منابع مقاله:
کتاب : تفسير و شرح صحيفه سجاديه جلد هفتم
نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان
از جمله حقوقى كه برادر مؤمن نسبت به برادر ايمانيش دارد عيادت اوست به وقتى كه دچار بيمارى و مرض مى شود.
در عيادت مؤمن و بيمار مسلمان بهره وثواب عظيم از جانب حضرت حقّ مقرّر شده است. عيادت باعث خوشحالى مريض و رفع دلتنگى از او و برطرف كننده همّ و غم عيادت كننده است.
عيادت كننده علاوه بر زيارت بيمار بايد به اين مسئله بسيار مهم توجه داشته باشد كه بيمار از نظر طبيب و دارو و خرج خانه و اهل و عيال در مضيقه و سختى نباشد، در صورتى كه بيمار دچار مضيقه در معيشت است، عيادت كننده وظيفه دارد به اين مهمّ الهى اقدام نمايد و بدين وسيله رضايت و خشنودى حضرت حق را جلب كند.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
مَنْ عادَ مَريضاً نادى مُنادٍ مِنَ السَّماءِ بِاسْمِهِ: يا فُلانُ طِبْتَ وَ طابَ مَمْشاكَ، تَبَوَّأْتَ مِنَ الْجَنَّةِ مَنْزِلًا. «1»
هر كس مريضى را عيادت كند ندادهنده اى از آسمان وى را به اسم ندا دهد كه اى فلان پاكيزه شدى و رفتنت پاك شد، براى خود در بهشت جايگاهى آماده كردى.
امام صادق عليه السلام از پدرانش عليهم السلام روايت مى كند كه رسول الهى صلى الله عليه و آله مردم را به هفت برنامه امر فرموده:
امَرَهُمْ بِعِيادَةِ الْمَرْضى، وَاتِّباعِ الْجَنائِزِ، وَ ابْرارِ الْقَسَمِ، وَ تَسْميتِ الْعاطِسِ، وَ نَصْرِ الْمَظْلُومِ، وَ افْشاءِ السَّلامِ، وَ اجابَةِ الدّاعى. «2»
عيادت بيماران، تشيع جنازه، راستى در قسم، دعاى به عطسه كننده، يارى مظلوم، افشاى سلام و قبول دعوت.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
مَنْ عادَ مَريضاً فَانَّهُ يَخُوضُ فِى الرَّحْمَةِ، وَ اوْمَأَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله الى حَقْوَيْهِ، فَاذا جَلَسَ عِنْدَ الْمَريضِ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ. «3»
هر كس مريضى را عيادت كند در رحمت افتاده و آن حضرت اشاره به قسمت پهلو كرد؛ و چون نزد مريض بنشيند رحمت الهى او را فرا گيرد.
از حضرت باقر عليه السلام روايت شده:
ايُّما مُؤْمِنٍ عادَ مُؤْمِناً خاضَ الرَّحْمَةَ خَوْضاً، فَاذا جَلَسَ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ، فَاذا انْصَرَفَ وَكَّلَ اللّهُ بِهِ سَبْعينَ الْفَ مَلَكٍ يَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ يَتَرَحَّمُونَ عَلَيْهِ وَ يَقُولُونَ طِبْتَ وَ طابَتْ لَكَ الْجَنَّةُ الى تِلْكَ السّاعَةِ مِنْ غَدٍ، وَ كانَ لَهُ يا ابا حَمْزَةَ خَريفٌ فِى الْجَنَّةِ. قُلْتُ: وَ مَا الْخَريفُ جُعِلْتُ فِداكَ؟ قالَ: زاوِيَةٌ فِى الْجَنَّةِ يَسيرُ الرّاكِبُ فيها ارْبَعينَ عاماً. «4»
هر مؤمنى عيادت كند مؤمنى را وارد رحمت شده وارد شدنى، چون بنشيند رحمت حق او را فراگيرد و چون از عيادت باز گردد، خداوند هفتاد هزار ملك را وادار كند برايش استغفار نمايند و به وى رحمت آورند و بگويند پاكيزه شدى و پاك باد بر تو بهشت تا اين ساعت ازفردا و اى ابا حمزه براى عيادت كننده در بهشت خريف قرار داده شده، ابا حمزه مى گويد: عرضه داشتم خريف چيست؟ فرمود: زاويه اى در بهشت كه سواره آن را در چهل سال مى پيمايد.
