن هر کس از بندگان خویش را بخواهیم هدایت می کنیم. امام فرمود: «به راستی که خدا تو را هدایت کرده است»، آن گاه سه مرتبه درحق وی دعاکرد و فرمود: «پروردگارا! او را هدایت نمای».

بخوان و بالا برو!

قرآن، نردبان عروج به آسمان هاست ؛ آن سال که در روز رستاخیز، معیاری برای شهادت اعمال و میزانی برای بالا رفتن درجات بهشتیان به شمار می آید. روزی امام صادق علیه السلام از مردی پرسید: آیا دوست داری که در دنیا عمر طولانی داشته باشی؟ مرد پاسخ داد: آری. امام فرمود: برای چه دوست داری بیشتر در دنیا بمانی؟ پاسخ داد: برای تلاوت سوره توحید. امام اندکی سکوت کرد و سپس فرمود: «هر یک از دوستان ما بمیرد، در حالی که تلاوت قرآن را خوب نمی داند، در عالم قبر (دوزخ) به او خواهند آموخت تا درجه او به خاطر قرآن بالا رود؛ چرا که بهشت به اندازه آیات قرآن است و به او گفته می شود: بخوان و بالا برو. او نیز قرآن می خواند و بالا می رود و به درجات او افزوده می شود».

برترین آوا

«ابوعمرو زاذان» از دوستان امام علی علیه السلام بود که قرآن را با لحنی دلنشین می خواندْ. روزی «سعد خفّاف» به او گفت: ای ابا عمرو! تو بسیار زیبا قرآن می خوانی، بگو این صوت زیبا را از که آموخته ای؟ ابو عمرو گفت: در جوانی به شعر خواندن علاقه زیادی داشتم. روزی امیر مؤمنان علیه السلام مرا در حالی که شعر می خواندم دید، فرمود: چرا این آواز خوش را در تلاوت قرآن به کار نمی بری؟ گفتم: مولای من! من کجا و تلاوت آیات نورانی قرآن کجا؟ به خدا سوگند از قرآن به جز آن چه در نماز می خوانم چیز دیگری بلد نیستم. امام فرمود: نزدیک تر بیا و در گوش من آهسته چیزی گفت که از آن سخن چیزی نفهمیدم. اما به خداوند سوگند که قدم از قدم برنداشته بودم که قرآن را با اِعراب کامل حفظ شدم و پس از آن، هرگز محتاج نشدم که درباره قرائت قرآن از کسی چیزی بپرسم.

واپسین دوست در دنی

جوانی از فرزندان امام موسی کاظم علیه السلام در بستر مرگ افتاده بود و به سختی به خود می پیچید. پای او را به سمت قبله کشیده بودند، ولی سختی جان کندن، او را عذاب می داد. امام به فرزند دیگرش قاسم فرمود: «برخیز و بر بالین برادرت سوره صافات را تلاوت کن». او شروع به خواندن سوره صافات کرد و وقتی به یازدهمین آیه رسید، جان از بدن جوان مفارقت کرد و از دنیا رفت. جوان را غسل و کفن نموده و به سوی منزلگاه ابدی اش بردند. در راه بازگشت فردی از امام کاظم علیه السلام پرسید: من شنیده ام که هر گاه فردی به حالت احتضار در می آید و در آستانه مرگ قرار می گیرد، بایستی سوره یاسین را بر بالین او بخوانند، اما شما دستور دادید که سوره صافات بخوانند؟! امام فرمود: «هرگاه این سوره بر بالین شخصی که در حال مرگ است خوانده شود، خداوند سختی جان کندن را از او برمی دارد و آسوده از دنیا می رود».

قاری ولایت ناپذیر

شبی کمیل بن زیاد، امیرمؤمنان علیه السلام را به سوی منزل ایشان همراهی می کرد. از کنار خانه ای گذشتند که از آن صدای تلاوت قرآن بلند بود. صوت او به اندازه ای دلنشین و زیبا بود که کمیل به حالش غبطه خورد و دردل خویش بر او آفرین گفت، ولی سخنی بر زبان نیاورد. امام متوجه حالت کمیل شد و بدون مقدمه و پرسشی به او فرمود: «ای کمیل! قرآن خواندن او تو را گول نزند؛ زیرا او اهل دوزخ است. چه بسیارند قرآن خوانانی که قرآن آن ها را لعنت می کند. به زودی آنچه را در مورد او گفتم بر تو آشکار خواهد شد». کمیل شگفت زده شد و به فکر فرو رفت.

