توجه به فقرا در روايات‏

منابع مقاله:

کتاب : تفسير و شرح صحيفه سجاديه جلد هفتم

نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان

حضرت موسى بن جعفر از پدرانش عليهم السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت فرموده است:

لاتَسْتَخِفُّوا بِفُقَراءِ شَيْعَةِ عَلِىٍّ وَ عِتْرَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ، فَانَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ لَيَشْفَعُ فى مِثْلِ رَبيعَةَ وَ مُضَرَ. «1»

فقراى شيعه على و امامان بعد از او را سبك مشماريد كه يكى از آنها به اندازه جمعيت دو قبيله ربيعه و مضر را در قيامت شفاعت مى نمايد.

در آنچه كه رسول خدا صلى الله عليه و آله از آن نهى فرموده، آمده است:

الا وَ مَنِ اسْتَخَفَّ بِفَقيرٍ مُسْلِمٍ فَقَدِ اسْتَخَفَّ بِحَقِّ اللّهِ، وَ اللّهُ يَسْتَخِفُّ بِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ الّا انْ يَتُوبَ.

وَ قالَ صلى الله عليه و آله: مَنْ اكْرَمَ فَقيراً مُسْلِماً لَقِىَ اللّهَ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ هُوَ عَنْهُ راضٍ. «2»

بدانيد هر كس فقير مسلمانى را سبك شمارد، به حقيقت كه حق خدا را سبك شمرده است و خداوند او را در قيامت سبك انگارد، مگر توبه كند.

و نيز حضرت فرمود: هر كس تهيدست مسلمانى را گرامى بدارد، خدا را در قيامت ملاقات مى كند در حالى كه از او خشنود است.

حضرت رضا عليه السلام فرمود:

مَنْ لَقِىَ فَقيراً مُسْلِماً فَسَلَّمَ عَلَيْهِ خِلافَ سَلامِهِ عَلَى الْغَنِىِّ لَقِىَ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ هُوَ عَلَيْهِ غَضْبانٌ. «3»

هر كس فقير مسلمانى را ببيند و به او سلام كند ولى سلامش به فقير مانند سلام به غير فقير نباشد خدا را در قيامت در حال غضب برخود ملاقات مى كند.

امير المؤمنين عليه السلام به وقت وفات به حضرت مجتبى عليه السلام فرمود:

اوصيكَ بِحُبِّ الْمَساكينِ وَ مُجالَسَتِهِمْ. «4»

حسن جان! تو را وصيت مى كنم به عشق ورزيدن به از كار افتادگان و محتاجان و معاشرت و نشستن با آنان.

و آن حضرت فرمود:

لاتُحَقِّرُوا ضُعَفاءَ اخْوانِكُمْ، فَانَّهُ مَنِ احْتَقَرَمُؤْمِناً لَمْ يَجْمَعِ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ بَيْنَهُما فِى الجَنَّةِ الّا انْ يَتُوبَ. «5»

برادران دينى خود را كه از نظر مالى ضعيف هستند كوچك مشماريد، به حقيقت كه هر كس مؤمنى را كوچك بشمارد، خداوند در بهشت بين او و مؤمن كوچك شمرده فاصله اندازد مگر اين كه توبه كند.

حضرت رضا از پدرانش عليهم السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت مى كند:

مَنِ اسْتَذَلَّ مُؤْمِناً اوْ مُؤْمِنَةً اوْ حَقَّرَهُ لِفَقْرِهِ اوْ قِلَّةِ ذاتِ يَدِهِ شَهَرَهُ اللّهُ تَعالى يَوْمَ الْقِيامَةِ ثُمَّ يَفْضَحُهُ. «6»

هر كس مرد مؤمن يا زن با ايمانى را خوار كند، يا به خاطر فقر و نداريش او را كوچك بشمارد، خداوند متعال وى را در قيامت شهره مردم نموده و او را رسوا كند.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

ابْوابُ الْجَنَّةِ مُفَتَّحَةٌ عَلَى الْفُقَراءِ، وَ الرَّحْمَةُ نازِلَةٌ عَلَى الرُّحَماءِ، وَ اللّهُ راضٍ عِنَ الْاسْخِياءِ. «7»

درهاى بهشت به روى محتاجان باز است و رحمت خدا متوجه اهل مهر و محبت است و خداوند از مردم باسخاوت راضى و خشنود است.

لقمان به فرزندش گفت:

يا بُنَىَّ لاتَحْقِرَنَّ احَداً بِخُلْقانِ ثِيابِهِ، فَانَّ رَبَّكَ وَرَبَّهُ واحِدٌ. «8»

اى پسرم! كسى را به كهنه بودن لباسش كوچك و حقير مشمار، به حقيقت كه خداى تو و او يكى است.

