محال بودن جلوۀ حق در دلي كه خالي از اغيار نيست
عقيده؛ يعنى نفى تمام خدايان ساختگى، اعم از خدايان بي‌جان بيرونى و درونى كه عبارتند از بت‌ها، مظاهر عالم طبيعت، هواى نفس، تجاوز در شهوات، آمال و آرزوهاى غلط، خواسته هاى بى ريشه و بى بنيان، و بت‌هاى جاندار كه عبارت مي‌باشند از چهره هاى طاغوتى مثل: چهرۀ قابيل و چهرۀ فرعون، و هر موجود زنده اى كه در لباس آدمى در خط سير آنان به عنوان ارباب و كارگردان بشر، دست‌اندر كار زندگى انسان است. اعتقاد به خدا؛ يعنى به تمام معنا، جنگ درون با خدايان شكل دهندۀ پستى و ذلت و اثبات خداى دهندۀ عزت و واقعيت. اين معنا معناى عقيده است، و شما بدانيد كه طبق آيات قرآن مجيد، بدون نفى خدايان قلابى، اثبات خداى واقعى در دنياى جان، كار محالى است؛ يعنى تا خانۀ دل، خلوت از اغيار و بيگانگان، مظاهر طاغوتى و مظاهر خطر نشود، محال است نور وجود مقدّس حضرت حق در چنين خانه‌اي جلوه كند. من در اول بى شمار خطا كردم و اهرمن را در حصار راه دادم.
يك نظر در كار اين ويرانه كن دشمن خود را برون زين خانه كن [6]
نراقي
پرستش ساخت خود
فرقى نمى كند كه پيوند من با بت جاندار بيرونى باشد، يا با بت بى جان بيرونى، يا با بت بى جان درونى. ممكن است اين جا بعضى از دوستان از شنيدن اين موضوع تعجّب كنند و بگويند چگونه ممكن است بشر به پرستش و به قبول حاكميت ساخت خودش برخيزد؛ يعنى چگونه ممكن است بشر در خانه اى بيايد و در مقابل سيصد و شصت بت بى جان تعظيم و كرنش كند؟ من مي‌گويم، چرا چنين چيزي ممكن نيست؟ مگر در زمان خود ما، جهان قرن بيستم، با اين فرهنگ عريض و طويل، به پرستش طلا و دلار برنخاسته است؟ مگر جهان، موجود ساخت دست خود را و زرادخانه هاى خود را نمى پرستد؟ مگر جهان، ماده پرست نشده است؟ مگر در ميان همين مردمى كه ادعاى مسلمانى دارند، مردمى وجود ندارند كه آخرين هدف خود را دلار، درهم و دينار قرار داده‌اند؛ يعني دين، همسر، زندگى و حتى نماز خود را پول گذاشته اند؟ اين موضوع شايد براى عده اى از شما روشن باشد كه گاهى اتفاق افتاده كه يك نفر بيست يا پانزده سال در نماز جماعت شركت كرده و بعد از اين كه به وسيلۀ سپر نماز اعتمادها را جلب نموده، به خيانت در تمام زواياى حيات برخاسته است. چه بسا، مردمى مانند مردم زمان معاويه كه قرآن را به نيزه كردند و با حق جنگيدند، شمع، چراغ و پرچم به دست گرفتند و جلوى دسته هاى سينه زنى به عنوان حسين عليه السلام حركت كردند، و بعد از اين كه جاى پاي خود را محكم كردند، مانند عمر بن سعد، به جنگ با حسين بن على عليه السلام برخاستند. البته، چيزى كه بود، در اين ميان، خود حسين عليه السلام نبود و تنها اهداف ابى عبدالله عليه السلام حضور داشت، و آن‌ها آن اهداف را با دفاع از خانه، دل، فكر، روان، عقل، روح، زن و بچۀ خود بيرون ريختند و بيرون راندند، و در حقيقت، براى خود اين حس را به وجود آوردند كه ما در زندگى غالب شديم، و زندگى همان بود كه ما داشتيم و ما آن را بنيانگذارى كرديم. در حالى كه مى دانيد اين حس و اين تصوّر با مبانى اى كه پروردگار عالم در اختيار ما گذاشته، باطل است، اما چه بايد كرد كه انسان باور نمى كند كه بشر ساخت دست خودش را پرستش كند، يا بشر، انتخاب شدۀ خود را بپرستد؛ باور نمى كند كه ملتى در مقابل فرعونى چند صد سال بنا به مشهور، يا مثلاً پنجاه سال، در مقابل فرعون مصر، يا فرعون چين، يا فرعون شوروى، فرقى نمى كند، يا هر كسى كه در چهرۀ فرعون در تاريخ قديم و قرون وسطى و جديد بوده، در مقام پرستشش برآمده است. البته، ديگر پول پرستى و شخص پرستى، براى ما يك امري معلوم و قابل باور است.
