فارسی
جمعه 10 فروردين 1403 - الجمعة 18 رمضان 1445
قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه
0
نفر 0

چشم يا جلوه‏اى از عظمت قدرت حق‏

چشم يا جلوه‏اى از عظمت قدرت حق‏

 

نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان

 

قالَ الصّادِقُ عليه السلام:

[مَا اغْتَنَمَ أحَدٌ بِمِثْلِ مَا اغْتَنَمَ بِغَضِّ الْبَصَرِ، لِأنَّ الْبَصَرَ لا يُغَضُّ عَنْ مَحارِمِ اللّهِ، الّا وَقَدْ سَبَقَ فى قَلْبِهِ مُشاهَدَةُ الْعَظَمَةِ وَالْجَلالِ ]

امام صادق عليه السلام به مهم ترين و عالى ترين مسائل چشم اشاره مى فرمايند و انسان را به حرمت نظر به امر نامشروع و نتايج رعايت نگاه توجه مى دهد.

آرى، با حفظ نظر از بازى هاى شيطانى، درهاى رحمت الهى به روى قلب گشوده مى شود و انسان داراى حالت بصيرت مى گردد.

قرآن مجيد، تقوا را منشأ بركات و فيوضات الهى دانسته و از بندگان حضرت حق دعوت مى كند در همه حركات و سكنات خود پرهيزكارى را رعايت نماييد.

حضرت در ابتداى روايت مى فرمايند:

هيچ غنيمتى به مانند غنيمت چشم پوشى چه به نامحرمان و چه به پسران زيباروى كه نظر به آنان محرك شهوت است و چه از مال مردم كه نصيب انسان نگشته، چرا كه چشم از محارم حق پوشيده نمى شود مگر آن كه جلوه عظمت و جلال پروردگار متعال در قلب مشاهده شود.

شما فكر كنيد آن كس كه به خاطر حفظ خويش از گناه به مشاهده انوار عظمت و جلال نايل آيد چه حالى به او دست مى دهد و وجودش تبديل به چه وجودى مى گردد.

لازم است به طور مختصر از مهم ترين كتب علمى درباره آفرينش چشم اشاره شود تا اوّلًا عظمت اين عضو مشخص گرددو ثانياً به اصالت دستورهاى عالى اسلام در حفظ اين عضو از محرمات و نتايجى كه از رعايت دستورهاى الهى نصيب انسان مى گردد پى برده شود.

 

چشم يا جلوه اى از عظمت قدرت حق

تشكيلات مربوط به چشم را بايد به دقت مطالعه كرد، اين تشكيلات عبارتند از:

كاسه چشم، كره چشم، عضلات خارجى چشم، پلك ها، ملتحمه و دستگاه اشكى.

كاسه چشم: يك حفره مخروطى شكل است كه جدارهاى آن توسط استخوان هاى جمجمه و صورت تشكيل مى شود، استخوان هاى تشكيل دهنده جدار كاسه چشم عبارتند از: استخوان پيشانى، فك فوقانى، گونه اى، شب پره، پرويزنى، اشكى و كامى، جدارهاى كاسه چشم بسيار نازك بوده و به سهولت دچار شكستگى مى گردند.

كره چشم: در بالا توسط لبه فوقانى كاسه چشم و ابروها و در داخل توسط قاعده بينى حفاظت مى شود.

سه چهارم خلفى كره چشم توسط كپسول تنون پوشيده مى شود، تعدادى رشته هاى عضلانى صاف در نيام كاسه چشمى منجمله عضله كاسه چشمى مولر وجود دارد.

اين عضله توسط رشته هاى قسمت سينه اى كمرى دستگاه خودمختار عصبى شده و عمل آن ممكن است جلوگيرى از كشيده شدن كره چشم به طرف عقب باشد.

در سندروم هورنر كه در آن عصب عضله مولر آسيب مى بيند كره چشم توسط عمل عضلات خارجى كره چشم به طرف داخل كاسه چشم كشيده مى شود.

عضلات خارجى كره چشم: عضلات خارجى كره چشم از رأس كاسه چشم شروع شده و بر روى كره چشم (طبقه صلبيه) مى چسبند، اين عضلات توسط نيام هايى پوشيده شده اند كه در آن ها استطاله هايى به جدارهاى كاسه چشم كشيده مى شود.

