مناظر زيباى بهشت‏

منابع مقاله:

کتاب  : تفسير و شرح صحيفه سجاديه، جلد دهم

نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان

 «5» وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ نَصْبَ أَعْيُنِهِمْ وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِيهَا مِنْ مَسَاكِنِ الْخُلْدِ وَ مَنَازِلِ الْكَرَامَةِ وَ الْحُورِ الْحِسَانِ وَ الْأَنْهَارِ الْمُطَّرِدَةِ بِأَنْوَاعِ الْأَشْرِبَةِ وَ الْأَشْجَارِ الْمُتَدَلِّيَةِ بِصُنُوفِ الثَّمَرِ حَتَّى لَا يَهُمَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِالْإِدْبَارِ وَ لَا يُحَدِّثَ نَفْسَهُ عَنْ قِرْنِهِ بِفِرَارٍ]

و بهشت را برابر چشمشان قرار ده، و آنچه را در بهشت فراهم كرده اى؛ از مساكن ابدى و سراهاى ارجمند و حوريان زيباروى و نهرهاى روان شده، با آشاميدنى هاى رنگارنگ، و درختانى با شاخ و برگ آويخته، همراه با ميوه هاى گوناگون، در برابر ديدگانشان بنمايان، تا هيچ كدام از آنان آهنگ پشت كردن به دشمن نكند، و فكر گريز از هماورد را به خاطرش نگذراند.

قرآن مجيد، سند تمام حقايق مُلكى و ملكوتى است، قرآن مجيد، كتابى است كه با دعوت جنّ و انس به معارضه با خود، حقّانيت وحى بودنش را اثبات مى كند.

قرآن، كتابى است كه در نقطه اى و حرفى و كلمه اى و آيه اى و سوره اى از آن شك و ترديد راه ندارد.

قرآن، ملاك حقّانيّت انبيا، و سند نبوت محمّد صلى الله عليه و آله و خزانه تمام واقعيّت هاى غيبى و شهودى است.

قرآن مجيد، در بسيارى از آياتش به عنوان اجر و پاداش مردم مؤمن و دارندگان عمل صالح و اخلاق حسنه، از بهشت و نعمت هاى بى پايانش سخن به ميان مى آورد، و با تجسّم آن جايگاه رفيع در چشم عقل و قلب، انسان مؤمن را از افتادن در چاه گناه و معصيت، و ضلالت و پستى و سستى از عبادات و طاعات، حفظ مى كند.

آن كه بر اثر صافى و پاكى درون، و اعتماد به قرآن مجيد، بهشت و نعمت هاى جاويدش را به باور دل داده، و دلداده آن واقعيّت هاى الهيّه و كرامات ربانيّه و فيوضات ملكوتيه شده، در راه خدا تن به هر سختى و بلا مى دهد، و براى حفظ دين و فرهنگ الهى از هيچ كوششى دريغ نمى ورزد، و هيچ گونه سستى و كسالت در انجام فرائض حضرت حق به خود راه نمى دهد.

حضرت سجّاد عليه السلام تجسّم آن جايگاه عظيم و آن پايگاه كرامت و مناظر زيبا و نعمت هاى ارزنده اش را در ديد سنگرنشينان و مرزداران از حضرت حق درخواست مى كند، تا با تماشاى بهشت عنبر سرشت، دنيا و مال و منال آن، و جاذبه ها و كشش هايش و نيروى دشمن و سختى ها و رنج هاى جهاد در عرش قلبشان، كوچك و صغير و حقير گردد و بتوانند به پايدارى و پايمردى ادامه دهند و جز به حضرت ربّ العزّه چشم ندوزند.

نعمت هاى بهشت در قرآن

امام سجّاد عليه السلام آنچه را از نعمت هاى بهشت در فرازهاى ملكوتى دعايش اسم برده، از قرآن مجيد گرفته است:

وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنينَ وَ المُؤمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْرى مِنْ تَحْتِهَا الاْنْهارُ خالِدينَ فِيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فِى جَنّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَ نٌ مّنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذَ لِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» «1»

خدا به مردان و زنان با ايمان بهشت هايى را وعده داده كه از زيرِ [درختانِ ] آن نهرها جارى است؟ در آن جاودانه اند، و نيز سراهاى پاكيزه اى را در بهشت هاى ابدى [وعده فرموده ] و هم چنين خشنودى و رضايتى از سوى خدا [كه از همه آن نعمت ها] بزرگ تر است؛ اين همان كاميابى بزرگ است.

يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ يُدْخِلْكُمْ جَنّاتٍ تَجْرى مِنْ تَحْتِهَا الاْنْهارُ وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فَى جَنّاتِ عَدْنٍ ذَ لِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» «2»

تا گناهتان را بيامرزد، و شما را در بهشت هايى كه از زيرِ [درختانِ ] آن نهرها جارى است و خانه هاى پاكيزه در بهشت هاى جاويدان، درآورد؛ اين است كاميابى بزرگ.

كَذلِكَ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عينٍ» «3»

[آرى، سرانجام كار پرهيزكاران ] چنين است، و حور العين را به همسرى آنان درآوريم.

مُتَّكِئينَ عَلى سُرُرٍ مَصْفُوفَةٍ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عينٍ» «4»

[اين ] در حالى [است ] كه بر تخت هايى رديف و به هم پيوسته تكيه مى زنند و حورالعين را به همسرى آنان در مى آوريم.

حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِى الْخِيامِ» «5»

حوريانى كه در سراپرده ها مستورند.