پيوند انسان با خداى واقعى
عده اى هستند كه ارباب‌پرست و شخص‌پرست هستند؛ يعنى آدم زنده اى را دخيل در تمام برنامه هاى حيات مى دانند، و تا آخر عمر هم سعى مى كنند كه به اين ابرو خدشه‌اي وارد نشود، از ترس اين كه مبادا برنامۀ شكم، شهوت و زندگى شان بند بيايد. عقيده به خدا، يعنى نفى تمام خدايان قلابى. عقيده به خداى قلابى، يعنى نفى خداى واقعى. هر كسى به خداى واقعى عقيده دارد، تمام خدايان قلابى را طرد مى كند، و هر كسى كه به خداى قلابى عقيده دارد، نمى تواند با خداى واقعى پيوند داشته باشد. عبادت شيطان با عبادت خدا، عبادت پول با عبادت حق و عبادت زن با عبادت حق نمى سازد. انسان در مقام نفى و اثبات است؛ يا اثبات و نفى مى كند، يا نفى و اثبات مى كند. در هر صورت، اولين درس انبيا عليهم السلام، و على الخصوص، آخرين دين الهى، اسلام، عبارت بود از ايجاد يك پيوند سالم با خداى واحد، آن هم به خاطر شكل گيرى، نه عقيده خالىِ حبس شده در درون و زواياى جان.
عقيدۀ صحيح و اظهار آن
من به پروردگار عالم عقيده دارم و بس. عقيده آن قدر در اسلام مهم است، و آن قدر فوق العاده است كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله مى فرمايند: «لا اله الا الله» كليد گشودن در بهشت است[7]، و مى دانيد كه قرآن مجيد وقتى در بيست و چند آيه، از گناهان كبيره اسم مى برد، بيان مي‌كند كه درب بهشت به روى مجريان گناهان كبيره بسته بوده و درب جهنم به روى آن‌ها باز است.[8] هر چند كه مجرى گناه كبيره عقيده داشته باشد كه عالم خدايى دارد. عقيده، يعنى «لا اله الا الله»، و عقيده، يعنى نگاه دارى «لا اله الا الله»، چه براى خود، و چه براى كسانى كه با انسان پيوند دارند. عقيده، يعنى نفى خدايان قلابى، و اثبات خداى واقعى، و حفظ اين واقعيت، چه براى خود، و چه براى كسانى كه با انسان پيوند انسانى دارند، نه پيوند از روي اسارت. جمله اى را از اميرمؤمنان عليه السلام در اين باره نقل مى كنند: عثمان در چهارچوب درب اتاق ايستاده بود. حضرت على عليه السلام با دستش اشاره به عثمان كرد و فرمود: اين آخرين مرتبه اى است كه يكديگر را مى بينيم، و از اين مجلس به بعد، ديگر نه من تو را مى بينم، و نه تو من را مى بينى. من آمدم تا به تو بگويم: آخرين مأمور ضعيف ناتوان تو كه خيلى كار مهمى در اختيار ندارد و در آخرين گوشۀ اين آب و خاك به انجام وظيفه مشغول است، اگر گناهى در اين جامعه مرتكب شود، بدون اين كه اين گناه را از حساب اعمال او كم كنند، همين گناه در پروندۀ تو هم منعكس مى گردد.
لزوم حفظ توحيد براى خود و ديگران
حفظ توحيد براى خود و براى كسى كه با انسان پيوند دارد، لازم است. اگر چنين كسي اهل توحيد نيست، بايد ما او را به توحيد دعوت كنيم، و اگر هم اهل توحيد هست، بايد عملاً او را در مرز توحيد حفظ كنيم. حالا به هر راهى كه ممكن است، البته، با نشان دادن راه صحيح، و با در اختيار گرفتن وسيلۀ مثبت و وسيلۀ حق. مثلاً اگر فردى با ديدن اعمال ما، در توحيد ثابت قدم مى ماند، بايد در برابر او عمل تزكيه شده نشان بدهيم، يا اگر فردى در برابر عبادت ما در توحيد ثابت مى ماند، بايد سستى در عبادت نداشته باشيم، يا اگر فردى است كه در برابر علم ما و اظهار علم ما به توحيد پايبند مى شود، علم را اظهار و دانش را پخش كنيم، و يا اگر فردي است كه در برابر كارگردانى ما پايبند به توحيد مى شود، بايد همان كار را انجام بدهيم.
اثبات خداى واقعى در دل
و خلاصه ما بايد وظيفه شناس باشيم، اين گونه كه بدانيم و بتوانيم كه چگونه بايد در مقام اثبات خداى واقعى و نفى خدايان قلابى در دل برآييم، و اين كه چگونه اين واقعيت را براى خود و ديگران حفظ كنيم. مردى كه داراى اخلاق سالم و عمل سالم است، و زنى كه داراى اعتقاد سالم و اخلاق واقعى است؛ يعنى مردي كه در حال مبارزه مي‌باشد، و در برنامۀ اخلاقى در حال اثبات فضايل و ردّ رذايل است و دايم دارد مى جنگد، و زنى كه داراى عمل پسنديده است، و با اعمال خلاف انسانيت در حال مبارزه است، آن وقت، از پيوند اين مرد و زن سالمى كه اسلام ساخته است، خانۀ سالم به وجود مى آيد: }إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً.{ [9]
مصداق اين خانواده پاك، على و فاطمه عليهما السلام و فرزندانشان هستند، و چگونگي عقيده، اخلاق و عمل آن‌ها بر همگان روشن هست و نيازي به توضيح ندارد.