چهار عضله راست موسوم به راست فوقانى، تحتانى، داخلى و خارجى و دو عضله مايل موسوم به مايل فوقانى و مايل تحتانى وجود دارند، هسته هاى مغز ميانى و پل مغزى حركات چشم را كنترل مى كنند، عصبى شدن متقابل بين عضلات مخالف وجود دارد و گاهى حركات توأم بين دو يا چند عضله ديده مى شود.

عضلات راست كره چشم را در جهتى كه از اسمشان برمى آيد چرخش مى دهند، مايل فوقانى از ميان يك حلقه غضروفى در زاويه داخلى فوقانى كاسه چشم عبور كرده و بر روى نيمه خلفى كره چشم مى چسبد، اين طرز التصاق جهت كشش، آن را كه منجر به پيچش كره چشم به طرف داخل مى گردد تعيين مى كند، در نتيجه چشم به طرف پايين و خارج متوجه مى شود.

مايل تحتانى، كره چشم را به طرف بالا و خارج پيچانده و به طرف خارج مى چرخاند، مايل فوقانى و راست تحتانى با يك ديگر و همينطور مايل تحتانى و راست فوقانى با يك ديگر عمل مى كنند.

عضله بالا برنده پلك فوقانى از عقب كاسه چشم شروع شده به طرف جلو مى آيد و بر روى تارس پلك فوقانى مى چسبد، اين عضله پلك فوقانى را به طرف بالا و عقب مى كشاند.

پلك ها: پرده هاى متحركى هستند كه در جلو كره چشم قرار دارند و فضاى بين آن ها شكاف پلكى ناميده مى شود، پلك فوقانى و تحتانى در زاويه خارجى و داخل چشم به يك ديگر مى رسند.

تارس صفحه اى از بافت همبندى متراكم است كه به پلك شكل مى دهد، غدد سباسه موسوم به غدد ميبوميوس در تارس قرار دارد.

مژه ها موهايى هستند كه در لبه پلك ها قرار گرفته اند، غدد سباسه همراه با مژه ها وجود دارند و غدد عرق در پوست بين مژه ها يافت مى شوند.

ملتحمه: يك غشاى مخاطى است كه سطح پلك ها را مفروش كرده و بر روى بخشى از كره چشم نيز منعطف مى شود.

ملتحمه، غشاى شفاف نازكى است كه از اپيتليوم ستونى مطبق و بافت همبندى فيبرى ظريف تشكيل شده است و محتواى سلول هاى ساغرى است كه موكس ترشح مى كنند، به تدريج كه اپيتليوم به لبه هاى پلك مى رسد به اپيتليوم سنگ فرشى مطبق تبديل مى شود.

لنفوسيت ها در تيغه مخصوص با شبكه ضخيمى از بافت همبندى محتوى رشته هاى كالاژنى و ارتجاعى يكى مى شود.

هنگامى كه ملتحمه دچار عفونت مى شود، اين حالت، ورم ملتحمه ناميده مى شود.

دستگاه اشكى: شامل غده اشكى و مجارى آن است، غده اشكى از نظر شكل و اندازه شبيه يك بادام است.

غده اشكى ترشحى به نام اشك دارد كه از راه حدود يك دوجين مجارى كوتاه با كيسه ملتحمه حمل مى شود.

اشك به طور طبيعى از ميان راه هاى اشكى كه در لبه پلك هاى فوقانى و تحتانى در نزديكى زاويه داخلى شروع مى شوند از چشم خارج مى گردد، اشك قرنيه را شفاف و تميز و مرطوب نگاه مى دارد.

صفحه نازك اشكى كه به طور طبيعى وجود دارد، از سه لايه تشكيل شده، لايه داخلى شبيه موكوس بوده و توسط غدد غشا مخاط ملتحمه توليد مى شود، لايه ميانى به طور عمده از آب تشكيل شده و توسط غدد اشكى توليد مى شود، لايه خارجى روغنى بوده و توسط غدد سباسه تارس و حاشيه پلك ها توليد مى شود.

پرده هاى كره چشم: جدار كره چشم از سه پرده صلبيه، مشيميه و شبكيه تشكيل شده است.

صلبيه: كه نام ديگر آن سپيدى چشم است از بافت فيبرى متراكم، بافت همبندى محتوى دستجاتى از رشته هاى كلاژنى با فيبروبلاست هاى پهن شده، در بين رشته ها و كمى رشته هاى ارتجاعى تشكيل شده است.