مدتی از این ماجرا گذشت و این پرسش در ذهن کمیل باقی ماند تا این که خوارج بر ضد امیرمؤمنان علیه السلام دست به شورش زدند و در جنگ بسیاری از ایشان کشته شدند، در حالی که در بین آن ها حافظان قرآن نیز بودند. آتش جنگ که فرو نشست، امام علی علیه السلام ، کمیل را فراخواند و با شمشیرش، به سر یکی از کشتگان خوارج اشاره کرد و فرمود: «ای کمیل! این همان کسی است که در آن شب قرآن می خواند و تو بر حال خوش او و تلاوت زیبایش غبطه خوردی». کمیل که گویی به دریایی از ایمان به خدا و رهبر خویش دست یافته بود، دست رهبر فرزانه خویش را بوسید و از گفته خود استغفار کرد.

برترین هم نشینان و مفسران قرآن

امامان، برترین هم نشینان و تفسیر کنندگان قرآن و معدن دانش الاهی می باشند. روزی مردی وارد مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله شد و از کسی درباره تفسیر «شاهد» و «مشهود» که در آیه سوم سوره بروج آمده سؤال کرد. یکی پاسخ داد: «آری، شاهد روز جمعه و مشهود روز عرفه است». از دیگری پرسید اما او پاسخ داد: «شاهد روز جمعه و مشهود روز عید قربان است». کودکی که در مسجد مشغول عبادت بود، توجه او را به خود جلب کرد. نزد او رفت و پرسش خود را نزد او نیز مطرح کرد. اما او پاسخی دگرگونه داد. او گفت: «شاهد رسول خدا صلی الله علیه و آله و مشهود روز قیامت است». مرد دلیل آن را پرسید. کودک پاسخ داد: «مگر در کلام خدا نخوانده ای که درباره فرستاده اش می فرماید: ای پیامبر! تو را گواه و بشارتگر و هشدار دهنده فرو فرستادیم» (احزاب: 45) و نیز مگر در قرآن نخوانده ای که پروردگار درباره قیامت می فرماید: آن روز، روزی است که مردم را برای آن گرد می آورند و روزی است که [جملگی در آن] حاضر می شوند. (هود: 103) مرد در شگفتی مانْد و از دیگران نام آن کودک را پرسید و پاسخ شنید: «او حسن بن علی بن ابی طالب علیه السلام است».

گلبرگی از آفتاب

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «برتری قرآن بر دیگر سخن ها، مانند برتری آفریدگار است بر آفریدگانش».

امام علی علیه السلام : «شکوفایی ایمان، تلاوت قرآن است».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «هر گاه یکی از شما خواست با خدای خویش سخن بگوید، قرآن بخواند».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «فرزندم! بر خواندن قرآن سستی مَوَرز که قرآن دل را زنده می کند و از پستی و زشتی و سرکشی باز می دارد».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «بر تو باد خواندن قرآن که قرائت آن کفاره گناهان و سپری بر آتش و امانی بر عذاب [خدا]ست».

امام علی علیه السلام : «هر کس بر تلاوت قرآن انس گیرد، از جدایی دوستان نمی هراسد».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «خدا در میان مردم اهلی دارد؛ آنان [هم نشینان قرآن] اهل خدا و برگزیدگان اویند».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «به راستی کسی که در قلبش چیزی از قرآن نیست، مانند خانه خراب می ماند».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «هر آیه از قرآن درجه ای در بهشت و چراغی در خانه هایتان است».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «رشک جز بر دو نفر[جایز] نیست؛ کسی که خدا قرآن را به او ارزانی داشته و او به [خواندن] آن در نیمه های شب و ساعات روز همت می ورزد، و مردی که خدا دارایی به او داده و او آن را در نیمه های شب و ساعات روز انفاق می کند».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : «حافظ قرآن دارنده پرچم اسلام است؛ هر کس او را گرامی دارد، خدا او را گرامی داشته و هر کس او را توهین کند، پس نفرین خدا بر او باد».

مجله:گلبرگ شماره 64

نویسنده : ابوالفضل هادی منش ،