پى‌نوشت
6. ملا احمد نراقي.
صفحۀ 156ـ 158 مثنوى طاقديس، به تناسب طرح قصه ابرهه و حضرت عبدالمطلب، به نقل ازمقالۀ سيرى در مثنوى طاقديس نوشتۀ عسكر ديرباز منبع: www.naraqi.com
7. مستدرك الوسائل، ج5، ص : 365- 23: وَ قَالَ صلّي الله عليه و آله و سلّم: ثَمَنُ الْجَنَّةِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مِفْتَاحُ الْجَنَّةِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ نَجَا صَاحِبُ هَذِهِ الشَّهَادَةِ فَيَقُولُ اللَّهُ عَبْدِي عَهِدَ إِلَيَّ فَأَنَا أَحَقُّ مَنْ وَفَى بِالْعَهْدِ أَدْخِلُوا عَبْدِيَ الْجَنَّةَ.
8. علل الشرائع، ج 2، ص391 ـ 392:
حَدَّثَنَا عَبْدِ الْعَظِيمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِيِّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الرِّضَا قَالَ: حَدَّثَنِي أَبِي الرِّضَا عَلِيُّ بْنُ مُوسَى قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ عليه السلام يَقُولُ: دَخَلَ عَمْرُو بْنُ عُبَيْدٍ الْبَصْرِيُّ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام فَلَمَّا سَلَّمَ وَ جَلَسَ عِنْدَهُ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ قَوْلَهُ تَعَالَى الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ ثُمَّ أَمْسَكَ عَنْه.ُ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: مَا أَسْكَتَكَ؟ قَالَ: أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْكَبَائِرَ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ. فَقَالَ: نَعَمْ يَا عَمْرُو! أَكْبَرُ الْكَبَائِرِ الشِّرْكُ بِاللَّهِ. يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: "إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَ مَأْواهُ النَّارُ"، وَ بَعْدَهُ الْيَأْسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ؛ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ: "وَ لا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُون"َ، وَ الْأَمْنُ مِنْ مَكْرِ اللَّهِ؛ لِأَنَّ اللَّهَ يَقُولُ: "فَلا يَأْمَنُ مَكْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ"، وَ مِنْهَا عُقُوقُ الْوَالِدَيْنِ؛ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَعَلَ الْعَاقَّ جَبَّاراً شَقِيًّا، وَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ؛ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ: "فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِيها"، وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ؛ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ: "إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ إِلَى قَوْلِهِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ"، وَ أَكْلُ مَالِ الْيَتِيمِ ظُلْماً لِقَوْلِهِ تَعَالَى: "إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَيَصْلَوْنَ سَعِيراً"، وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ؛ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ: "وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ"، وَ أَكْلُ الرِّبَا؛ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: "الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبا لا يَقُومُونَ إِلَّا كَما يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسِّ"، وَ السِّحْرُ؛ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ: "وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ"، وَ الزِّنَا لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ: "وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ، يَلْقَ أَثاماً يُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ يَخْلُدْ فِيهِ مُهاناً إِلَّا مَنْ تابَ"، وَ الْيَمِينُ الْغَمُوسُ؛ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: "إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ أَيْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِيلًا أُولئِكَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ"، وَ الْغُلُولُ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: "وَ مَنْ يَغْلُلْ يَأْتِ بِما غَلَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ"، وَ مَنْعُ الزَّكَاةِ الْمَفْرُوضَةِ؛ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ: "فَتُكْوى بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ شَهَادَةُ الزُّورِ وَ كِتْمَانُ الشَّهَادَةِ؛ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: "وَ مَنْ يَكْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ"، وَ شُرْبُ الْخَمْرِ؛ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَدَلَ بِهَا عِبَادَةَ الْأَوْثَانِ وَ تَرْكُ الصَّلَاةِ مُتَعَمِّداً أَوْ شَيْ ءٍ مِمَّا فَرَضَ اللَّهُ؛ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّي الله عليه و آله و سلّم قَالَ: مَنْ تَرَكَ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ بَرِئَ مِنْ ذِمَّةِ اللَّهِ وَ ذِمَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلّي الله عليه و آله و سلّم وَ نَقْضُ الْعَهْدِ وَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: أُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ. قَالَ: فَخَرَجَ عَمْرٌو وَ لَهُ صُرَاخٌ مِنْ بُكَائِهِ وَ هُوَ يَقُولُ: هَلَكَ مَنْ قَالَ بِرَأْيِهِ وَ نَازَعَكُمْ فِي الْفَضْلِ وَ الْعِلْم.
9. احزاب: 33 : جز اين نيست كه همواره خدا مى خواهد هرگونه پليدى را از شما اهل بيت [كه به روايت شيعه و سنى محمّد، على، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام اند] برطرف نمايد، و شما را چنان كه شايسته است [از همۀ گناهان و معاصى ] پاك و پاكيزه گرداند.
ادامه دارد . . .
منبع : پایگاه عرفان