مقدار آب آن از قرنيه بيشتر است، صلبيه پوشش خارجى و محافظت كننده و نگاهدارنده كره چشم است و در دنباله سخت شامه قرار دارد.

صلبيه در جلو از يك غشاى سفيد كدر به قرنيه شفاف تبديل مى شود. سطح قرنيه مى بايستى توسط اشك مرطوب نگاه داشته شود، محتوى آب در قرنيه كمتر از صلبيه است، قرنيه بايد شفاف باشد تا اجازه دهد نور از آن عبور كرده و به گيرنده هاى داخل كره چشم برسد.

مشيميه: پرده ميانى يا مشيميه يك پرده بسيار عروقى بوده و يك عمل تغذيه اى را به انجام مى رساند و داراى پيگ مان هاى زيادى است.

مى آن تغيير شكل داده و جسم مژگانى را تشكيل مى دهد كه عملًا قسمت ضخيم شده اى از مشيميه است، توده اصلى جسم مژگانى از عضله مژگانى درست شده كه بخشى از آن عملش تنظيم عدسى چشم براى ديدن فواصل مختلف است.

عنبيه: قسمت رنگى چشم است، سوراخى كه در مركز عنبيه قرار دارد مردمك ناميده مى شود.

عنبيه محتوى دو صفحه عضلانى صاف است، يك عضله حلقوى موسوم به اسفنكتر و يك عضله شعاعى موسوم به عضله گشاد كننده.

عمل عنبيه تنظيم مقدار نور وارد شده به چشم است، عضله مژگانى و عضلات تنگ كننده و گشاد كننده عنبيه روى هم عضلات داخلى كره چشم ناميده مى شوند.

مردمك هنگامى كه نور شديد است و نيز هنگامى كه شخص به يك جسم نزديك نگاه مى كند به علت انقباض عضله حلقوى يا اسفنكتر كوچك تر مى شود.

مردمك در نور كم و هنگام نگاه كردن به اجسام دور به علت انقباض عضلات شعاعى يا گشاد كننده بزرگ مى شود، گشاد شدن مردمك هنگام نگاه كردن به دور همراه با شل شدن عضله مژگانى است.

در محيط قرنيه در جايى كه با سطح قدامى عنبيه تقاطع مى كند، نوعى شيار يا فرورفتگى وجود دارد كه مجراى شلم قرار مى گيرد، مجراى شلم يك راه تخليه اى است كه توسط آن مايع زلاليه كره چشم را ترك كرده وارد خون مى شود.

عمل عدسى انكسار اشعه نور براى ميزان كردن تصوير بر روى شبكيه است، به تدريج كه انسان پير مى شود و در نتيجه كمتر مى تواند اشعه نور را منكسر كند، عدسى از اپيتليوم تشكيل شده و يك عمر باقى مى ماند.

شبكيه: لايه داخلى كره چشم را تشكيل مى دهد و از دو بخش تشكيل شده است. بخش خارجى محتوى پيگمان بوده و به پرده مشيميه مى چسبد و بخش داخلى شامل بافت عصبى است.

در نزديكى مركز شبكيه هنگامى كه به درون كره چشم نگاه كنيم يك لكه بيضى شكل كوچك زردفام موسوم به لكه زرد ديده مى شود، مركز لكه زرد به علت نازك شدن شبكيه فرورفتگى پيدا مى كند، اين ناحيه موسوم به فووآى مركزى و ناحيه اى است كه داراى بهترين ديد است و يا بيشترين تيزبينى وجود دارد و فقط مخروطها در آن ديده مى شوند.

در شبكيه ده لايه وجود دارد كه ما اين ده لايه را نام مى بريم تا طرز قرار گرفتن آن ها را روشن كرده و رابطه بين عناصر نورونى و نورو گلى هاى نگاهدارنده آن ها را خاطر نشان سازيم.

سلول هاى نوروگلى در اينجا سلول هاى مولر ناميده مى شوند، بايد به خاطر داشت كه اشعه نور به طرف لايه پيگمان دار شبكيه كه مجاور مشيميه است حركت مى كند، در حالى كه امواج عصبى در جهت مخالف نور سير مى كنند، هم چنين بايد به خاطر داشت كه اشعه نور از تمام لايه هاى شبكيه مى گذرد تا بتواند به گيرنده هاى حساس به نور برسد.

