منابع مقاله:
کتاب : تفسير و شرح صحيفه سجاديه جلد پنجم
نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان
رفاقت و مصاحبت نيكو با روز در سايه ايمان و عمل صالح و اخلاق حسنه، ميسّر است. ميلياردها چرخ در كارگاه هستى به اراده حضرت رب العزّه مى چرخد تا ساعات روز و شب در اختيار انسان قرار گيرد؛ انسان اولًا: نبايد اين ساعات را مجّانى از دست بدهد، ثانياً: نبايد اجازه دهد ساعات بازيچه شيطان و گوى ملاعبه ابليس و ظرف آلودگى هاى هوا و هوس و شهوات غلط گردد.
روز را بايد با ديده عقل و هدايت و چشم وجدان و انصاف نظاره كرد تا ظرف پاكى ها، درستى ها، كرامت ها و حقايق گردد و از وجود انسان، موجودى ملكوتى و معنوى و آسمانى ساخته شود كه اگر روز را با چشم شهوت و شكم و ضلالت و گمراهى تماشا كنيم به سعادت دنيا و آخرت خود ضربه زده و هيزم خشك جهنّم خواهيم شد.
تفسيرى از آيه نهم سوره اعلى
صاحب كتاب پرتوى از قرآن مى نويسد:
«اين انسان است كه اگر چشم عقلش باز و بازتر نشد و دچار گمراهى و هواهاى نفسانى شد و استعدادها و قوايش خاموش و به هم پيچيده ماند و از قوانين حيات سرپيچى نمود، گرفتار رنج ها و سختى ها مى شود و هرگونه انعكاس و برخورد اوضاع و حوادث با ديوارهاى نفس گرفته و انديشه محدودش به صورت صاعقه مرگ و آواى مصيبت نمودار مى شود و پيوسته در هر قدم و اقدامش، سراب آب و زشتى ها زيبا مى نمايد و چون به جلو تاخت جز رنج و آلام و خستگى چيزى برايش نمى ماند.
و اگر با نور هدايت، آفاق ديدش به مبادى و نهايات زندگى باز شد و با چنين ديدى هر چه را به جاى خود و با چشم حكمت بين و جمال آرا ديد و به قواى درونى خود پى برد و عقده هايش گشوده شد و ديوار انديشه هاى محدودش از ميان رفت و خود را جزء عالَم و عالَم را كلّ خود دانست، چنين انسانى استعدادهايش شكفته مى شود و ذهنش در پرتو هدايت، همه چيز را چنانكه هست مى نگرد و قواى درونيش هماهنگ و نيرومند به حركت درمى آيد و بال و پرعقلش باز مى شود و آهنگ تسبيح سر مى دهد و پيوسته عقربه هدايت را با هدف هاى عالى و عالى تر تطبيق مى نمايد. چنين انسانى در مسير بلند خود، ديگر تاريكى و مانع و مشكلى نمى بيند و با جاذبه حق و رشته هاى صفات ربوبى اوج مى گيرد واز بالا و كنار امواج مخالف و ابرهاى متراكم عبور مى نمايد و از مشاهده قدرت و نظم و حكمت و جمال مشهود- خلق و تسويه و تقدير و هدايت- به سوى اصل و از محدود به سوى سرچشمه صفات و اسماى حسنى- به سوى درياى بيكران قدرت و حيات، آسان مى گرايد.» «1» اگر با ديد هدايت به روز بنگريم، حسن مصاحبت محقق مى شود و اگر دچار ضلالت باشيم، روزى را پشت سر خواهيم گذاشت كه سراسرش آلوده به معصيت و گناه و غرق در خطا و آلودگى و آغشته به سخط و غضب حضرت جبّار است. در اين صورت از روز به بدى مفارقت كرده و ساعاتى از عمر را تلف نموده و به ناشكرى و ناسپاسى دچار گشته و خود را در دالان بدبختى و شقاوت قرار داده ايم.
قسمتى از ساعات روز را به خريد و فروش اختصاص دهيد، ولى در خريد و فروش، حلال و حرام خدا را رعايت نماييد كه اين گونه كسب و كار جزئى از عبادت رب، بلكه از افضل عبادات است.
امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت مى فرمايد:
مَنْ باعَ وَاشْتَرى فَلْيَحْفَظْ خَمْسَ خِصالٍ وَ الّا فَلا يَبيعَنَّ وَ لايَشْتَرِيَنَّ: الرِّبا، وَ الْحَلْفَ، وَ كِتْمانَ الْعَيْبِ، وَ الْحَمْدَ إذا باعَ، وَ الذَّمَّ إذَا اشْتَرى . «2»
آن كه مى خواهد وارد خريد و فروش شود، بايد پنج خصلت را مواظبت نمايد، ورنه از خريد و فروش خوددارى كند. ربا، سوگند، پوشاندن عيب جنس، تعريف به وقت فروش و مذمّت به وقت خريد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله به مردى كه مشغول فروش خرما بود، فرمود: «آيا نمى دانى كه هر كس در معامله و خريد و فروش حيله كند از مسلمانان نيست»؟! «3» اگر بتوانيد قسمتى از روز را به كشاورزى اختصاص دهيد كه: رسول خدا صلى الله عليه و آله دست كشاورزى را بوسيد و فرمود: اين دست در قيامت با آتش تماس پيدا نمى كند. «4» ساعات روز را جهت خدمت به ملّت و كشور در دامدارى و صنعت و هنر خرج كنيد كه اين گونه برخورد با روز، قدردانى و سپاس از ساعات روز است.
بعضى از ساعات روز را به حلّ مشكل مردم، عيادت مريض، ديدن مؤمن، خواندن قرآن، اداى فرائض الهى و دوستى با پاكان اختصاص دهيد كه مصاحبت نيكو با روز جز با اين امور ميسّر نيست.
خداوندا به ذات كامل خويش |
به درياهاى لطف شامل خويش |
|
به آن ذاتى كه مانندى ندارد |
جهان جز وى خداوندى ندارد |
|
به آن سروى كه از بطحا سرافراخت |
عَلَم بر عالم بالا برافراخت |
|
به آن شاهى كه ماه آسمان شد |
شب اسرى مكانش لامكان شد |
|
به دين پاك جمع پاكدينان |
در ايوان فلك بالانشينان |
|
به شب هاى دراز نااميدى |
كه در وى نيست امّيد سفيدى |
|
به آه دردناك صبحگاهى |
به فيض رحمت و نور الهى |
|
كه فيضى بخشى از نور حضورم |
كنى مستغرق درياى نورم |
|
هلالى را هواى آشنايى است |
به خورشيد آشنايى روشنايى است |
|
به مهر خويشتن روزش برافروز |
چو مهر عالم افروزش برافروز |
|
(هلالى جغتايى)
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- تفسير پرتوى از قرآن: ذيل آيه 9 سوره أعلى.
(2)- الكافى: 5/ 150، حديث 2؛ الخصال: 1/ 286، حديث 38.
(3)- الكافى: 5/ 160، حديث 2؛ تهذيب الاحكام: 7/ 12، باب 1، حديث 49.
(4)- اسدالغابة، ابن الأثير: 2/ 269؛ الإصابة، ابن حجر: 3/ 72، حديث 2313.
منبع : پایگاه عرفان