حضرت صادق عليه السلام از پدرانش عليهم السلام نقل مى كند كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
مَنْ سَعى لِمَريضٍ فِى حاجَةٍ قَضاها اوْلَمْ يَقْضِها خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ امُّهُ. فَقالَ رَجُلٌ مِنَ اْلَانْصارِ: بِابى انْتَ وَ امّى يا رَسُولَ اللّهِ فَانْ كانَ الْمَريضُ مِنْ اهْلِ بَيْتِهِ اوَ لَيْسَ ذاكَ اعْظَمَ اجْراً اذا سَعى فى حاجَةِ اهْلِ بَيْتِهِ؟ قالَ: نَعَمْ. «5»
كسى كه در حاجت و نيازى براى مريضى بكوشد، چه موفق شود و چه نشود، از گناهانش خارج مى شود بمانند روز ولادت از مادر، مردى از انصار عرضه داشت: اگر مريض از اهل بيت خودش باشد و در حاجت او بكوشد آيا اجر بزرگتر نيست؟ حضرت فرمود: آرى.
امام باقر عليه السلام مى فرمايد:
كانَ فيما ناجى بِهِ مُوسى رَبَّهُ انْ قالَ: يا رَبِّ اعْلِمْنى ما بَلَغَ مِنْ عِيادَةِ الْمَريضِ مِنَ اْلَاجْرِ؟ قالَ عَزَّوَجَلَّ: اوَكِّلُ بِهِ مَلَكاً يَعُودُهُ فى قَبْرِهِ الى مَحْشَرِهِ. «6»
موسى عليه السلام در مناجاتش به حضرت حق عرضه داشت: اى پروردگارم! اجرى كه عيادت كننده مريض به آن مى رسد چيست؟ خداوند فرمود: ملكى را وادار مى كنم او را در قبرش تا رسيدن محشر عيادت كند.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
وَ مَنْ عادَ مَريضاً فَلَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ خَطاها حَتى يَرْجِعَ الى مَنْزِلِهِ سَبْعُونَ الْفَ الْفَ حَسَنَةٍ، وَ يُمْحى عَنْهُ سَبْعُونَ الْفَ الْفَ سَيِّئَةٍ، وَ يُرْفَعُ لَهُ سَبْعُونَ الْفَ الْفَ دَرَجَةٍ، و وُكِّلَ بِهِ سَبْعُونَ الْفَ الْفَ مَلَكٍ يَعُودُونَهُ فى قَبْرِهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لَهُ الى يَوْمِ الْقِيامَةِ. «7»
و هر كس بيمارى را عيادت كند به هر قدمى كه بر مى دارد تا به منزلش مراجعت كند، هفتاد هزار هزار حسنه براى اوست و هفتاد هزار هزار سيئه از او برداشته شود و هفتاد هزار هزار درجه براى او بالا رود و هفتاد هزار هزار ملك موكّل او شوند تا در قبرش از او عيادت نمايند و تا روز قيامت براى او طلب مغفرت كنند.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
يُعَيِّرُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَبْداً مِنْ عِبادِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَيَقُولُ: عَبْدى ما مَنَعَكَ اذا مَرِضْتُ انْ تَعُودَنى؟ فَيَقُول: سُبْحانَكَ سُبْحانَكَ انْتَ رَبُّ الْعِبادِ لا تَأْلَمُ وَلا تَمْرَضُ، فَيَقُولُ: مَرِضَ اخُوكَ الْمُؤْمِنُ فَلَمْ تَعُدْهُ، وَ عِزَّتى وَ جَلالى لَوْ عُدْتَهُ لَوَجَدْتَنِى عِنْدَهُ ثُمَّ لَتَكَفَّلْتُ بِحَوائِجِكَ فَقَضَيْتُها لَكَ وَ ذلِكَ مِنْ كَرامَةِ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنِ، وَ انَا الرَّحْمنُ الرَّحيمُ. «8»
خداوند بنده اى از بندگانش را در قيامت سرزنش مى كند، پس به او مى گويد:
بنده من چه چيز تو را مانع شد كه مرا در بيماريم عيادت كنى؟ بنده عرضه مى دارد: منزهى تو، منزهى تو، اى پروردگار بندگان! تو را درد و بيمارى نيست، خداوند مى فرمايد: برادر مؤمنت مريض شد او را عيادت نكردى به عزّت و جلالم اگر به عيادتش مى رفتى مرا نزد او مى يافتى، سپس خودم كفيل حوايج تو مى شدم پس همه آنها را براى تو برآورده مى كردم و اين از كرامت بنده مؤمن من است و منم رحمان و رحيم.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
مَنْ قامَ عَلى مَريضٍ يَوْماً وَ لَيْلَةً بَعَثَهُ اللّهُ مَعَ ابْراهيمَ خَليلِ الرَّحْمنِ، فَجازَ عَلَى الصِّراطِ كَالْبَرْقِ اللّامِعِ. «9»
هر كس يك شب و يك روز در خدمت مريض باشد، خداوند او را در قيامت با ابراهيم خليل الرحمن مبعوث كند و از صراط چون برق درخشنده بگذرد.
