اعمال عيد نوروز ‏

منابع مقاله:

کتاب  : ترجمه مفاتيح الجنان  

نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان

 اعمال عيد نوروز:

چنان است كه امام صادق عليه السّلام به معلّى بن خنيس تعليم داده: چون روز نوروز شود غسل كن، و پاكيزه ترين جامه هاى خود را بپوش، و به بهترين بوها خويشتن را خوشبو گردان، و در آن روز روزه بدار، و چون از نماز پيشين و پسين [ظهر و عصر] و نافله هاى آن دو فارغ گشتى چهار ركعت نماز بخوان، هر دو ركعت به يك سلام، پس از ركعت اول بعد از سوره حمد ده مرتبه سوره قدر، و در ركعت دوّم بعد از سوره حمد ده مرتبه سوره كافرون و در ركعت سوم بعد از سوره حمد ده مرتبه سوره توحيد و در ركعت چهارم بعد از سوره حمد ده مرتبه سوره فلق و ناس را بخوان و پس از نماز بر سجده شكر رفته و اين دعا را بخوان:

خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست آن جانشينان پسنديده، و بر تمام پيامبران و رسولانت، با برترين درودهايت، و ايشان را بركت ده به برترين بركتهايت، و درود فرست بر جانها و تنهايشان خدايا بر محمّد و خاندان محمّد بركت ده، و به ما در اين روز بركت ده كه آن را برترى و كرامت و شرافت دادى، و مرتبه اش را بزرگ نمودى. خدايا به من بركت ده، در آنچه به من نعمت دادى، تا احدى را جز تو سپاس نگويم، و در روزى ام بر من وسعت ده، اى صاحب بزرگى و بزرگوارى. خدايا هر آنچه از من غايب شده باك نيست مبادا كمك و نگهدارى ات از من غايب گردد، و هرچه را گم كرده ام، يارى ات را بر آن از من گم مساز تا در آنچه به آن نيازمند نيستم، خود را بر زحمت نيفكنم، اى صاحب بزرگى و بزرگوارى. در كتابهاى غير مشهور روايت كرده اند: در وقت تحويل سال اين دعا را بسيار بخوانند كه بعضى به تعداد 366 مرتبه گفته اند: اى گرداننده حول و احوال بگردان حال ما را به نيكوترين حال و به روايت ديگر: اى برگرداننده دلها و ديده ها، اى مدبر شب و روز اى برگرداننده ... تا آخر. چون چنين كنى گناهان پنجاه ساله تو آمرزيده شود، و نيز بسيار بگو: يا ذالجلال و الاكرام اعمال ماههاى رومى [شمسى ]: ما در اينجا به بيان آنچه كه در زاد المعاد آمده است اكتفا مى كنيم. سيد جليل على بن طاووس (ره) روايت كرده: روزى جمعى از اصحاب نشسته بودند، رسول خدا صلى اللّه عليه و آله وارد شد و به ايشان سلام كرد، و اصحاب جواب سلام ايشان را گفتند حضرت فرمودند: آيا مى خواهيد دوايى را كه جبرييل به من تعليم داد كه نيازمند دواى پزشكان نباشم به شما تعليم دهم؟ امير المؤمنين عليه السّلام و سلمان و ديگران پرسيدند آن دوا چيست؟ حضرت به امير المؤمنين عليه السّلام خطاب فرمودند كه در ماه نيسان رومى آب باران را مى گيرى و هر كدام از سوره هاى فاتحه الكتاب و آية الكرسى، و توحيد و فلق، و ناس، و كافرون را هفتاد مرتبه مى خوانى، و در روايت ديگر سوره قدر را نيز هفتاد مرتبه، و هفتاد مرتبه اللّه اكبر، و هفتاد مرتبه لا اله الا اللّه گفته و هفتاد مرتبه صلوات مى فرستى، آنگاه هفت روز در بامداد و شامگاه از آن آب مى آشامى، به حق خدايى كه مرا به راستى به رسالت بر خلق برانگيخت سوگند ياد مى كنم، كه جبرييل گفت:

خدا از كسى كه اين آب را مى آشامد، بر مى دارد هر دردى را كه در بدنش باشد، و به او عافيت بخشد، و دردها را از تن و استخوان هاى او بيرون كند، و اگر در لوح دردى براى او مقدر شده باشد محو مى كند.