ابراهيم عليه السلام از حضرت حق پرسيد:

يا رَبِّ مَنْ اطْعَمَ جائِعاً فَما جَزاؤُهُ؟ قال: جَزاؤُهُ الْغُفْرانُ وَ انْ كانَ ذُنُوبُهُ يَمْلَأُ ما بَيْنَ السَّماءِ وَ الْارْضِ. «9»

اى پروردگار من! جزاى كسى كه گرسنه اى را سير كند چيست؟ فرمود:

آمرزش گناه گرچه گناهش بين آسمان و زمين را پر كند.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

سائِلُوا الْعُلَماءَ، وَ خاطِبُوا الْحُكَماءَ، وَ جالِسُوا الْفُقَراءَ. «10»

دانشمندان را مورد پرسش قرار دهيد، با حكيمان گفتگو كنيد و با تهيدستان مجالست نماييد.

خداوند به حضرت داود عليه السلام خطاب كرد:

بنده اى از بندگانم در قيامت با يك حسنه بر من وارد مى شود و من به خاطر آن حسنه، حكم مى كنم او را وارد بهشت كنند. داود عرضه داشت: خدايا! آن حسنه چيست؟ خطاب رسيد: به قدر يك خرما يا نصف خرما شادى بر مؤمنى وارد كند، داوود عرضه داشت: الهى آن كس كه تو را شناخت، حق است كه از حضرتت قطع اميد نكند! «11»

(عماد فقيه كرمانى)

رجوع نيازمند به مؤمن كريم هيچ گونه مانع شرعى ندارد و قضاى حاجت او به وسيله مؤمن امرى است واجب و لازم و مورّث ثواب و جزاى الهى و طرد كردن و حقير شمردنش، گناهى بزرگ و موجب عذاب الهى است.

رجوعى كه باعث حرمان از رحمت و احسان حضرت حق است، رجوع به طاغوت و رجوع به مشرك و كافر است، آن رجوعى كه باعث ذلّت اسلام و مسلمين و موجب رشد و تقويت مخالفان خدا است.

 [ «15» اللَّهُمَّ وَ لِي إِلَيْكَ حَاجَةٌ قَدْ قَصَّرَ عَنْهَا جُهْدِي وَ تَقَطَّعَتْ دُونَهَا حِيَلِي وَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي رَفْعَهَا إِلَى مَنْ يَرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَيْكَ وَ لَا يَسْتَغْنِي فِي طَلِبَاتِهِ عَنْكَ وَ هِيَ زَلَّةٌ مِنْ زَلَلِ الْخَاطِئِينَ وَ عَثْرَةٌ مِنْ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِينَ ]

خدايا! براى من در پيشگاه حضرتت حاجتى است كه دست طاقت و توانم، از دست يابى به آن كوتاه است، و رشته چاره ام، بدون لطف تو بريده است، و نَفْسم در نظرم چنين آراسته كه رفع نيازم را از كسى بخواهم كه رفع نيازهايش را از تو مى خواهد، و در حاجاتش از تو بى نياز نيست. اين درخواست حاجت از غير تو لغزشى است، از لغزش هاى خطاكاران، و افتادنى است، از افتادن هاى گناهكاران.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- بحار الأنوار: 8/ 59، باب 21، حديث 80؛ الأمالى، شيخ صدوق: 307.

(2)- بحار الأنوار: 73/ 332، باب 67، ذيل حديث 1؛ الأمالى، شيخ صدوق: 429.

(3)- بحار الأنوار: 69/ 38، باب 94، حديث 31؛ وسائل الشيعة: 12/ 64، باب 36، حديث 15653.

(4)- بحار الأنوار: 69/ 41، باب 94، حديث 43.

(5)- بحار الأنوار: 69/ 42، باب 94، حديث 45؛ تحف العقول: 104.

(6)- بحار الأنوار: 69/ 44، باب 94، حديث 52؛ وسائل الشيعة: 12/ 267، باب 146، حديث 16271.

(7)- بحار الأنوار: 69/ 46، باب 94، ذيل حديث 57؛ روضة الواعظين: 2/ 454.

(8)- بحار الأنوار: 69/ 47، باب 94، ذيل حديث 57؛ روضة الواعظين: 2/ 455.

(9)- بحار الأنوار: 69/ 47، باب 94، ذيل حديث 58؛ جامع الاخبار: 109.

(10)- بحار الأنوار: 74/ 146، باب 7، حديث 40؛ تحف العقول: 41.

(11)- الكافى: 2/ 189، حديث 5؛ وسائل الشيعة: 16/ 351، باب 24، حديث 21739.