[ «5» وَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ مَا كَتَبَ لِيَ الْكَاتِبَانِ مِنْ زَكِيِّ الْأَعْمَالِ مَا لَا قَلْبٌ فَكَّرَ فِيهِ وَ لَا لِسَانٌ نَطَقَ بِهِ وَ لَا جَارِحَةٌ تَكَلَّفَتْهُ بَلْ إِفْضَالًا مِنْكَ عَلَيَّ وَ إِحْسَاناً مِنْ صَنِيعِكَ إِلَيَّ «6» اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ حَبِّبْ إِلَيَّ مَا رَضِيتَ لِي وَ يَسِّرْ لِي مَا أَحْلَلْتَ بِي وَ طَهِّرْنِي مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتُ وَ امْحُ عَنِّي شَرَّ مَا قَدَّمْتُ وَ أَوْجِدْنِي حَلَاوَةَ الْعَافِيَةِ وَ أَذِقْنِي بَرْدَ السَّلَامَةِ وَ اجْعَلْ مَخْرَجِي عَنْ عِلَّتِي إِلَى عَفْوِكَ وَ مُتَحَوَّلِي عَنْ صَرْعَتِي إِلَى تَجَاوُزِكَ وَ خَلَاصِي مِنْ كَرْبِي إِلَى رَوْحِكَ وَ سَلَامَتِي مِنْ هَذِهِ الشِّدَّةِ إِلَى فَرَجِكَ «7» إِنَّكَ الْمُتَفَضِّلُ بِالْإِحْسَانِ الْمُتَطَوِّلُ بِالامْتِنَانِ الْوَهَّابُ الْكَرِيمُ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ.]
و در اثناى آن بيمارى، از جمله تحفه هايى كه به من عنايت كردى اين است كه فرشتگان نويسنده به حساب من اعمال پاكيزه اى نوشتند؛ اعمالى كه نه دلى در آن فكر كرده، و نه زبانى به آن گويا شده، و نه عضوى در انجامش رنج برده، بلكه بخششى از جانب تو بر من و احسانى از ساخته تو به سوى من بود.
خدايا! بر محمّد و آلش درود فرست، و آنچه را برايم پسنديده اى محبوب من ساز، و آنچه را بر من وارد كرده اى آسان كن، و از آلودگى اعمال زشتى كه در گذشته انجام داده ام پاكم فرما، و شرّ آنچه كه پيش از اين مرتكب شده ام، از
صفحه وجودم محو كن، و از شيرينى عافيت كاميابم ساز، و گوارايى تندرستى را به من بچشان، و راه بيرون رفتن از بيماريم را به سوى بخشش و عفوت و جابه جا شدنم را از بستر بيمارى به جانب گذشتت، و نجاتم را از اندوهم به عرصه رحمتت، و تندرستيم را از اين دشوارى به دايره گشايشت قرار ده، همانا تو تفضّل كننده به احسان و عطا كننده به نعمتى، بسيار بخشنده و بزرگوارى؛ داراى جلال و اكرامى.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- بحار الأنوار: 78/ 214، باب 4، حديث 1؛ مكارم الاخلاق: 361.
(2)- بحار الأنوار: 78/ 214، باب 4، حديث 2؛ قرب الاسناد: 34.
(3)- بحار الأنوار: 78/ 215، باب 4، حديث 6؛ مستدرك الوسائل: 2/ 73، باب 6، حديث 1449.
(4)- بحار الأنوار: 78/ 216، باب 4، ذيل حديث 7؛ وسائل الشيعة: 2/ 415، باب 10، حديث 2511.
(5)- بحار الأنوار: 78/ 217، باب 4، حديث 9؛ مكارم الاخلاق: 431.
(6)- بحار الأنوار: 78/ 217، باب 4، حديث 11؛ الكافى: 3/ 121، حديث 9.
(7)- بحار الأنوار: 78/ 218، باب 4، حديث 14؛ ثواب الاعمال: 292.
(8)- بحار الأنوار: 78/ 219، باب 4، حديث 18؛ وسائل الشيعة: 2/ 417، باب 10، حديث 2518.
(9)- بحار الأنوار: 78/ 225، باب 4، ذيل حديث 35؛ مستدرك الوسائل: 2/ 93، باب 12، حديث 1512.
منبع : پایگاه عرفان
