جدايى و هجران از مردم مؤمن و مسلمان‏

  نوشته : حضرت استاد حسین انصاریان

اسلام دين محبّت، علاقه، مهر، وفا، صفا، مواسات، عدل، انصاف، كرامت، وقار، اخلاق و عمل صالح و عقايد حقّه، و آيين عفو و اغماض و گذشت است.

مردم مؤمن با هم برادر و برابرند، و كسى بر كسى جز به تقوا آن هم در پيشگاه حضرت حق امتياز ندارد.

قهر كردن مؤمن با مؤمن، مسلم با مسلم، زن با شوهر، شوهر با زن، فرزند با پدر و مادر، پدر و مادر با فرزند، همسايه با همسايه، شريك با شريك در اسلام جائز نيست، و چنانكه كسى كم ظرفيتى نشان دهد و با طرف مقابلش قهر كند لازم است هر چه زودتر و سريع تر به آشتى برخيزد، و نگذارد قهر و هجران، زمانش طولانى شود.

قهر و هجران در روايات

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

هَجْرُ الْمُسْلِمِ اخاهُ كَسَفْكِ دَمِهِ. «1»

جدايى مسلمان از برادرش همانند ريختن خون اوست.

در روايت ديگر آمده:

مَنْ هَجَرَ اخاهُ سَنَةً فَهُوَ كَسَفْكِ دَمِهِ. «2»

كسى كه يك سال از برادر مسلمانش كناره بگيرد چنان است كه خون او را ريخته باشد.

امام على عليه السلام مى فرمايد:

عَلَيْكُمْ بِالتَّواصُلِ وَ الْمُوافَقَةِ، وَ ايّاكُمْ وَ الْمُقاطَعَةَ وَ الْمُهاجَرَةَ. «3»

بر شما باد به صله و رفاقت با يكديگر، و بپرهيزيد از قطع رابطه و دورى جستن.

رسول اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:

يا اباذَرٍّ! إيّاكَ وَ هِجْرانَ اخيكَ، فَانَّ الْعَمَلَ لايُتَقَبَّلُ مِنَ الْهِجْرانِ. «4»

اى ابوذر! از قهر كردن با برادر دينيت بپرهيز، كه عمل با اين كار قبول درگاه حق نشود.

حضرت صادق عليه السلام فرمود:

افتراق و جدايى دو مسلمان باعث مى شود از يكى از آن دو بيزار شويم و حتى مستحق لعنت شود، و چه بسا هر دو مستحق بيزارى ما و لعنت گردند.

معتّب به حضرت عرضه داشت: فدايت شوم، يكى از دو طرف ظالم است و مستحق برائت و لعنت، مظلوم در اين زمينه چه گناهى دارد؟

حضرت فرمود: براى اين كه مظلوم به دنبال ديگرى براى آشتى و تغافل از كارش نرفت. از پدرم شنيدم: وقتى دو نفر با هم نزاع كردند، بايد مظلوم به طرف مقابلش برود و بگويد: برادر جان در اين قضيه من ستم كردم؛ تا غائله پايان پذيرد و قهر مبدّل به آشتى شود، خداوند تبارك و تعالى حاكم عادل است، حق مظلوم را از ظالم مى گيرد. «5» حضرت رضا عليه السلام از پدرانش روايت مى كند:

شب اول ماه رمضان مَرَده شياطين به غل بسته مى شوند، هر شب هفتاد هزار نفر بخشيده شده به مغفرت حق مى رسند، چون شب قدر برسد به اندازه آنچه در رجب و شعبان و رمضان آمرزيده شده اند آمرزيده مى شوند مگر آن كه بين او و برادرش كينه وجود دارد، در اين جا خداوند مى فرمايد: اينان را در جهت آمرزش مهلت دهيد تا با يكديگر آشتى كنند. «6» روايات زير از رسول خدا صلى الله عليه و آله رسيده:

لا هِجْرَةَ فَوْقَ ثَلاثٍ. «7»

دورى و قهر بيش از سه روز جايز نيست.

لا يَحِلُّ لِلْمُؤْمِنِ انْ يَهْجُرَ اخاهُ فَوْقَ ثَلاثَةِ ايّامٍ. «8»

براى مؤمن، دورى و قهر از برادرش بيش از سه روز جايز نيست.

لا تَقاطَعُوا، وَ لاتَدابَرُوا، وَ لاتَباغَضُوا، وَ لاتَحاسَدُوا، وَ كُونُوا عِبادَ اللَّهِ اخْواناً، وَ لايَحِلُّ لِمُسْلِمٍ انْ يَهْجُرَ اخاهُ فَوْقَ ثَلاثٍ. «9»

قطع رابطه نكنيد، به هم پشت ننماييد، نسبت به هم خشمگين نگرديد، با هم حسد نورزيد، بندگان حق با هم برادر باشيد! بر مسلمان جايز نيست بيش از سه روز با برادر مسلمانش قهر باشد.

و نيز فرمود:

دو مسلمان اگر هجر و قهرشان بيش از سه روز طول بكشد و آشتى نكنند از اسلام خارجند و بين آن دو ولايتى نخواهد بود، پس هر يك از آن دو نفر به صحبت كردن با برادرش پيشى بگيرد در روز حساب به سوى بهشت پيشى خواهد گرفت.

(فيض كاشانى)

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- كنز العمال: 9/ 32، حديث 24789؛ الجامع الصغير: 2/ 711، حديث 9585.

(2)- كنز العمال: 9/ 32، حديث 24788؛ مسند احمد بن حنبل: 4/ 220.

(3)- غرر الحكم: 437، حديث 10020.

(4)- وسائل الشيعة: 12/ 264، باب 144، حديث 16262؛ مجموعة ورّام: 2/ 64.

(5)- الكافى: 2/ 344، حديث 1؛ وسائل الشيعة: 12/ 261، باب 144، حديث 16253.

(6)- بحار الأنوار: 93/ 366، باب 46، حديث 40؛ عيون أخبار الرضا عليه السلام: 2/ 71، باب 31، حديث 331.

(7)- بحار الأنوار: 72/ 185، باب 60، حديث 2؛ الكافى: 2/ 344، حديث 2.

(8)- بحار الأنوار: 72/ 188، باب 60، حديث 9؛ مستدرك الوسائل: 9/ 97، باب 124، حديث 10329.

(9)- كنز العمال: 9/ 175، حديث 25575؛ سنن الترمذى: 3/ 221، حديث 2000.

مطالب فوق برگرفته شده از 

کتاب:تفسير و شرح صحيفه سجاديه، جلد یازدهم