 

لايه هاى شبكيه

ده لايه شبكيه عبارتند از:

1- اپيتليوم پيگمان دار خارجى كه به پوشش مشيميه چسبيده است.

2- مخروطها و استوانه ها زوايد دندريتى گيرنده هاى نورى.

3- غشاى محدودكننده خارجى يا استطاله هاى غربالى شكل، رشته هاى مولردندريت ها از ميان آن ها عبور كرده و توسط آن ها نگاهدارى مى شود.

4- لايه هسته دار خارجى: هسته هاى تنه هاى سلولى مخروطها و استوانه ها.

5- لايه مشبك خارجى: آكسون مخروطها و استوانه ها با دندريت سلول هاى دو قطبى در يك شبكه انتهايى رشته هاى سلول هاى مولر سيناپس مى دهند.

6- لايه هسته دار داخلى: هسته تنه سلولى نورون هاى دو قطبى و هسته سلول هاى مولر و رگ هاى خونى.

7- لايه مشبك داخلى: سيناپس بين دندريت سلول هاى عقده اى و آكسون سلول هاى دو قطبى، رگ هاى خونى.

8- تنه هاى سلولى نورون هاى عقده اى، رگ هاى خونى.

9- لايه رشته هاى عصب بينايى: آكسون سلول هاى عقده اى بدون غلاف ميلين و بدون غلاف شوآن يا نورولم، رگ هاى خونى و نوروگلى.

10- غشاى محدود كننده داخلى كه در مجاورت جسم زجاجيه قرار دارد:

رشته هاى انتهايى پيوند شده سلول هاى مولر.

شبكيه مانند مبدلى عمل مى كنند كه در آن انرژى نور به انرژى الكتريكى امواج عصبى تبديل مى شود.

اين بود گوشه بسيار محدودى از خلقت و آفرينش چشم كه به اراده حضرت حق تعالى براى انسان قرار داده شده، اگر بخواهيم شكر واقعى اين نعمت را به پيشگاه مقدس او عرضه بداريم بايد دستورهاى آن وجود عزيز و عظيم را در مسئله چشم رعايت كنيم، بدين صورت كه تماشاى هر چه را اجازه داده تماشا كرده و به عنوان جلوه اى از عظمت او بنگريم و هر چه را از ديدن و تماشاى آن منع فرموده از تماشاى آن بپرهيزيم كه ديدن ديدنى ها ما را به آن جناب رهنمون شده و آهنگ رشد و كمال را تسريع مى كند و از هر جهت به مصلحت ماست و چشم پوشى از آنچه حرام است، باعث تصفيه باطن ما گشته و ديده دل را براى تماشاى عظمت و جلال او لياقت مى دهد، اما اگر مرز محرمات الهى را بشكنيم و آنچه را نبايد ببينيم بدان نظر بيندازيم تيشه به ريشه خود زده و گاهى وسايل هلاكت و نابودى خود را در دنيا و آخرت فراهم خواهيم كرد.

 

 

مطالب فوق برگرفته شده از 

کتاب : عرفان اسلامی جلد نهم


منبع : پایگاه عرفان
0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

آخرین مطالب

فحشاء از دیدگاه آیات و روایات
آثار و نتایج قیام امام حسین(ع)
عنايت و توجه سيدالشهدا (ع)
امام آسمانی (1)
قدرت و فرمانروائى مطلقه حق بر ظاهر و باطن هستى‏
صدقه عامل دفع بلا
امام سجاد (ع) و روشهای تفسیری
بی‌تفاوتی مصداق بی‌دینی است
بركرانه ی صحیفه ی سجادیه
ملحق شدن راس مطهر امام حسین (ع) به بدن مطهر

بیشترین بازدید این مجموعه

گوشه ای از فضائل زینب کبری سلام الله علیها
آثار و نتایج قیام امام حسین(ع)
نقش نماز در روابط اجتماعي
فضایل و خصایص زینب کبرى (س )
عوامل زمینه ساز گناه
دو جریان فرهنگ ساز
فحشاء از دیدگاه آیات و روایات
عارف واقعی کیست؟
کرامات و معجزات حضرت فاطمه زهرا (س) (2)
متن دعای معراج + ترجمه

 
نظرات کاربر

پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز



گزارش خطا  

^