وَ حُورٌ عينٌ* كَامْثالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ» «6»

و حوريانى چشم درشت،* هم چون مرواريد پنهان شده در صدف.

مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتى وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيها انْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَ انْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَ انْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشّارِبينَ وَ انْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفّى » «7»

صفت بهشتى كه به پرهيزكاران وعده داده شده [چنين است:] در آن نهرهايى است از آبى كه مزه و رنگش برنگشته و نهرهايى از شير كه طعمش دگرگون نشده و نهرهايى از شراب كه براى نوشندگان مايه لذّت است و نهرهايى از عسل خالص است.

آرى، وقتى خداوند مهربان توفيق تجسّم اين نعمت ها را در برابر ديدگان قلب سنگرنشينان و مرزداران عنايت فرمايد، هرگز به فكر عقب نشينى از جبهه و به خيال فرار از مقابل دشمن نخواهند افتاد.

نعمت هاى بهشت در سوره دهر

در سوره مباركه دهر يا انسان، در نزديك به ده آيه به بيان نعمت هاى بهشت بدين صورت مى پردازد:

«و آنان را براى اين كه [در برابر تكاليف دينى و حوادث روزگار] شكيبايى ورزيدند، بهشتى [عنبرسرشت ] و لباسى ابريشمين پاداش مى دهد. در آن جا بر تخت ها تكيه مى زنند، در حالى كه آفتابى [كه از گرمايش ناراحت شوند] و سرمايى [كه از سختى اش به زحمت افتند] نمى بينند، و سايه هاى درختان به آنان نزديك و ميوه هايش به آسانى در دسترس است، و ظرف هايى از نقره فام، و قدح هايى بلورين [كه پر از غذا و نوشيدنى است ] پيرامون آنان مى گردانند؛ جام هايى از نقره كه آنها را به اندازه مناسب اندازه گيرى كرده اند، و در آن جا جامى كه نوشيدنى اش آميخته به زنجبيل است، به آنان مى نوشانند، از چشمه اى در آن جا كه «سلسبيل» ناميده شود، و پيرامونشان نوجوانانى جاودانى [براى پذيرايى از آنان ] مى گردند، كه چون آنان را ببينى پندارى مرواريدى پراكنده اند، و چون آن جا را ببينى، نعمتى فراوان و كشورى بزرگ بينى، بر اندامشان جامه هايى از حرير نازك و سبز رنگ و ديباى ستبر است و با دستبندهايى از نقره آراسته شده اند، و پروردگارشان باده طهور به آنان مى نوشاند. [به آنان گويد:] يقيناً اين [نعمت ها] پاداش شماست و تلاشتان مقبول افتاده است.» «8» اين است آن نعمت هايى كه باور آن، انسان را در راه جهاد و مجاهدت ثابت قدم و پايدار مى دارد، و آدمى را در معامله جانش با حضرت حق به شوق مى اندازد.

(فخرالدين عراقى)

عظمت بهشت در روايات

از امير المؤمنين عليه السلام روايت شده:

در بهشت درختى است كه از بالاى آن زيورها بيرون مى آيد، و از پايين آن اسب هاى ابلق زين شده دهنه دار، اين اسب ها داراى بالند، فضولات ندارند، اولياى الهى بر آن سوار مى شوند و در هر كجاى بهشت كه بخواهند مى روند.

آنان كه مقامى كمتر و پايين تر از آنان دارند عرضه مى دارند: الهى! چه چيز باعث اين كرامت براى اولياى تو شد؟ خداوند مى فرمايد: اينان خواب شب را بر خود حرام كردند و به قيام به عبادت بيدار ماندند، روز را روزه گرفتند و از خوردنى ها خوددارى كردند، با دشمنان من بدون ترس و وحشت جنگيدند، در راه من از مال خود صدقه دادند و بخل نكردند. «9»

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

در بهشت غرفه هائى است كه ظاهرش از باطنش و باطنش از ظاهرش پيداست، ساكنان آن از امّت من كسانى هستند كه كلامشان پاكيزه بود، و به مردم خوراندند، و سلام را آشكار كردند، و در حالى كه مردم در نيمه شب در خواب بودند به نماز برخاستند. «10» حضرت سجّاد عليه السلام فرمود:

بر تو باد به قرآن، به حقيقت كه خداوند بهشت را با دست كرامت خود آفريد، خشتى از طلا و خشتى از نقره، ملاط بين دو خشت را مشك قرار داد و خاكش را زعفران، و سنگريزه اش را لؤلؤ، درجات بهشت را به اندازه آيات قرآن مقرّر فرمود، پس هر كس به قرآن بپردازد، به او مى گويد: بخوان و بالا برو. جز انبيا و صدّيقان طايفه اى در بهشت مقام اهل قرآن را ندارند. «11»

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- توبه (9): 72.

(2)- صفّ (61): 12.

(3)- دخان (44): 54.

(4)- طور (52): 20.

(5)- الرحمن (55): 72.

(6)- واقعه (56): 22- 23.

(7)- محمّد (47): 15. (8)- انسان (76): 12- 22.

(9)- بحار الأنوار: 8/ 118، باب 23، حديث 4؛ الأمالى، شيخ صدوق: 291، حديث 14.

(10)- بحار الأنوار: 8/ 119، باب 23، حديث 5، الأمالى، شيخ صدوق: 328، حديث 5.

(11)- بحار الأنوار: 89/ 198، باب 23، حديث 8؛ مستدرك الوسائل: 4/ 256، باب 10، حديث 4635.