و به حق پروردگارى كه مرا به حق فرستاده، اگر فرزند نداشته باشد، و فرزند بخواهد، آب نيسان را به آن نيّت بياشامد به او فرزند روزى شود، و اگر زن عقيم باشد، با نيّت از اين آب بياشامد، از او فرزند پديد آيد، و اگر مرد و زن پسر يا دختر خواهند، از آن آب بياشامند مقصود ايشان حاصل گردد.

چنان كه حق تعالى مى فرمايد:

خدا هركه را بخواهد دختران و هركه را بخواهد پسرانى مى بخشد، يا پسران و دختران به ايشان عطا مى كند و هركه را بخواهد نازا قرار دهد. سپس فرمود: اگر كسى درد سر داشته باشد، از اين آب بياشامد به قدرت حق درد سر او آرام شود، و اگر درد چشم داشته باشد، و در چشمهاى خود قطره اى از اين آب بريزد، و چشمهاى خود را با آن بشويد، و از آن بياشامد، به اذن خدا شفا يابد، و آشاميدن از اين آب بن دندانها را محكم كند، ودهان را خوشبو نمايد، و لعاب بن دندانها، و بلغم را كم كن، و به سبب خوردن و آشاميدن تخمه و امتلاء نگيرد، و از بادهاى قولنج و غير آن اذيّت نشود، و به درد پشت و درد شكم مبتلا نگردد، و از زكام آزار نكشد، و دچار درد دندان نشود، و درد معده و انگل معده را زايل كند، و نيازمند به حجامت نشود، و از بيمارى بواسير، و خارش بدن، و آبله و ديوانگى و پيسى و رعاف و استفراغ نجات يابد، و كور و لال و كر و زمين گير نشود، و آب سياه در ديده اش نيايد، و دردى كه موجب افطار روزه و نقصان نمازش گردد عارض او نشود، و از وسوسه هاى جنيّان و شياطين گزندى نبيند. آنگاه رسول خدا فرمود: جبرييل گفت: هركه از اين آب بياشامد، و به همه دردهايى كه در مردم است مبتلا باشد، موجب شفاى او از تمام آنها گردد، و نيز گفت: به حق خدايى يكه تو را به راستى فرستاده، هركه حكمت بر زبان او جارى كند، و دلش را از فهم و بينايى پر كند، و از كرامتهايش به او عطا فرمايد، آنچه به احدى از عالميان عطا نكرده، و هزار آمرزش رحمت بر او فرستد، و غشّ و خيانت و غيبت و حسد و ستم و كبر و بخل و حرص و غضب را از دل او بركند، و از عداوت و دشمنى مردم و بدگويى ايشان نجات يابد. و موجب شفاى همه بيماريهاى او شود.

مؤلّف گويد: اين روايت مشهور درباره آثار آب نيسان به عبد اللّه بن عمر منتهى مى شود، و به اين خاطر سندش ضعيف است، و فقير به خطر شيخ شهيد ديدم، كه اين روايت را، از حضرت صادق عليه السّلام با همين خواصّ و سوره روايت كرده، ولى آيات و اذكار به اين طريق نقل شده كه بر آب نيسان مى خوانى: «فاتحه الكتاب» و «آية الكرسى» و قل يا ايها الكافرون و سبّح اسم ربّك الاعلى «قل اعوذ بربّ الفلق» «قل اعوذ بربّ الناس» و «قل هو اللّه احد» هر يك را هفتاد مرتبه، و مى گويى: هفتاد مرتبه «لا اله الّا اللّه» و هفتاد مرتبه «اللّه اكبر» و هفتاد مرتبه: «اللّهم صلى على محمّد و ال محمّد» و هفتاد مرتبه «سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الّا اللّه و اللّه اكبر» و در خواص آن آمده كه اگر در زندان باشد، و از آن بياشامد، از حبس نجات يابد، و سردى بر طبع او غالب نگردد، و اكثر آن خواص كه بيان شد، در اين روايت نيز آمده، و آب باران مطلقا مبارك است و منفعت دارد، خواه در نيسان و خواه در غير آن، چنان كه در حديث معتبر از حضر امير المؤمنين عليه السّلام آمده: بياشاميد آب آسمان را كه پاك كننده بدن شماست، و دردها را دفع مى كند، چنان كه حق تعالى مى فرمايد:

خدا بر شما از آسمان آبى فرو مى فرستد، براى آنكه شما را به آن پاك گرداند، و از شما وسوسه شيطان را برگيرد، و دلهاى شما را محكم نمايد، و قدمهاى شما را با آن ثابت گرداند. و در انجام برنامه نيسان بهتر آن است كه اگر جمعى بخوانند، هركدام مجموع آن سوره ها و اذكار را هفتاد مرتبه بخوانند، و براى آنها كه مى خوانند فايده اش عظيم تر، و ثوابش بيشتر است، و در اين سالها پس از بيست وسه روز كه از نوروز بگذرد، تقريبا داخل نيسان ماه رومى مى شوند، و ما نيسان سى روز است. و از حضرت صادق عليه السّلام منقول است كه در هفتم حزيران، حتما حجامت كن، و اگر ميّسر نشود در چهاردهم، و اول حزيران تقريبا هشتادوچهارم نوروز است و آن نيز سى روز است، و حزيران ماه نحسى است، چنان كه در حديث معتبر نقل شده خدمت امام صادق عليه السّلام ماه حزيران ذكر شد، حضرت فرمود: اين ماه ماهى است كه در آن حضرت موسى بر بنى اسراييل نفرين كرد، و در يك شبانه روز سيصد هزار نفر از ايشان از بين رفتند. باز به سند معتبر از آن حضرت نقل شده: خداى تعالى اجل ها را در ماه حزيران نزديك مى كند، يعنى مرگ در آن بسيار است، و آگاه باش ماههاى رومى بنايش بر حركت زمين به دور خورشيد است و عدد آنها دوازده ماه است به اين ترتيب تشرين اول تشرين آخر، كانون اول كانون آخر، شباط، آذار، نيسان، ايار، حزيران، تموز آب، ايلول و چهار ماه را سى روز مى گيرند، كه تشرين آخر و نيسان و حزيران و ايلولند، و هفت ماه ديگر غير شباط را سى و يك روز مى گيرند و شباط را در سه سال متوالى بيست وهشت مى گيرند، در سال چهارم كه سال كبيسه ايشان است بيست و نه روز مى گيرند و سال ايشان سيصدوشصت وپنج روز و يك چهارم روز است، و تشرين اول كه اول سال ايشان است در اين سالها موافق نوزده درجه ميزان است، و تفصيلش در كتاب «بحار الانوار» مذكور است و چون اين ماهها در احاديث آمده در اينجا كوتاه و مختصر ايراد كرديم انتهى.

اما اعمال هر ماه نو:

چند عمل است: اوّل: خواندن دعاهاى نقل شده در وقت ديدن هلال، كه بهترين آنها دعاى چهل وسوّم صحيفه كامله است، كه همراه با اعمال اول ماه رمضان ذكر شد.

دوم: خواندن هفت مرتبه سوره حمد براى دفع درد چشم.

سوم: اندكى پنير خوردن، چه روايت شده: هركه خود را به خوردن آن در اول هر ماه مقيّد كند، اميد است در آن ماه حاجتش ردّ نشود.

 چهارم: در شب اوّل دو ركعت نماز بجا آورد، در هر ركعت پس از سوره حمد سوره انعام را بخواند، و از خدا بخواهد او را از هر ترس و دردى ايمن گرداند، و در آن ماه حادثه اى را نبيند كه ناپسند او باشد.

پنجم: در روز اوّل دو ركعت نماز بجا آورد، در ركعت اول پس از سوره حمد سى مرتبه سوره توحيد، و در ركعت دوم بعد از سوره حمد سى مرتبه سوره قدر بخواند و پس از نماز صدقه بدهد، چون چنين كند، سلامتى اش را در آن ماه از خدا خريده است.

و از بعضى روايات استفاده مى شود، كه پس از نماز بخواند:

به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى اش هميشگى است، هيچ جنبنده اى در زمين نيست، مگر اينكه روزى او بر خدا است و قرارگاه و امانگاهش را خدا مى داند، همه اينها در كتابى روشن است. به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى اش هميشگى است، اگر خدا به تو زيانى رساند، جز او كسى برطرف كننده آن نيست، و اگر خيرى را براى تو بخواهد، فضل او را بازگرداننده اى نيست، آن را به هركس از بندگانش بخواهد مى رساند، و او آمرزنده و مهربان است. به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى اش هميشگى است، خدا به زودى پس از دشوارى آسانى قرار مى دهد، آنچه خدا خواست همان شود، نيرويى نيست مگر به خدا، خدا ما را بس است و نيكو كارگشايى است، كارم را به خدا وامى گذارم كه خدا بيناى به بندگان است، معبودى جز تو نيست، من از ستمكاران بودم، پروردگارا من به آنچه از خير برايم فرود آرى نيازمندم، پروردگارا مرا تنها مگذار، كه تو بهترين وارثانى.