امتحانات الهى‏

امام صادق عليه السلام در اين قسمت روايت به دو موضوع قابل توجه اشاره مى كنند و آن اين كه تمام مردم در اين حيات دنيا بين دو مرحله از جانب خداوند به عنوان ابتلا و آزمايش قرار دارند:

1- در نعمت اند، تا از پى آن شكر حق را آشكار كنند.

2- در شدت و رنجند، تا قدرت مقاومت و صبرشان ظاهر گردد.

انسان در ظرف خلقت و حياتش، از نيروها و استعدادها و قواى مرموزى برخوردار است كه وجود اين نيروها اولًا معلول محبت خدا به انسان و ثانياً براى رشد و تكامل انسان است.

اين نيروها در وجود انسان همانند دانه ها و حبه هاى نباتى است كه در ظرفى قرار داده و در جايى گذاشته اند، اگر باغبان به سراغ اين حبه ها و دانه ها برود و آن ها را در زمين مستعد بكارد، آن حبه ها و دانه ها با تمام قدرت شروع به فعاليت كرده و با عوامل مخالف به مبارزه برخاسته و در اين راه از هيچ كوشش و مقاومت و مجاهدتى كوتاهى نمى كنند تا به ثمر بنشينند و تمام منافع خود را آشكار كرده و رشد و كمال خود را نشان دهند.

اما اگر اين دانه ها در سرزمين مستعد قرار نگيرد و اين حبه ها كاشته نشود، پس از مدتى مى پوسد و جز آن كه آن ها را به عنوان دانه ها و حبه هاى فاسد كنار بريزند چاره اى نيست.

نيروها و استعدادهاى عالى انسانى حتماً و بدون شك در برخوردهاى انسان به حوادث و آلام و مصائب و شدت ها و مجاهدت ها و كوشش ها و زحمت ها و نعمت ها و نقمت ها، شكوفا مى گردد و پس از اين شكوفايى به نتايج بسيار مثبت دنيايى و آخرتى مى رسد.

و چون راهى براى شكوفايى قواى روحى و عقلى و دفاعى و نفسى بشر جز با حوادث و رنج ها و به فرموده قرآن ابتلا نيست، خداوند مهربان در قرآن مجيد ابتلا و امتحان را جهت انسان ضرورى و حياتى اعلام فرموده و احدى را از اين فضاى پرقيمت و پرسود استثنا ننموده است.

[أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ* وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْكاذِبِينَ ] .

آيا مردم گمان كرده اند، همين كه بگويند: ايمان آورديم، رها مى شوند و آنان [به وسيله جان، مال، اولاد و حوادث ] مورد آزمايش قرار نمى گيرند؟* در حالى كه يقيناً كسانى را كه پيش از آنان بودند، آزمايش كرده ايم [پس اينان هم بى ترديد آزمايش مى شوند] و بى ترديد خدا كسانى را كه [در ادعاى ايمان ] راست گفته اند مى شناسد و قطعاً دروغگويان را نيز مى شناسد.